Modus describendi Ecclesias

Modus describendi Ecclesias

N. N.

Ecclesia.

1. An murata, an lignea?

2. An ruinosa?

3. An sufficienter decorata ab intra, vel non?

4. An consecrata?

5. Dies Dedicationis, quando celebratur.

6. Dos et fundus Ecclesiae qui, et quantus? an solvatur?

7. An fundationis Ecclesiae Originale servetur in Archivo Cathedralis Ecclesiae et copia authentice penes Ecclesiam, et altera, authentice in actis Decanalibus?

8. An tectum Ecclesiae integrum?

9. Ecclesia ipsa, an indigeat reparatione? et quali?

10. Patronus Ecclesiae unus, an plures? et qui?

11. An ibi sit aliqua Confraternitas? a quo instituta, erecta?

12. An habeat aliquas indulgentias, et a quo concessas?

13. An bona vel summas peccuniarias aliquas habeat? et quales et in quem usum convertantur?

14. An de dote Ecclesiae, fundis, decimis, aliquos processus habeat? et cum quo?

Ciborium.

1. Quam decenter exstructum et ornatum Ciborium? et ubi situm?

2. An decenter conservetur SSmum Sacramentum et in quali pixide?

3. An suppositum Sanctissimo Sacramento Corporale?

4. Pixides quot? et quales?

5. Num sint distinctae pro deferendo ad Infirmos?

6. An singulis Octo diebus renovetur?

7. Utrum lampas noctu dieque ardeat ante Sanctissimum Sacramentum?

8. An sint Procuratores ejusdem lampadis?

9. An Officium suum fideliter, et exacte exequantur, juxta Ordinationem Primatialem? et qualem eleemosynam colligant?

Fons Baptismalis.

1. An decenter factus et ornatus?

2. An aqua Baptismalis commixta oleis Sacris?

3. Si est piscina? et an comburantur fasciolae tinctae post extersionem Oleorum? et si in piscinam mittantur?

Olea Sacra.

1. An illa habeat? et unde? ejusque rei testimonium habeat?

2. Ubi serventur? et an separatim a Sanctissimo Sacramento?

3. Utrum in vasis mundis, nitidis, et non denigratis? et praeterea an sit a parte vasculum pro infirmis?

Altaria.

1. Quot sunt?

2. An consecrata?

3. An integra? hoc est an lapis et sigillum integrum?

4. Si non sunt consecrata, an habeant altaria portatilia?

5. Mappae in quolibet altari an sint tres?

6. Imagines altarum an decentes?

Capellae.

1. An sint? et quot?

2. An dotatae? et quam dotem habeant?

3. An obligationibus, sive ministeriis altarium satisfiat?

4. Quae illorum Altaristarum sint obligationes?

5. Quis Patronus unius cujusque Capellae?

6. Capellanum et Altaristam, quem habeat?

7. Confraternitates?

8. Utrum ad illa altaria, quae habent inscriptas fundationes sit tabula affixa ad parietem, cum descriptione obligationum, et fundationum?

Sacrarium.

1. Utrum bene clausum?

2. Vasculum cum aqua benedicta mundum?

3. Utrum armaria sunt bona, ad servandum apparatum saltem ad imitationem Patrum Reformatorum?

Apparatus Ecclesiae.

1. Casulae quot sunt? et unius cujusque coloris distrincte (!) scribendae?

2. Pluvialia similiter?

3. Albae cum suis pertinentiis similiter,

4. Calices quot? et quales?

5. Patenae,

6. Cruces,

7. Monstrantia,

8. Argenteria,

9. Corporalia,

10. Purificatoria, ad novem digitos lata, item humeralia,

11. Inventarium rerum Ecclesiae, et Sacristiae.

Libri Ecclesiae.

1. Missalia quot?

2. Graduale,

3. Antiphonarium,

4. Agenda,

5. Processionale,

6. Liber Actorum et fundationum,

7. Caeteri libri Ecclesiae qui sunt? juxta antiquum si quod est inventarium?

Caemeterium.

1. An consecratum?

2. An clausum?

Parochus et Presbyteri.

1. An habeant literas Ordinum?

2. Instutiones,

3. Literas approbationis, ad excipiendas Confessiones.

4. An Parochus resideat? an plura Beneficia habeat? si plura? an habeat dispensationem, quales habet proventus?

5. An habeat Metricam Baptisatorum juxta formam in agenda de verbo ad verbum descriptam?

6. Metricam matrimonio copulatorum, et mortuorum?

7. Quot villas habeat in sua Parochia?

8. Quot Parochianos in universa Parochia? et an omnes Catholici?

9. An Confessi omnes pro Paschate? et si non Confessi, cur?

10. An aliqui sint in Parochia publice delinquentes, vel impoenitentes?

11. An Haeretici inveniantur?

12. Quot sunt Haeretici, quando, et a quo plantati?

Familia Parochi.

