Język łaciński
| Skrót | Język polski |
---|---|---|
A curacatellae. |
| – psiarz |
A lagena lereuus |
| – nalewacz |
A potione |
| – podczaszy |
A pugione |
| – giermek |
A Punctis |
| – pisarz |
A rationibus |
| – Podskarbii, Rachownik |
A secretis |
| – sekretarz |
A studijs |
| – nauczyciel |
abcedrix |
| – nauczyciel |
abenarius faber |
| – kotlarz |
abiectarius |
| – stolarz |
accola |
| – sąsiad |
accumulator |
| – zbieracz |
acicularius, acufex |
| – iglarz |
actionarius |
| – kramarz |
actuarius |
| – pisarz |
acuciator |
| – szlifierz |
acufex |
| – iglarz |
acuminator |
| – szlifierz |
acupicter |
| – hafciarz (na jedwabiu) |
acupitor |
| – hafciarz |
adiunct judicalis |
| – pomocnik sądowy |
adjunctus ad officuim tributorum |
| – pomocnik w urzędzie podatkowym |
adjuctus juditialis |
| – pomocnik sądowy, sekretarz |
administrator |
| – ekonom, rządca |
adumbrator |
| – rysownik |
ad-vena |
| – przybysz, obcy,cudzoziemiec |
advocatus | adv. | – adwokat, prawnik, wójt miejski |
aedificator certa partis |
| – budowniczy pewnej części |
aedilis |
| – budowniczy |
aedituus |
| – kościelny, zakrystian |
aerarius faber |
| – kotlarz, mosiężnik, ludwisarz, brązownik |
aerarius praefectus |
| – poborca podatkowy |
aerarius quaestor |
| – poborca podatkowy |
aerarius vetaramentarius |
| – naprawiacz kotłów |
agaso |
| – masztalerz |
agicola | agr., agric. | – wieśniak |
agicolae | agr. | – rolników |
agit(t)arius |
| – kusznik, łucznik |
agitator |
| – woźnica |
agricola |
| – chłop (zwrot używany w II poł. XIXw.) lub ten który posiadał ziemię? |
agripeta |
| – osadnik |
albator |
| – blicharz (wybielacz płótna) |
albicerdo |
| – białoskórnik |
altoris |
| – żywiciel |
altrix |
| – żywicielka |
alumnus |
| – student, uczeń, wychowanek |
alutarius cerdo |
| – jarzęcoskórnik, zamesznik |
amanuensis |
| – pisarz, sekretarz |
ambactus |
| – sługa, klient |
amiger |
| – giermek |
ampularius |
| – wytwórca butelek |
anachoreta |
| – pustenik |
ancilla |
| – służąca, dziewka |
ancillam |
| – służącą |
ancula |
| – posługacz, sługa, służąca |
anicula |
| – staruszka |
anicularius |
| – wytwórca sznurowadeł, pasków, klamer do książek |
annonarius |
| – kupiec zbożowy |
annularius faber |
| – płatnerz, zbrojownik, kotlarz |
apiarius |
| – bartnik, pszczelarz |
aplanus |
| – bartnik, pszczelarz |
apothecarius |
| – aptekarz |
apothecarius (medicamentum) |
| – aptekarz |
apparitor |
| – dozorca, woźny |
apsiaustu siuvejas |
| – krawiec (robiący płaszcze) |
aquilex |
| – studniarz |
arator |
| – oracz, rolnik, rataj, zagrodnik (pracujący też na folwarku), gbur, olęder |
arcarius faber |
| – wytwórca skrzyń, stolarz |
arator |
| – oracz, rolnik, chłop |
arcarius faber |
| – wytwórca skrzyń, stolarz |
archiater | arc | – lekarz |
archidux |
| – arcyksiążę |
archigenes | arc | – lekarz |
architectorum |
| – architekt |
architectus |
| – budowniczy |
architriclini(-u)s |
| – szafarz, ekonom |
arcuarius |
| – kusznik, łucznik |
arcularius |
| – cieśla, stolarz |
argetarius |
| – bankier |
arinifusor |
| – ludwisarz |
armifex |
| – płatnerz, kotlarz |
armiger |
| – giermek |
aromatopola |
| – kupiec korzenny |
arrendator |
| – dzierżawca |
artifex |
| – artysta |
artifex calcarium |
| – ostrożnik |
artifex loricarius |
| – rymarz |
asesor |
| – asesor |
assator |
| – kucharz |
assessor |
| – ławnik |
astrologus |
| – astrolog |
atriensis |
| – oddźwierny |
aucellator |
| – sokolnik |
auceps |
| – ptasznik |
aulaeorum opifex, aulaearius |
| – gobelinnik, szpalernik |
aulicus |
| – dworzanin |
aurifaber |
| – złotnik |
auriga |
| – woźnica |
aversor |
| – złodziej |
Avus ex Xenodochio |
| – dziad z przytułku |
baccalaureus |
| – bakałarz (uczony niższego stopnia, dziś nauczyciel) |
baiulus |
| – posłaniec, tragarz |
balistarius |
| – kusznik |
balneator |
| – łaziennik, łaziebnik, łaziebny, właściciel łaźni |
bapirifex |
| – papiernik (wytwórca papieru) |
barbaricus |
| – hafciarz, tkacz jedwabiu |
barbarius, barbitonsor |
| – cyrulik, fryzjer, golarz |
becharius |
| – wytwórca pucharów i kubków z drewna |
bergarius |
| – owczarz |
bibilopegus |
| – introligator |
bibliopola |
| – księgarz |
bladarius |
| – kupiec zbożowy |
bombard(ar)ius |
| – rusznikarz, puszkarz |
bombicinator |