1. Quae? quam numerosa? quam honesta?

2. Utrum in alio domicilio resideat? et non sub eodem tecto cum Sacerdote.

Pecora Ecclesiae.

1. An sint?

2. Quale inventarium sit Plebanale? quot boves? quot equi? quot currus? quot vaccae etc.

3. Quantum fructificet beneficium juxta prudentum aestimationem, in granis, quantum in decimis manipularibus, quantum in missalibus, quantum in censibus a summis et ubi locatis?

Carbona Ecclesiae, seu Provisorum.

1. An sit? sub cujus clave? qualis pecuniae summa?

2. In quos usus convertatur?

3. An Provisores Ecclesiae, proventus funeralium percipiant et medietatem eorundem, Ecclesiae, et alteram medietatem Parocho applicant?

4. An reliqua puncta observent, juxta ordinationem Primatialem pro munere vitricorum descriptam et Typis impressam.

Hospitale.

1. An habeat aliquam fundationem, vel provisionem? et qualem?

2. Administratio ipsius ad quem spectat?

3. Provisores Hospitalis rationem an faciant? et cui?

4. An habeat Ecclesiam vel Capellam aliquam hospitale?

5. An habeat eadem Capela fundationem? et num sit consecrata?

6. Capellanus vel Praepositus hospitalis an sit?

7. Utrum Officio suo satisfaciat? et an proprios habeat proventus?

8. Suppellex Ecclesiastica, si est conscripta?

9. Pauperes quot sint?

10. An honestatem observent?

11. An ex proventibus Hospitalis sustentari possint,

12. An solis eleemosynis vivant?

13. An viri a faeminis in separatis cubiculis maneant?

14. An illis in spiritualibus vel temporalibus satisfiat?

Schola et Rector Scholae.

1. An sit?

2. An juvenes doceat scribere, legere et cantare?

3. An habeat provisionem et qualem?

4. Organarius similiter,

5. An vesperae semper, primae et secundae absolvantur,

6. An post easdem vesperas, fiat examen conscientiae, et mane post primum Sacrum?

7. Ubi non est Musica an polonico idiomate decantentur Cantilenae tempori accomodatae? cum Litaniis, vel Rosario?

8. An pauperes post Sacrum decantent Bogarodzico etc.

Ordo Devotionis.

1. An hora 6ta pulsetur pro matutino?

2. An hora septima pulsetur pro Rosario?

3. An hora octava incipiat Rosarium?

4. An post Rosarium sit Cathechismus brevis quolibet die Dominico de rudimentis fidei?

5. An post Cathechismum decantantur Litaniae, et devotae cantilinae, et interim circa nonam pro summo Sacro pulsatur?

6. An Concio solet fieri quolibet die Dominico et festo?

7. An post concionem commendantur orationibus, Status Spiritualis et saecularis juxta formam praescriptam?

8. An dicantur actus post concionem devoti fidei spei et charitatis et Confessionis generalis in libro Evangeliorum descripti ad finem?

9. An oret concionator cum populo clara voce pro benefactoribus vivis et defunctis „Pater et Ave”, praecipue pro animabus, quorum corpora quiescunt circa Ecclesiam vel in Ecclesia?

10. An finiatur devotio in mensibus aestivis ante undecimam in aliis vero mensibus statim post undecimam?

11. An habeantur horologia solaria in parietibus?

12. An ter de die pulsatur pro salutatione Angelica?

13. An hora noctis major campana tangatur seu pulsatur paulatim ad unam partem pro animabus defunctorum?

Źródło: Józef Łukaszewicz, „Krótki opis historyczny kościołów parochialnych, kościółków, kaplic, klasztorów, szkółek parochialnych, szpitali i innych zakładów dobroczynnych w dawnej dyecezyi poznańskiej”, tom II, Poznań, Nakładem księgarni Jana Konstantego Żupańskiego, 1859, s. 11

Kwestionariusz dla wizytacji kanonicznych w diecezji poznańskiej. Zapewne z XVIII wieku, skoro za wzór ochędóstwa stawia zakrystię OO. Reformatów. Dochód z pogrzebów czy równo dzielony przez ekonomów między kościół i proboszcza. Nocą dzwony biją cicho za zmarłych.

Poprawiłem: pigitos na digitos, aestinationem na aestimationem, Domico na Dominico.