| – wytwórca jedwabiu |
bractearius |
| – złotnik |
brasiator |
| – słodownik |
braxeator |
| – piwowar |
braxatria |
| – piwowarka (lub żona piwiarza) |
bubulcus |
| – wolarz |
burggravius |
| – burgrabia |
bursarius, bursifex |
| – kaletnik (wytwórca toreb) |
cacubarius |
| – kaflarz |
caduceator |
| – budowniczy dróg i mostów, pośrednik |
caelator |
| – grawier |
ceamentarius |
| – murarz |
calc(-k)ar(-l)iator |
| – ostrożnik |
calcarius |
| – wytwórca wapna, spotykane też szewc |
calcographus |
| – drukarz |
calculator |
| – rachmistrz |
caldearius |
| – kotlarz |
califex |
| – konwisarz (wytwórca kielichów) |
calopedarius |
| – wytwórca chodaków z drewna |
calvarius |
| – gwoździarz (wytwórca gwoździ) |
cambiator |
| – wekslarz |
camerarii |
| – komornika |
camerarius |
| – szambelan, podkomorzy królewski, komornik, ale także: zarządzający dobrami, majątkiem |
caminarius |
| – kominiarz |
campiductor |
| – hetman polny |
cancellarius |
| – kanclerz |
caminarius |
| – kominiarz |
candidarius |
| – blicharz (rzemieślnik wybielający płótna) |
caniparius |
| – kelner |
cantafusor, cantrifusor |
| – konwisarz |
cantor |
| – śpiewak |
capillamentarius |
| – perukarz |
capitaneus |
| – starosta |
capsarius |
| – pudełkarz |
carbonarius |
| – węglarz (wypalający węgiel drzewny) |
carminarius |
| – gręplarz (np. wełny) |
carnarius |
| – rzeźnik |
carnifex |
| – kat, rzeźnik, ubojnik (zajmujący się ubojem) |
carpentarius |
| – cieśla, stelmach, kaletnik |
carrucarius |
| – woźnica |
casarius |
| – wieśniak |
casarii |
| – wieśniaka, fornala przy dworze, komornika |
castellanida |
| – kasztelanic |
castellanus |
| – kasztelan, grododzierżca |
castrametator |
| – oboźny |
castrator |
| – rzezak bydła |
catopticus |
| – wytwórca luster |
caupo |
| – karczmarz (właściciel oberży), handlarz |
cauponarii |
| – karczmarza |
cauponissa |
| – karczmarka (żona karczmarza?) |
causidicus |
| – adwokat, obrońca, prawnik |
cechmagister |
| – cechmistrz |
cellarius |
| – piwniczy |
cementarius |
| – murarz |
cerdo |
| – grabarz skór |
careficiarius |
| – woskarz |
carevisarius |
| – piwowar |
cervillarius |
| – płatnerz, wytwórca hełmów |
cesarius |
| – wieśniak, fornal przy dworze |
cetarius |
| – handlarz ryb |
chalkographus |
| – miedziorytnik |
chelista |
| – skrzypek |
chirothecarius |
| – rękawicznik |
chirurgus |
| – chirurg |
chymater |
| – alchemik |
cingularius |
| – paśnik |
circulator |
| – włóczęga |
circumspectus |
| – poważany, znakomity, otoczony czcią (w księgach sądowych i parafialnych określenie ubogiego rzemieślnika) |
cistarius |
| – wytwórca skrzyń |
ciusor |
| – kowal |
cives |
| – obywateli |
civis |
| – mieszczanin, obywatel |
civis(s)a |
| – obywatelka |
civitatenses |
| – mieszczanie |
clacarius |
| – szewc |
claustrarius, claviger |
| – klucznik, szafarz |
clibanarius |
| – zdun |
cloacarius |
| – czyściciel kloak |
cmet(h, n)o |
| – kmieć; chłop, poddany; (gospodarz na 1 lub więcej łanie, we wsiach wołoskich ważniejszy właściciel) |
cmet(h, n)a in loco | cmet. in loco | – kmiecia na miejscu (mieszkającego w tej parafii) |
cmethona |
| – chłopka, wieśniaczka |
cmetone |
| – kmiecia |
cmethonis |
| – kmiecia |
clusor |
| – kowal podkuwacz |
coactiliarius |
| – kapelusznik, pilśniarz (spilśniający wełnę króliczą) |
coctricem aulicam |
| – kucharką dworską |
coctor |
| – piwowar |
cocus aulicus |
| – kucharz dworski |
cocus |
| – kucharz |
Col(l)ator |
| – farbiarz |
collector |
| – poborca podatkowy |
colona |
| – wieśniaczka |
colonellus |
| – pułkownik |
colonista |
| – kolonista |
colonus (colono) | col. | – 1. dzierżawca gruntu, 2. Śr. chłop, tzw. zagrodnik, 3. rataj - robotnik wiejski nie posiadający roli; w późniejszych wiekach - ubogi chłop; kolonista, osadnik, kmieć |
colonus praeposituralis ( colono praepositurali) |
| – kmieć w majątku koscielnym |
colonus privilegiatus (colono privilegiatio) |
| – czynszownik chałupnik |
colonus tugurialis (colono tuguriali) |
| – chałupnik |
colorator |
| – farbiarz |
commisarius | com. | – komisarz, namiestnik |
commisarius urbanalis |
| – komisarz miejski |
commutator aerarius publicus | com. aer. publ. | – publiczny poborca weksli, urzędnik skarbowy, komisarz skarbu (wolne tłumaczenie) |
condimentarius |
| – kupiec korzenny |
conductitius |
| – najemnik, wyrobnik |
conflator |
| – hutnik (wytapiacz rudy) |
consilarius |
| – rajca |
consiliarius |
| – rajca, radny (członek rady miejskiej) |
consitor |
| – siewca |
consul |
| – burmistrz (w prawie magdeburskim), rajca |
contegulator |
| – dekarz |
convictor |
| – strawnik |
cooperator hujus |
| – współpracownik miejscowy (lub w. tegoż) |
coqua |
| – kucharka |
coquus |
| – kucharz |
corarius |
| – garbarz |
corbo |
| – koszykarz (wytwórca koszy) |
cordarius |
| – powroźnik (wytwórca powrozów, sznurów) |
coreator, coriarius, coriator |
| – skórnik, grabarz, szewc |
coriarius |
| – garbarz |
corrigiarius |
| – rymarz |
cosetha |
| – żniwiarz (?) |
cotiarius |
| – szlifierz (ostrzący narzędzia) |
cribrarius |
| – sitarz |
cremati faber |
| – gorzelanny |
crumenanus, crumenarius |
| – kaletnik, tasznik |
crustularius, cupendinarius |
| – ciastkarz, cukiernik |
culcitarius |
| – krawiec (robiący płaszcze z materiału) |
cultellarius, cultellifaber, cultrifex |
| – nożownik |
cunicularius |
| – gwarek, sztolnik |
cuparius, cupanus |
| – bednarz |
cupendinarius |
| – ciastkarz, cukiernik |
curator |
| – opiekun, proboszcz, dozorca |
curator medici |
| – lekarz |
currifex |
| – stelmach, kołodziej |
curruarius |
| – wytwórca wozów, stelmach |
cursoris |
| – goniec |
custos |
| – stróż, opiekun, obrońca, strażnik, kustosz |
custos agrorum |
| – polowy (nadzorował prace w polu) |
custos lignorum |
| – dozorca lub stróż składu drewna opałowego |
custos silva(e) |
| – stróż lasu, gajowy |
custos sylvarum |
| – strażnik leśny (czyli gajowy, borowy ?) |
custos viarum regiarum |
| – strażnik dróg królewskich |
danista |
| – lichwiarz |
dapifer |
| – stolnik |
dapiferides |
| – stolnikowicz, czyli syn stolnika |
deauratot |
| – pozłotnik |
deglubitor |
| – rakarz, hycel |
delineator ad via ferream |
| – rysownik (projektant?) przy drodze żelaznej |
depositori lignorum |
| – wyładowujący drewno, zarządca składu drewna |
destitutio |
| – zawód |
dimensor |
| – szynkarz |
disceptator |
| – sędzia, rozjemca |
discipulus |
| – uczeń, student |
dispensator |
| – szafarz, rządca |
diurnista |
| – robotnik dniówkowy |
doctor |
| – nauczyciel |
doctor utriusque juris |
| – doktor praw obojga |
domesticus |
| – służąca |
doleator |
| – bednarz |
doliarius |
| – bednarz |
domina |
| – gospodyni domowa |
dominator |
| – władca |
dominus | d | – władca, gospodarz, pan |
drezna |
| – tokarz |
ductor arcularioum in fabrica |
| – nadzorca stolarzy (wytwórców skrzynek) w fabryce |
ductor machinae |
| – obsługujący maszynę (?) |
dominus |
| – władca, gospodarz |
dulciarius |
| – cukiernik |
dux |
| – książę |
dux exercitus |
| – hetman |
dux machinae |
| – obsługujący maszynę (?) |
economus |
| – ekonom (rządca) |
ederitarius |
| – dentysta |
ejus domicilium |
| – "miejscowy" tj. z tej samej parafii (miejsce urodzenia i zamieszkania) |
ensifex czy ensifer |
| – płatnerz, miecznik |
ephipparius |
| – siodlarz |
eques |
| – rycerz |
equicius |
| – handlarz koni |
eremita |
| – pustelnik |
ergastularius |
| – strażnik więzienia |
erronis |
| – włóczęga |
eruginator |
| – miecznik (szlifierz mieczy) |
erus |
| – właściciel (pan domu) |
exactor |
| – poborca podatkowy |
exactor (tributoris) |
| – poborca podatkowy |
excoriator |
| – rakarz, hycel, oprawca |
faber |
| – rzemieślnik, kowal |
faber ferri |
| – kowal żalaza |
faber lignarius |
| – cieśla |
faber murarius |
| – murarz |
falcarius |
| – kowal kos |
falconarius |
| – sokolnik |
famata |
| – sławetna |
famati |
| – sławetnego (mieszczanina) |
Famatorum | F | – sławetnych |
famatus | famatt, fam. | – sławetny (w księgach sądowych i parafialnych określenie mieszczan), okrzyczany, osławiony |
famella |
| – służąca |
famosus | Fame | – sławetny (mieszczanin) |
famulans Villanus |
| – służący wieśniak |
famulus | famul. | – parobek, sługa; (pracownik gospodarski lub folwarczny) |
famulum |
| – parobka |
famulus aulicus |
| – służący dworski |
famulus ecclesiae |
| – kościelny (służący w kościele) |
feber ferri |
| – kowal żelaza, ślusarz (pracownik kuźni) |
feniseca |
| – kosiarz, żniwiarz |
ferri fa(r)ber |
| – kowal żelaza |
fibulator |
| – guzikarz, wytwórca okuć |
figulus |
| – garncarz, kaflarz |
filicarius |
| – brukarz, kamieniarz |
fistulator |
| – flecista |
flator |
| – wytapiacz, hutnik |
flaviarius |
| – safiannik |
flebotomarius |
| – felczer |
forestarius |
| – leśniczy |
fornacarius, furnarius |
| – zdun |
fossarius |
| – górnik, kopacz, grabarz |
fosfor |
| – kopacz, rolnik, górnik, grabarz, człek nieuczony, rozpustnik |
fossor montanus |
| – górnik (kopacz żupny) |
fragulator, frenifex |
| – kaletnik, tasznik |
fragulator, frenifex |
| – kaletnik, tasznik |
frenarius |
| – rymarz |
frenifex |
| – rymarz |
frumentarius |
| – kupiec zbożowy |
frumitor |
| – garbarz skór |
fullo |
| – folusznik, wałkarz |
funarius |
| – powroźnik |
funicularius |
| – wytwórca sznurowadeł, pasków, klamer do książek |
funista |
| – powroźnik |
furnarius |
| – zdun |
fusor |
| – konwisarz, odlewnik |
fusor tormentorum |
| – ludwisarz |
gangaba |
| – tragarz |
garcifer |
| – kucharz |
gemmarius |
| – jubiler |
generalis |
| – generał |
Generosus Domina | GD | – Szlachetnie Urodzony(-a) |
Generosa | Gsa | – Urodzona |
Generosorum | Gnsoru | – Urodzonych |
Generosus | Gnosus lub G. | – Urodzony (szlachetny tj. szlachcic, właściciel wsi, wspaniałomyślny, zacny; szlacheckiego pochodzenia; w księgach sądowych i parafialnych określenie urzędników ziemskich i szlachty) |
Generosus ac Magnificus Dominus | GMD | – JWP czyli Jaśnie Wielmożnego Pana/Panią |
geometra |
| – mierniczy |
germagenum |
| – kaflarz |
gerulus |
| – tragarz |
gestator |
| – tragarz |
gezefilaceus |
| – osoba zbierająca dawniej w kościele datki od wiernych |
girator |
| – włóczęga |
gladiarus |
| – wytwórca kling, mieczownik |
glebator |
| – studniarz |
glulinator |
| – introligator |
Gnosa |
| – Wielmożna (szlachetnie urodzona) |
Gnosor |
| – Wielmożny (szlachetnie urodzony) |
Gnosorum |
| – Wielmożni (szlachetnie urodzeni) |
grammaticus |
| – nauczyciel (nauczyciel gramatyki) |
grassans |
| – rozbójnicy |
grutarius |
| – producent lub kupiec kasz i ziemiopłodów |
guardianus |
| – strażnik |
haeres |
| – dziedzic |
haragius |
| – magik, kuglarz |
harpator |
| – harfiarz |
herbarius |
| – zielarz |
heres |
| – dziedzic |
histrio |
| – aktor |
Honesta | Hon | – uczciwa |
Honesti | Honest | – uczciwego |
Honestis | H | – uczciwi |
Honestorum | Hstorum, Hone, H | – uczciwych |
honestus | Hone | – uczciwy (określenie rolnika z małego miasteczka lub rzemieślnika wiejskiego) |
honoratus |
| – zacny, patrycjusz |
horolgifex |
| – zegarmistrz |
horologius |
| – zegarmistrz |
hortulami cameralis |
| – komornik zagrodnika |
hortulanus | hort. | – dokładne określenie ważności we wsi; ogrodnik; zagrodnik (właściciel chałupy z kawałkiem ziemi, właściciel chałupy z kawałkiem ogrodu, chałupnik – właściciel chałupy), chłop bezrolny, rataj, robotnik wiejski nie posiadający własnego pola ani inwentarza |
hortulana |
| – żona zagrodnika |
hortulani |
| – zagrodnika |
hortulani liberi |
| – wolnego ogrodowego |
hospes publicus |
| – karczmarz |
huragius |
| – magik, kuglarz |
iaculator |
| – błazen kuglarz |
illustrissimus ac magnificus |
| – jaśnie wielmożny, w Średniowieczu użwano przymiotnika illustris dla określenia rodzin książęcych; illustrissimus (-a, -um) używano w stosunku do najwyższych magnatów |
Illustrissimus ac Magnificus Dominus | IDM | – Jaśnie Wielmożny Pan, Najjaśniejszy Pan |
impressor |
| – drukarz |
imprimatorus |
| – drukarz |
incensator sub machinam viae ferreae | incensator sub machinam v fer | – palacz kolejowy |
incisor |
| – krawiec, krojczy |
iudex |
| – sędzia |
indusiarius |
| – krawiec koszul |
infector |
| – farbiarz |
inspector |
| – dozorca |
instygator |
| – instygator |
institor |
| – kramarz |
instmann |
| – pachołek |
instructor |
| – nauczyciel, instruktor |
inwigilator in fabrica |
| – stróż pilnujący w fabryce |
invigilator via ferrea |
| – kontroler (strażnik) kolejowy (kolei) |
ioculator |
| – błazen, kuglarz, oszust |
inquilina |
| – komornica |
inquilinus | inquil. | – komornik, kątnik (ubogi chłop mieszkający u innego gospodarza/chłopa, pracownik folwarku), chłop pańszczyźniany, lokator |
iudex |
| – sędzia |
iurista |
| – prawnik |
judex castrensis (iudex castrensis) |
| – sędzia grodzki |
judex terra |
| – sędzia ziemski |
judex terrestris (iudex terrestris) |
| – sędzia ziemski |
judiciska terra ? |
| – sędzina ziemska |
labor |
| – pracowity (chłop, gospodarz) |
laborator |
| – wyrobnik, pracownik |
laboratorem in fodinis sulfuranis |
| – pracowniku w kopalniach siarki |
laboriosa |
| – pracowita |
laboriosi | L | – pracowici |
laboriosi | Lab., L | – pracowitego (dopełniacz) |
laboriosis |
| – pracowitych |
laboriosorum | LL | – pracowitych |
laboriosus | L lub Lab | – pracowity (w księgach sądowych i parafialnych określenie chłopów) |
laceur |
| – wyplatacz koszyków |
lacticinator |
| – mleczarz |
laganator |
| – wytwórca butelek |
lamficus sator |
| – zamszownik |
laminarius |
| – blacharz |
laminifex |
| – blacharz |
lancinarius |
| – płatnerz |
lanifex |
| – sukiennik |
lanio |
| – rzeźnik |
lanitextor |
| – sukiennik (wytwórca materii z wełny owczej) |
lanius |
| – rzeźnik |
lanifex |
| – sukiennik |
lapicida |
| – kamieniarz |
lapidarius |
| – kamieniarz |
lapsator |
| – szlifierz |
laterarius |
| – strycharz (wypalacz dachówek), ceglarz |
laterator |
| – strycharz (wypalacz dachówek), ceglarz |
lavandarius |
| – pracz |
lectistrator |
| – łożniczy |
legalarius |
| – dachówkarz, ceglarz |
legatus |
| – poseł delegat |
lena |
| – stręczycielka |
librarius |
| – księgarz |
lictor |
| – woźny, sługa miejski |
ligator |
| – bednarz (wytwórca beczek) |
lignarius |
| – cieśla, stolarz, kołodziej |
liganrius faber |
| – cieśla |
lignator |
| – cieśla, stolarz, kołodziej |
lignifaber |
| – cieśla, stolarz, kołodziej |
ligularius |
| – wytwórca sznurków i sznurowadeł |
limbolarius |
| – pasamonik, szmuklerz |
linarius |
| – handlarz pakuł i konopii |
linifex |
| – płóciennik |
lintearius |
| – handlarz pakuł i konopii |
lithostrator |
| – brukarz |
lodex |
| – sukiennik (krawiec płaszczy) |
lolarius |
| – rymarz |
lorifex |
| – płatnerz |
lutifigulus |
| – garncarz |
lutorissa |
| – praczka |
lychnopoeus |
| – świecarz |
Macellarius |
| – rzeźnik, handlarz mięsem |
Mactator |
| – rzeźnik, handlarz mięsem |
Magister |
| – nauczyciel, mistrz |
magister (scholae) |
| – nauczyciel |
magister civium |
| – burmistrz |
magister scholae |
| – nauczyciel (nauczyciel dyplomowany) |
magister stabuli |
| – koniusz wielki |
magister vigilianus (vigiliarius) |
| – nadstróż |
Magnifici |
| – Wielmożni |
Magnificorum | Maficor | – Wielmożnych |
Magnificus |
| – Wielmożny (w księgach sądowych i parafialnych określenie senatorów w dawnej Polsce), urzędnik grodzki lub ziemski; wspaniały, świetny, okazały |
Magnifica Domina | MD | – Wielmożna Pani |
Magnificus Dominus | MD | – Wielmożny Pan |
magnus mareschaleus |
| – marszałek wielki |
malleator |
| – kowal podkuwacz |
manicarius |
| – rękawicznik |
mansuarius |
| – chłop, zagrodnik |
marchio |
| – margrabia |
mareschaleus |
| – marszałek |
marinarius |
| – marynarz |
marsuparius |
| – kuśnierz, miechownik |
marsupiator |
| – rękawicznik, tasznik |
massarius |
| – dzierżawca, zarządca |
materfamilias |
| – gospodyni |
materialista |
| – handlarz |
matiarus |
| – wędliniarz |
medicus |
| – medyk, lekarz |
mediastinus |
| – stróż domowy oraz sługa do najpodlejszych posług |
mellicida |
| – bartnik, pszczelarz (hodowca pszczół) |
membranarius |
| – wytwórca pergaminu, pergaminnik |
mendicans |
| – żebraczka |
mendicant |
| – żebrak |
mendicus |
| – żebrak, bezdomny, biedny |
mensarius |
| – bankier |
mensator |
| – stolarz (wytwórca stołów) |
mercator |
| – kupiec |
mercenaire |
| – robotnik najemny, płatny, najemnik; żołnierz najemny |
mercenaria |
| – robotnica najemna |
mercenarius |
| – pracownik najemny lub sezonowy (pracuje codziennie podczas żniw) |
mercenarius diurnus |
| – robotnik dniówkowy, najemnik |
meretrix |
| – prostytutka |
messor |
| – żniwiarz |
messor metator |
| – probierz |
mil(l)es |
| – żołnierz |
miles ad tempus dimissus ? |
| – żołnierz czasowo zwolniony? |
miles dimissus |
| – żołnierz zwolniony |
mil(l)es reservalis |
| – żołnierz rezerwista |
mililus gregris |
| – żołnierz |
mimula |
| – tancerka |
Minister |
| – sługa, służący |
ministerialis |
| – woźny sądowy |
ministerialis generalia |
| – woźny generalny |
ministerialis iustitiae (instantiae?) parsimonii | ministerialis iust parsimonii | – woźny w sądzie sprawiedliwości??? |
minutor |
| – felczer |
molendarius czy mol(l)itoris ? |
| – młynarz |
monitor |
| – młynarz |
monetarius |
| – mincarz (pracownik wyrabiający monety) |
montani salini |
| – górnika solnego |
montanista |
| – górnik, górnik solny |
murarius |
| – murarz (ogólnie bez podawania specjalności) |
murator |
| – murarz (ogólnie bez podawania specjalności) |
musicus |
| – muzyk |
musicus (instrumentalis) |
| – muzyk, kapelmistrz |
mutarius |
| – celnik |
nauta |
| – żeglarz, marynarz, flisak |
navector |
| – przewoźnik |
netor |
| – krawiec (mężczyzna który szyje) |
netric |
| – szwaczka (kobieta która szyje) |
nigricerdo |
| – czarnoskórnik |
nobilis | Nob. | – szlachetny (właściciel części wsi lub dzierżawca, ogólnie szlachcic) |
nobilis(s)a | Nob. | – szlachcianka |
Nobilitor |
| – Szlachetnie |
nodator |
| – guzikarz (wytwórca guzików) |
notarius |
| – pisarz, notariusz, pisarz grodzki lub ziemski |
nummularius |
| – mincerz |
nuntius |
| – posłaniec, listonosz, goniec, doręczyciel |
nutricula |
| – mamka |
nutrix |
| – mamka |
Oberletnanus |
| – porucznik |
obsequa |
| – służąca |
obste(t)rix | obst. | – położna, akuszerka (odbierająca dziecko) |
obste(t)rix nulla praesens | obst. nulla praesens | - położna, akuszerka (żadna odbierająca czyli nieobecna przy porodzie) |
obste(t)rix partui praesens | obst. partui praesens | - położna, akuszerka (odbierająca dziecko czyli obecna przy porodzie) |
oeconomus |
| – ekonom |
oenopola |
| – sprzedawca win |
officialis |
| – oficjalista (urzędnik dworku szlacheckiego, magnackiego) |
olearius |
| – olejarz |
operarium |
| – robotnika, wyrobnika |
operarius |
| – wyrobnik (pracownik najemny, najemnik) |
operator |
| – wyrobnik (pracownik najemny, najemnik) |
opifex |
| – rzemieślnik |
opilio czy ovilo ? |
| – owczarz |
opilionis |
| – pasterz owiec |
oppidana |
| – mieszczka (mieszkanka małego miasta, warowni) |
oppidanus |
| – mieszczanin, obywatel |
organarius |
| – organista |
organarij |
| – organisty |
ostiarius |
| – strażnik przy bramie, klucznik |
ovilione |
| – owczarza |
ovilionis |
| – owczarz |
paedagogus |
| – nauczyciel (pedagog) |
palatinida |
| – wojewodzic |
palatinus |
| – wojewoda |
panes fabricanus inwigilator |
| – pracował przy strażniku fabrycznym |
panifex |
| – piekarz |
pannarius |
| – sukiennik |
pannicida |
| – krawiec sukienny |
pannifices |
| – tkacze |
pannisor |
| – postrzygacz sukna (strzygący kłaczki po wyczesaniu sukna tkanego z wełny ostami) |
pannitextores |
| – tkacze |
pantolopa |
| – kupiec |
papyrifex |
| – papiernik |
parchanista |
| – barchannik |
passamentarius |
| – pasamonik, szmuklerz |
pastellator |
| – wytwórca patelni, panwisarz |
pastor |
| – pasterz, proboszcz, pastuch |
pastor pecudum |
| – skotarz, pastuch |
pauper |
| – biedak |
pectinator |
| – gręplarz |
pedagogus |
| – nauczyciel (pedagog) |
pellarius |
| – kuśnierz |
pellio, pellifex, pellifactor |
| – kuśnierz |
pelviarius, pelvifex |
| – miednicznik, kotlarz |
penesticus |
| – handlarz starzyzną |
penfex |
| – snycerz (rzemieślnik wykonujący ozdoby w drewnie) |
pennarum structor, pennifex |
| – wytwórca skrzydeł husarskich i ozdób z piór |
pensionatus |
| – dzierżawca, najemca czynszowy |
per illustris | per Illris | – Przez (jaśnie) oświeconego |
perator |
| – kuśnierz, miechownik |
preceptor |
| – odbiorca, użytkownik |
perceptor magistratualis |
| – piastujący godność wyższy urzędnik |
pergamenarius |
| – wytwórca pergaminu, pergaminnik |
perifex |
| – snycerz |
pharetrator |
| – wytwórca kołczanów i sajdaków |
pharmacopola |
| – aptekarz |
pictaciarius |
| – łatacz |
pictor |
| – malarz |
pictor parietura |
| – malarz pokojowy |
pilearius, pileo, poleator |
| – kapelusznik, czapnik |
pincerna |
| – cześnik, podczaszy |
pinsor |
| – śrutownik (wytwórca śrutu) |
pirarius |
| – kaletnik (wytwórca torebek skórzanych) |
piscator |
| – poławiacz, rybak, wędkarz |
pistor |
| – piekarz (chleb, bułki) |
pistrinus |
| – młynarz |
pixidarius |
| – puszkarz |
planus |
| – włóczęga |
plaustrarius |
| – kołodziej, stelmach |
plastes |
| – rzeźbiarz, snycerz |
plebaeus |
| – plebejusz |
plebeius |
| – gminowy, pospolity lub "należący do niskiego stanu, ten który nie posiadał ziemi ?" |
plumbarius |
| – konwisarz |
pocillator |
| – cześnik, podczaszy |
polentarius |
| – słodownik, krupiarz |
Policiei? vigil |
| – stróż policyjny, posterunkowy |
polio |
| – płatnerz, zbrojownik |
politor |
| – szlifierz |
pollinctor |
| – właściciel zakładu pogrzebowego |
pomarius |
| – handlarz owoców |
popinarius, popinator |
| – kucharz |
possessor |
| – dziedzic, dzierżawca |
preceptor |
| – kierownik szkoły, nauczyciel |
praeceptor scholae |
| – kierownik szkoły |
praeco |
| – woźny sądowy |
praefectus |
| – zarządca, zwierzchnik |
praefectus cohortis |
| – kapitan |
praefectus cubiculi |
| – podkomorzy nadworny |
praefectus culinae |
| – kuchmistrz |
praefectus pontium |
| – mostowniczy |
praefectus salinarum |
| – żupnik |
praefectus stabuli |
| – koniuszy |
praesidium |
| – strażnik |
praetor |
| – wójt miejski |
praeses stationis via ferrea |
| – kierownik stacji drogi żelaznej, zawiadowca |
praxator |
| – piwowar |
princeps militum |
| – hetman |
prista |
| – drwal |
privatus |
| – prywaciarz (?) |
procarius |
| – świniopas (pasący świnie) |
proconsul |
| – burmistrz, rajca miejski |
procurator |
| – zastępca |
professor |
| – nauczyciel akademicki |
promocondus |
| – piwniczy, szafarz |
promus |
| – kuchmistrz, klucznik |
propola |
| – handlarz |
propugnator |
| – obrońca, opiekun |
proreta |
| – dowódca statku |
propietarius agri |
| – właściciel ziemi, pola |
providus |
| – rozsądny, mądry, przezorny (w księgach sądowych i parafialnych określenie ubogiego rzemieślnika) |
proxator |
| – piwowar |
proxeneta |
| – pośrednik handlowy |
psecas |
| – fryzjerka |
pubes |
| – dojrzały, dorosły |
puer exercitus |
| – ciura, luzak |
purgator caminorum |
| – kominiarz |
pyrarius |
| – prochownik |
ratiocenatis |
| – rachmistrz |
readarius |
| – woźnica |
rector scholae |
| – kierownik szkoły |
reddituarius |
| – dzierżawca |
redemptor |
| – handlarz |
referendarius |
| – referendarz |
reflektor |
| – druciarz |
regens |
| – regent |
regimentarius |
| – regimentarz |
registrator |
| – regestrant |
remex |
| – wioślarz, marynarz |
rusticus |
| – wieśniak |
restiarius, restio |
| – wytwórca lin okrętowych, powroźnik |
revenditor librorum |
| – księgarz |
rhedarius |
| – kołodziej, stelmach |
ribaklus |
| – włóczęga, organista, bakałarz |
ribaldus |
| – rybałt, organista, bakałarz |
ribaldus |
| – włóczęga, organista, bakałarz |
rotifex |
| – kołodziej |
rotifex |
| – kołodziej, stelmach |
rubricerdo |
| – czerwonoskórnik |
rufficerdo |
| – czerwonoskórnik, kordebanik |
ruffifusor |
| – ludwisarz |
rurensis |
| – rolnik |
rurigena |
| – wieśniak |
ruscitus |
| – rolnik |
saccarius |
| – kuśnierz, miechownik |
safiaticus |
| – safiannik |
saga |
| – czarownica |
sagittarius |
| – łucznik, wytwórca strzał |
salarius |
| – warzelnik soli |
Sale(-i)narius |
| – górnik w kopalni soli |
salicida |
| – prasol, solarz |
salifex |
| – handlarz soli |
salinator |
| – handlarz soli, żupnik |
salpista |
| – trębacz |
salsamentarius |
| – śledziarz, solarz |
samiator |
| – szlifierz |
sartor |
| – krawiec |
sartorissa |
| – krawcowa |
sator |
| – siewca |
scabinus |
| – ławnik |
scandularius |
| – gonciarz |
scholirega |
| – nauczyciel (dosłownie: zarządca szkoły) |
sclopetarius |
| – strzelec |
scoparius |
| – zamiatacz ulic |
scriba |
| – pisarz |
scriniarius oraz |
| – boazernik, stolarz, archiwista, pieczęciarz |
scrutarius |
| – handlarz starzyzną |
sculptor |
| – snycerz |
scultetus |
| – sołtys, wójt |
sculteti(s) |
| – sołtysa |
secretarius |
| – sekretarz |
secretarius Consiliarii Status |
| – sekretarz radcy stanu |
sector |
| – górnik solny |
sellarius |
| – siodlarz |
sellator |
| – siodlarz |
semi-cmetho |
| – półkmieć (gospodarz na połowie łana) |
semicmethonis |
| – półkmiecia |
semicmethonissa |
| – półkmieciowa |
senator |
| – senator |
senex |
| – starzec |
sequestrator |
| – egzekutor, komornik (urzędnik ściągający przymusowo należności od dłużników) |
serarius |
| – tracz (ewentualnie ślusarz) |
serator |
| – ślusarz |
sericarius |
| – wytwórca jedwabiu, jedwabniczarz |
serifaber |
| – ślusarz |
serifex |
| – wytwórca jedwabiu, jedwabniczarz |
serifex |
| – wytwórca jedwabiu |
serrarius |
| – tracz |
serrator |
| – tracz |
serva |
| – służąca |
servus |
| – sługa |
servus aulae |
| – sługa dworski, folwarczny |
servus aulicus |
| – sługa dworski, folwarczny |
Servus oppidi |
| – sługa ???? |
signifer |
| – chorąży |
silicarius |
| – brukarz |
silvanus |
| – leśniczy ?, borowy, gajowy |
similarius |
| – piekarz białego chleba (np. bułki) |
simulator |
| – fałszerz, kopista, czasami partacz |
skandularius |
| – gonciarz |
speciarus |
| – kramarz korzenny |
spectabilis |
| – znakomity, dostojny (w księgach sądowych i parafialnych określenie patrycjusza z dużego miasta) |
speculator |
| – stróż, wartownik |
sportularius |
| – koszykarz |
stametor |
| – kamieniarz |
stannarius |
| – konwisarz, kotlarz |
staterarius |
| – kaletnik, powroźnik |
stationarius |
| – kramarz |
statuarius |
| – rzeźbiarz |
stipus |
| – żebrak |
stratarius |
| – siodlarz |
structor |
| – murarz, tynkarz |
subcamerarius |
| – podkomorzy |
subdapifer |
| – podstoli |
subditum |
| – poddanego |
subditus |
| – poddany |
subjudex |
| – podsędek |
subpraefectus stabuli |
| – podkoniuszy |
subsigniler |
| – podchorąży |
subulcus |
| – świniopas |
succamerarius |
| – podkomorzy nadworny |
sufferator |
| – kowal, podkuwacz |
supplicant |
| – biedak |
supremum dux exercituum |
| – hetman wielki |
sutor |
| – szewc |
sylwator |
| – leśniczy, borowy, gajowy |
tabellarius |
| – posłaniec, listonosz |
tabelnarius |
| – karczmarz |
tabernalis arrendator |
| – arendarz karczmy, dzierżawca karczmy |
talemetarius |
| – piekarz |
tector |
| – dekarz (spotykane jako tynkarz) |
tegularius |
| – dachówkarz, ceglarz (wytwórca dachówek) |
telonarius |
| – celnik |
teloneator |
| – celnik |
tenutarius |
| – dzierżawca |
textor |
| – tkacz, sukiennik |
thesaurarius |
| – skarbnik, podskarbi |
tibialius |
| – pończosznik |
tibialus |
| – pończosznik |
tinctor |
| – farbiarz |
tivunus |
| – ciwun, włodarz |
tomeator |
| – tokarz |
tomeator tomio |
| – tokarz |
tomio |
| – tokarz |
tonsor |
| – rytownik ale i fryzjer, golibroda |
torarius |
| – pielegniarz |
toreutes |
| – grawer |
torifex |
| – płatnerz |
tormentarius |
| – ludwisarz |
tornator |
| – tokarz |
tortor |
| – kat |
tribunus |
| – wojski |
tritor |
| – młocarz |
tonarius |
| – bednarz |
tunnarius |
| – bednarz |
tutor |
| – opiekun |
tyropola |
| – handlarz sera |
unguentarius |
| – perfumiarz, wytwórca maści |
urinator |
| – nurek |
urnarius |
| – zdun |
urnilor |
| – garbarz |
usor |
| – konwisarz, odlewnik |
usor tormentorum |
| – ludwisarz |
usuranius |
| – lichwiarz |
utrique |
| – obaj sołtysi |
uxor custos pontis |
| – żona strażnika mostów |
uxor inquilinus |
| – żona komornika |
uxor praepositi |
| – żona naczelnika |
uxor voleari |
| – żona wolarza (łacina makaroniczna) |
vadi(u)s |
| – poręczyciel |
validus |
| – możny |
valcata |
| – włóczęga |
valvarius |
| – klucznik, szafarz |
vecesgerens |
| – namiestnik |
vector |
| – woźnica |
venator |
| – myśliwy ale i łowczy |
venator aulicus |
| – łowczy nadworny |
venditor |
| – kupiec |
Vennatorissa Terra Lomsensi
|
| – Łowczyni ziemi łomżyńskiej |
ver egregius |
| – mąż znamienity: uczony, lekarz, filozof |
ver excellens |
| – mąż znamienity: uczony, lekarz, filozof |
vespillo |
| – grabarz, karawaniarz (ten kto wynosi zmarłych), profanator grobów (kto je znieważa) |
vestiarius |
| – krawiec |
vestiplica |
| – praczka |
vetcrinarius |
| – weterynarz |
vexillifex |
| – chorąży |
viator |
| – komiwojażer |
vicanus |
| – wieśniak |
vicarius |
| – namiestnik |
vicarius vexilliferi |
| – podchorąży |
vice-cancellarius |
| – podkanclerzy |
vice-capitaneus |
| – podstarości |
vice-palatinus |
| – podwojewodzi |
viego |
| – bednarz |
vietor |
| – bednarz |
vigil politilis |
| – posterunkowy ? |
viglarius |
| – strażnik, stróż |
vinctor |
| – bednarz |
villanus |
| – wieśniak czyli człowiek wsi |
villica |
| – gospodyni |
vinitor |
| – winogrodnik (uprawiający winnicę) |
vinopola |
| – winiarz |
vir consularis |
| – rajca |
virgulator |
| – miotlarz, szczotkarz |
vitreator |
| – szklarz, hutnik szkła |
vitriarus |
| – szklarz, hutnik szkła |
vivitor |
| – winogrodnik |
vlodarius |
| – włodarz |
xylocopus |
| – cieśla |
yespillo |
| – grabarz |
zonarius |
| – paśnik |
zuparius |
| – żupnik |
zythopepta |
| – piwowar |
zytopoeus |
| – piwowar |
Tabelę opracował: Janusz Wegner pseud. Zatoka (1959-2019)
Dawny adres opracowania:
http://genepedia.pl/index.php/S%C5%82ownik_zawod%C3%B3w_%C5%82ac.-pol.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz