Język łaciński
| Skrót | Język polski | ||
---|---|---|---|---|
A curacatellae. |
| – psiarz | ||
A lagena lereuus |
| – nalewacz | ||
A potione |
| – podczaszy | ||
A pugione |
| – giermek | ||
A Punctis |
| – pisarz | ||
A rationibus |
| – Podskarbii, Rachownik | ||
A secretis |
| – sekretarz | ||
A studijs |
| – nauczyciel | ||
abcedrix |
| – nauczyciel | ||
abenarius faber |
| – kotlarz | ||
abiectarius |
| – stolarz | ||
accola |
| – sąsiad | ||
accumulator |
| – zbieracz | ||
acicularius, acufex |
| – iglarz | ||
actionarius |
| – kramarz | ||
actuarius |
| – pisarz | ||
acuciator |
| – szlifierz | ||
acufex |
| – iglarz | ||
acuminator |
| – szlifierz | ||
acupicter |
| – hafciarz (na jedwabiu) | ||
acupitor |
| – hafciarz | ||
adiunct judicalis |
| – pomocnik sądowy | ||
adjunctus ad officuim tributorum |
| – pomocnik w urzędzie podatkowym | ||
adjuctus juditialis |
| – pomocnik sądowy, sekretarz | ||
administrator |
| – ekonom, rządca | ||
adumbrator |
| – rysownik | ||
ad-vena |
| – przybysz, obcy,cudzoziemiec | ||
advocatus | adv. | – adwokat, prawnik, wójt miejski | ||
aedificator certa partis |
| – budowniczy pewnej części | ||
aedilis |
| – budowniczy | ||
aedituus |
| – kościelny, zakrystian | ||
aerarius faber |
| – kotlarz, mosiężnik, ludwisarz, brązownik | ||
aerarius praefectus |
| – poborca podatkowy | ||
aerarius quaestor |
| – poborca podatkowy | ||
aerarius vetaramentarius |
| – naprawiacz kotłów | ||
agaso |
| – masztalerz | ||
agicola | agr., agric. | – wieśniak | ||
agicolae | agr. | – rolników | ||
agit(t)arius |
| – kusznik, łucznik | ||
agitator |
| – woźnica | ||
agricola |
| – chłop (zwrot używany w II poł. XIXw.) lub ten który posiadał ziemię? | ||
agripeta |
| – osadnik | ||
albator |
| – blicharz (wybielacz płótna) | ||
albicerdo |
| – białoskórnik | ||
altoris |
| – żywiciel | ||
altrix |
| – żywicielka | ||
alumnus |
| – student, uczeń, wychowanek | ||
alutarius cerdo |
| – jarzęcoskórnik, zamesznik | ||
amanuensis |
| – pisarz, sekretarz | ||
ambactus |
| – sługa, klient | ||
amiger |
| – giermek | ||
ampularius |
| – wytwórca butelek | ||
anachoreta |
| – pustenik | ||
ancilla |
| – służąca, dziewka | ||
ancillam |
| – służącą | ||
ancula |
| – posługacz, sługa, służąca | ||
anicula |
| – staruszka | ||
anicularius |
| – wytwórca sznurowadeł, pasków, klamer do książek | ||
annonarius |
| – kupiec zbożowy | ||
annularius faber |
| – płatnerz, zbrojownik, kotlarz | ||
apiarius |
| – bartnik, pszczelarz | ||
aplanus |
| – bartnik, pszczelarz | ||
apothecarius |
| – aptekarz | ||
apothecarius (medicamentum) |
| – aptekarz | ||
apparitor |
| – dozorca, woźny | ||
apsiaustu siuvejas |
| – krawiec (robiący płaszcze) | ||
aquilex |
| – studniarz | ||
arator |
| – oracz, rolnik, rataj, zagrodnik (pracujący też na folwarku), gbur, olęder | ||
arcarius faber |
| – wytwórca skrzyń, stolarz | ||
arator |
| – oracz, rolnik, chłop | ||
arcarius faber |
| – wytwórca skrzyń, stolarz | ||
archiater | arc | – lekarz | ||
archidux |
| – arcyksiążę | ||
archigenes | arc | – lekarz | ||
architectorum |
| – architekt | ||
architectus |
| – budowniczy | ||
architriclini(-u)s |
| – szafarz, ekonom | ||
arcuarius |
| – kusznik, łucznik | ||
arcularius |
| – cieśla, stolarz | ||
argetarius |
| – bankier | ||
arinifusor |
| – ludwisarz | ||
armifex |
| – płatnerz, kotlarz | ||
armiger |
| – giermek | ||
aromatopola |
| – kupiec korzenny | ||
arrendator |
| – dzierżawca | ||
artifex |
| – artysta | ||
artifex calcarium |
| – ostrożnik | ||
artifex loricarius |
| – rymarz | ||
asesor |
| – asesor | ||
assator |
| – kucharz | ||
assessor |
| – ławnik | ||
astrologus |
| – astrolog | ||
atriensis |
| – oddźwierny | ||
aucellator |
| – sokolnik | ||
auceps |
| – ptasznik | ||
aulaeorum opifex, aulaearius |
| – gobelinnik, szpalernik | ||
aulicus |
| – dworzanin | ||
aurifaber |
| – złotnik | ||
auriga |
| – woźnica | ||
aversor |
| – złodziej | ||
Avus ex Xenodochio |
| – dziad z przytułku | ||
baccalaureus |
| – bakałarz (uczony niższego stopnia, dziś nauczyciel) | ||
baiulus |
| – posłaniec, tragarz | ||
balistarius |
| – kusznik | ||
balneator |
| – łaziennik, łaziebnik, łaziebny, właściciel łaźni | ||
bapirifex |
| – papiernik (wytwórca papieru) | ||
barbaricus |
| – hafciarz, tkacz jedwabiu | ||
barbarius, barbitonsor |
| – cyrulik, fryzjer, golarz | ||
becharius |
| – wytwórca pucharów i kubków z drewna | ||
bergarius |
| – owczarz | ||
bibilopegus |
| – introligator | ||
bibliopola |
| – księgarz | ||
bladarius |
| – kupiec zbożowy | ||
bombard(ar)ius |
| – rusznikarz, puszkarz | ||
bombicinator |
| – wytwórca jedwabiu | ||
bractearius |
| – złotnik | ||
brasiator |
| – słodownik | ||
braxeator |
| – piwowar | ||
braxatria |
| – piwowarka (lub żona piwiarza) | ||
bubulcus |
| – wolarz | ||
burggravius |
| – burgrabia | ||
bursarius, bursifex |
| – kaletnik (wytwórca toreb) | ||
cacubarius |
| – kaflarz | ||
caduceator |
| – budowniczy dróg i mostów, pośrednik | ||
caelator |
| – grawier | ||
ceamentarius |
| – murarz | ||
calc(-k)ar(-l)iator |
| – ostrożnik | ||
calcarius |
| – wytwórca wapna, spotykane też szewc | ||
calcographus |
| – drukarz | ||
calculator |
| – rachmistrz | ||
caldearius |
| – kotlarz | ||
califex |
| – konwisarz (wytwórca kielichów) | ||
calopedarius |
| – wytwórca chodaków z drewna | ||
calvarius |
| – gwoździarz (wytwórca gwoździ) | ||
cambiator |
| – wekslarz | ||
camerarii |
| – komornika | ||
camerarius |
| – szambelan, podkomorzy królewski, komornik, ale także: zarządzający dobrami, majątkiem | ||
caminarius |
| – kominiarz | ||
campiductor |
| – hetman polny | ||
cancellarius |
| – kanclerz | ||
caminarius |
| – kominiarz | ||
candidarius |
| – blicharz (rzemieślnik wybielający płótna) | ||
caniparius |
| – kelner | ||
cantafusor, cantrifusor |
| – konwisarz | ||
cantor |
| – śpiewak | ||
capillamentarius |
| – perukarz | ||
capitaneus |
| – starosta | ||
capsarius |
| – pudełkarz | ||
carbonarius |
| – węglarz (wypalający węgiel drzewny) | ||
carminarius |
| – gręplarz (np. wełny) | ||
carnarius |
| – rzeźnik | ||
carnifex |
| – kat, rzeźnik, ubojnik (zajmujący się ubojem) | ||
carpentarius |
| – cieśla, stelmach, kaletnik | ||
carrucarius |
| – woźnica | ||
casarius |
| – wieśniak | ||
casarii |
| – wieśniaka, fornala przy dworze, komornika | ||
castellanida |
| – kasztelanic | ||
castellanus |
| – kasztelan, grododzierżca | ||
castrametator |
| – oboźny | ||
castrator |
| – rzezak bydła | ||
catopticus |
| – wytwórca luster | ||
caupo |
| – karczmarz (właściciel oberży), handlarz | ||
cauponarii |
| – karczmarza | ||
cauponissa |
| – karczmarka (żona karczmarza?) | ||
causidicus |
| – adwokat, obrońca, prawnik | ||
cechmagister |
| – cechmistrz | ||
cellarius |
| – piwniczy | ||
cementarius |
| – murarz | ||
cerdo |
| – grabarz skór | ||
careficiarius |
| – woskarz | ||
carevisarius |
| – piwowar | ||
cervillarius |
| – płatnerz, wytwórca hełmów | ||
cesarius |
| – wieśniak, fornal przy dworze | ||
cetarius |
| – handlarz ryb | ||
chalkographus |
| – miedziorytnik | ||
chartarius |
| – kartownik *) | ||
chelista |
| – skrzypek | ||
chirothecarius |
| – rękawicznik | ||
chirurgus |
| – chirurg | ||
chymater |
| – alchemik | ||
cingularius |
| – paśnik | ||
circulator |
| – włóczęga | ||
circumspectus |
| – poważany, znakomity, otoczony czcią (w księgach sądowych i parafialnych określenie ubogiego rzemieślnika) | ||
cistarius |
| – wytwórca skrzyń | ||
ciusor |
| – kowal | ||
cives |
| – obywateli | ||
civis |
| – mieszczanin, obywatel | ||
civis(s)a |
| – obywatelka | ||
civitatenses |
| – mieszczanie | ||
clacarius |
| – szewc | ||
claustrarius, claviger |
| – klucznik, szafarz | ||
clibanarius |
| – zdun | ||
cloacarius |
| – czyściciel kloak | ||
cmet(h, n)o |
| – kmieć; chłop, poddany; (gospodarz na 1 lub więcej łanie, we wsiach wołoskich ważniejszy właściciel) | ||
cmet(h, n)a in loco | cmet. in loco | – kmiecia na miejscu (mieszkającego w tej parafii) | ||
cmethona |
| – chłopka, wieśniaczka | ||
cmetone |
| – kmiecia | ||
cmethonis |
| – kmiecia | ||
clusor |
| – kowal podkuwacz | ||
coactiliarius |
| – kapelusznik, pilśniarz (spilśniający wełnę króliczą) | ||
coctricem aulicam |
| – kucharką dworską | ||
coctor |
| – piwowar | ||
cocus aulicus |
| – kucharz dworski | ||
cocus |
| – kucharz | ||
Col(l)ator |
| – farbiarz | ||
collector |
| – poborca podatkowy | ||
colona |
| – wieśniaczka | ||
colonellus |
| – pułkownik | ||
colonista |
| – kolonista | ||
colonus (colono) | col. | – 1. dzierżawca gruntu, 2. Śr. chłop, tzw. zagrodnik, 3. rataj - robotnik wiejski nie posiadający roli; w późniejszych wiekach - ubogi chłop; kolonista, osadnik, kmieć | ||
colonus praeposituralis ( colono praepositurali) |
| – kmieć w majątku koscielnym | ||
colonus privilegiatus (colono privilegiatio) |
| – czynszownik chałupnik | ||
colonus tugurialis (colono tuguriali) |
| – chałupnik | ||
colorator |
| – farbiarz | ||
commisarius | com. | – komisarz, namiestnik | ||
commisarius urbanalis |
| – komisarz miejski | ||
commutator aerarius publicus | com. aer. publ. | – publiczny poborca weksli, urzędnik skarbowy, komisarz skarbu (wolne tłumaczenie) | ||
condimentarius |
| – kupiec korzenny | ||
conductitius |
| – najemnik, wyrobnik | ||
conflator |
| – hutnik (wytapiacz rudy) | ||
consilarius |
| – rajca | ||
consiliarius |
| – rajca, radny (członek rady miejskiej) | ||
consitor |
| – siewca | ||
consul |
| – burmistrz (w prawie magdeburskim), rajca | ||
contegulator |
| – dekarz | ||
convictor |
| – strawnik | ||
cooperator hujus |
| – współpracownik miejscowy (lub w. tegoż) | ||
coqua |
| – kucharka | ||
coquus |
| – kucharz | ||
corarius |
| – garbarz | ||
corbo |
| – koszykarz (wytwórca koszy) | ||
cordarius |
| – powroźnik (wytwórca powrozów, sznurów) | ||
coreator, coriarius, coriator |
| – skórnik, grabarz, szewc | ||
coriarius |
| – garbarz | ||
corrigiarius |
| – rymarz | ||
cosetha |
| – żniwiarz (?) | ||
cotiarius |
| – szlifierz (ostrzący narzędzia) | ||
cribrarius |
| – sitarz | ||
cremati faber |
| – gorzelanny | ||
crumenanus, crumenarius |
| – kaletnik, tasznik | ||
crustularius, cupendinarius |
| – ciastkarz, cukiernik | ||
culcitarius |
| – krawiec (robiący płaszcze z materiału) | ||
cultellarius, cultellifaber, cultrifex |
| – nożownik | ||
cunicularius |
| – gwarek, sztolnik | ||
cuparius, cupanus |
| – bednarz | ||
cupendinarius |
| – ciastkarz, cukiernik | ||
curator |
| – opiekun, proboszcz, dozorca | ||
curator medici |
| – lekarz | ||
currifex |
| – stelmach, kołodziej | ||
curruarius |
| – wytwórca wozów, stelmach | ||
cursoris |
| – goniec | ||
custos |
| – stróż, opiekun, obrońca, strażnik, kustosz | ||
custos agrorum |
| – polowy (nadzorował prace w polu) | ||
custos lignorum |
| – dozorca lub stróż składu drewna opałowego | ||
custos silva(e) |
| – stróż lasu, gajowy | ||
custos sylvarum |
| – strażnik leśny (czyli gajowy, borowy ?) | ||
custos viarum regiarum |
| – strażnik dróg królewskich | ||
danista |
| – lichwiarz | ||
dapifer |
| – stolnik | ||
dapiferides |
| – stolnikowicz, czyli syn stolnika | ||
deauratot |
| – pozłotnik | ||
deglubitor |
| – rakarz, hycel | ||
delineator ad via ferream |
| – rysownik (projektant?) przy drodze żelaznej | ||
depositori lignorum |
| – wyładowujący drewno, zarządca składu drewna | ||
destitutio |
| – zawód | ||
dimensor |
| – szynkarz | ||
disceptator |
| – sędzia, rozjemca | ||
discipulus |
| – uczeń, student | ||
dispensator |
| – szafarz, rządca | ||
diurnista |
| – robotnik dniówkowy | ||
doctor |
| – nauczyciel | ||
doctor utriusque juris |
| – doktor praw obojga | ||
domesticus |
| – służąca | ||
doleator |
| – bednarz | ||
doliarius |
| – bednarz | ||
domina |
| – gospodyni domowa | ||
dominator |
| – władca | ||
dominus | d | – władca, gospodarz, pan | ||
drezna |
| – tokarz | ||
ductor arcularioum in fabrica |
| – nadzorca stolarzy (wytwórców skrzynek) w fabryce | ||
ductor machinae |
| – obsługujący maszynę (?) | ||
dominus |
| – władca, gospodarz | ||
dulciarius |
| – cukiernik | ||
dux |
| – książę | ||
dux exercitus |
| – hetman | ||
dux machinae |
| – obsługujący maszynę (?) | ||
economus |
| – ekonom (rządca) | ||
ederitarius |
| – dentysta | ||
ejus domicilium |
| – "miejscowy" tj. z tej samej parafii (miejsce urodzenia i zamieszkania) | ||
Eleemosinarius |
| – mieszkaniec przytułku, zbierający jałmużnę na utrzymanie przytułku | ||
ensifex czy ensifer |
| – płatnerz, miecznik | ||
ephipparius |
| – siodlarz | ||
eques |
| – rycerz | ||
equicius |
| – handlarz koni | ||
eremita |
| – pustelnik | ||
ergastularius |
| – strażnik więzienia | ||
erronis |
| – włóczęga | ||
eruginator |
| – miecznik (szlifierz mieczy) | ||
erus |
| – właściciel (pan domu) | ||
exactor |
| – poborca podatkowy | ||
exactor (tributoris) |
| – poborca podatkowy | ||
excoriator |
| – rakarz, hycel, oprawca | ||
faber |
| – rzemieślnik, kowal | ||
faber ferri |
| – kowal żalaza | ||
faber lignarius |
| – cieśla | ||
faber murarius |
| – murarz | ||
falcarius |
| – kowal kos | ||
falconarius |
| – sokolnik | ||
famata |
| – sławetna | ||
famati |
| – sławetnego (mieszczanina) | ||
Famatorum | F | – sławetnych | ||
famatus | famatt, fam. | – sławetny (w księgach sądowych i parafialnych określenie mieszczan), okrzyczany, osławiony | ||
famella |
| – służąca | ||
famosus | Fame | – sławetny (mieszczanin) | ||
famulans Villanus |
| – służący wieśniak | ||
famulus | famul. | – parobek, sługa; (pracownik gospodarski lub folwarczny) | ||
famulum |
| – parobka | ||
famulus aulicus |
| – służący dworski | ||
famulus ecclesiae |
| – kościelny (służący w kościele) | ||
feber ferri |
| – kowal żelaza, ślusarz (pracownik kuźni) | ||
feniseca |
| – kosiarz, żniwiarz | ||
ferri fa(r)ber |
| – kowal żelaza | ||
fibulator |
| – guzikarz, wytwórca okuć | ||
figulus |
| – garncarz, kaflarz | ||
filicarius |
| – brukarz, kamieniarz | ||
fistulator |
| – flecista | ||
flator |
| – wytapiacz, hutnik | ||
flaviarius |
| – safiannik | ||
flebotomarius |
| – felczer | ||
forestarius |
| – leśniczy | ||
fornacarius, furnarius |
| – zdun | ||
fossarius |
| – górnik, kopacz, grabarz | ||
fosfor |
| – kopacz, rolnik, górnik, grabarz, człek nieuczony, rozpustnik | ||
fossor montanus |
| – górnik (kopacz żupny) | ||
fragulator, frenifex |
| – kaletnik, tasznik | ||
fragulator, frenifex |
| – kaletnik, tasznik | ||
frenarius |
| – rymarz | ||
frenifex |
| – rymarz | ||
frumentarius |
| – kupiec zbożowy | ||
frumitor |
| – garbarz skór | ||
fullo |
| – folusznik, wałkarz | ||
funarius |
| – powroźnik | ||
funicularius |
| – wytwórca sznurowadeł, pasków, klamer do książek | ||
funista |
| – powroźnik | ||
furnarius |
| – zdun | ||
fusor |
| – konwisarz, odlewnik | ||
fusor tormentorum |
| – ludwisarz | ||
gangaba |
| – tragarz | ||
garcifer |
| – kucharz | ||
gemmarius |
| – jubiler | ||
generalis |
| – generał | ||
Generosus Domina | GD | – Szlachetnie Urodzony(-a) | ||
Generosa | Gsa | – Urodzona | ||
Generosorum | Gnsoru | – Urodzonych | ||
Generosus | Gnosus lub G. | – Urodzony (szlachetny tj. szlachcic, właściciel wsi, wspaniałomyślny, zacny; szlacheckiego pochodzenia; w księgach sądowych i parafialnych określenie urzędników ziemskich i szlachty) | ||
Generosus ac Magnificus Dominus | GMD | – JWP czyli Jaśnie Wielmożnego Pana/Panią | ||
geometra |
| – mierniczy | ||
germagenum |
| – kaflarz | ||
gerulus |
| – tragarz | ||
gestator |
| – tragarz | ||
gezefilaceus |
| – osoba zbierająca dawniej w kościele datki od wiernych | ||
girator |
| – włóczęga | ||
gladiarus |
| – wytwórca kling, mieczownik | ||
glebator |
| – studniarz | ||
glulinator |
| – introligator | ||
Gnosa |
| – Wielmożna (szlachetnie urodzona) | ||
Gnosor |
| – Wielmożny (szlachetnie urodzony) | ||
Gnosorum |
| – Wielmożni (szlachetnie urodzeni) | ||
grammaticus |
| – nauczyciel (nauczyciel gramatyki) | ||
grassans |
| – rozbójnicy | ||
grutarius |
| – producent lub kupiec kasz i ziemiopłodów | ||
guardianus |
| – strażnik | ||
gurgustius |
| – chałupnik *) | ||
haeres |
| – dziedzic | ||
haragius |
| – magik, kuglarz | ||
harpator |
| – harfiarz | ||
herbarius |
| – zielarz | ||
heres |
| – dziedzic | ||
histrio |
| – aktor | ||
Honesta | Hon | – uczciwa | ||
Honesti | Honest | – uczciwego | ||
Honestis | H | – uczciwi | ||
Honestorum | Hstorum, Hone, H | – uczciwych | ||
honestus | Hone | – uczciwy (określenie rolnika z małego miasteczka lub rzemieślnika wiejskiego) | ||
honoratus |
| – zacny, patrycjusz | ||
horolgifex |
| – zegarmistrz | ||
horologius |
| – zegarmistrz | ||
hortulami cameralis |
| – komornik zagrodnika | ||
hortulanus | hort. | – dokładne określenie ważności we wsi; ogrodnik; zagrodnik (właściciel chałupy z kawałkiem ziemi, właściciel chałupy z kawałkiem ogrodu, chałupnik – właściciel chałupy), chłop bezrolny, rataj, robotnik wiejski nie posiadający własnego pola ani inwentarza | ||
hortulana |
| – żona zagrodnika | ||
hortulani |
| – zagrodnika | ||
hortulani liberi |
| – wolnego ogrodowego | ||
hospes publicus |
| – karczmarz | ||
huragius |
| – magik, kuglarz | ||
iaculator |
| – błazen kuglarz | ||
illustrissimus ac magnificus |
| – jaśnie wielmożny, w Średniowieczu użwano przymiotnika illustris dla określenia rodzin książęcych; illustrissimus (-a, -um) używano w stosunku do najwyższych magnatów | ||
Illustrissimus ac Magnificus Dominus | IDM | – Jaśnie Wielmożny Pan, Najjaśniejszy Pan | ||
imaginarius | – obraźnik *) | |||
impressor |
| – drukarz | ||
imprimatorus |
| – drukarz | ||
incensator sub machinam viae ferreae | incensator sub machinam v fer | – palacz kolejowy | ||
incisor |
| – krawiec, krojczy | ||
iudex |
| – sędzia | ||
indusiarius |
| – krawiec koszul | ||
infector |
| – farbiarz | ||
inspector |
| – dozorca | ||
instygator |
| – instygator | ||
institor |
| – kramarz | ||
instmann |
| – pachołek | ||
instructor |
| – nauczyciel, instruktor | ||
inwigilator in fabrica |
| – stróż pilnujący w fabryce | ||
invigilator via ferrea |
| – kontroler (strażnik) kolejowy (kolei) | ||
ioculator |
| – błazen, kuglarz, oszust | ||
inquilina |
| – komornica | ||
inquilinus | inquil. | – komornik, kątnik (ubogi chłop mieszkający u innego gospodarza/chłopa, pracownik folwarku), chłop pańszczyźniany, lokator | ||
iudex |
| – sędzia | ||
iurista |
| – prawnik | ||
judex castrensis (iudex castrensis) |
| – sędzia grodzki | ||
judex terra |
| – sędzia ziemski | ||
judex terrestris (iudex terrestris) |
| – sędzia ziemski | ||
judiciska terra ? |
| – sędzina ziemska | ||
labor |
| – pracowity (chłop, gospodarz) | ||
laborator |
| – wyrobnik, pracownik | ||
laboratorem in fodinis sulfuranis |
| – pracowniku w kopalniach siarki | ||
laboriosa |
| – pracowita | ||
laboriosi | L | – pracowici | ||
laboriosi | Lab., L | – pracowitego (dopełniacz) | ||
laboriosis |
| – pracowitych | ||
laboriosorum | LL | – pracowitych | ||
laboriosus | L lub Lab | – pracowity (w księgach sądowych i parafialnych określenie chłopów) | ||
laceur |
| – wyplatacz koszyków | ||
lacticinator |
| – mleczarz | ||
laganator |
| – wytwórca butelek | ||
lamficus sator |
| – zamszownik | ||
laminarius |
| – blacharz | ||
laminifex |
| – blacharz | ||
lancinarius |
| – płatnerz | ||
lanifex |
| – sukiennik | ||
lanio |
| – rzeźnik | ||
lanitextor |
| – sukiennik (wytwórca materii z wełny owczej) | ||
lanius |
| – rzeźnik | ||
lanifex |
| – sukiennik | ||
lapicida |
| – kamieniarz | ||
lapidarius |
| – kamieniarz | ||
lapsator |
| – szlifierz | ||
laterarius |
| – strycharz (wypalacz dachówek), ceglarz | ||
laterator |
| – strycharz (wypalacz dachówek), ceglarz | ||
lavandarius |
| – pracz | ||
lectistrator |
| – łożniczy | ||
legalarius |
| – dachówkarz, ceglarz | ||
legatus |
| – poseł delegat | ||
lena |
| – stręczycielka | ||
librarius |
| – księgarz | ||
lictor |
| – woźny, sługa miejski | ||
ligator |
| – bednarz (wytwórca beczek) | ||
lignarius |
| – cieśla, stolarz, kołodziej | ||
liganrius faber |
| – cieśla | ||
lignator |
| – cieśla, stolarz, kołodziej | ||
lignifaber |
| – cieśla, stolarz, kołodziej | ||
ligularius |
| – wytwórca sznurków i sznurowadeł | ||
limbolarius |
| – pasamonik, szmuklerz | ||
linarius |
| – handlarz pakuł i konopii | ||
linifex |
| – płóciennik | ||
lintearius |
| – handlarz pakuł i konopii | ||
lithostrator |
| – brukarz | ||
lodex |
| – sukiennik (krawiec płaszczy) | ||
lolarius |
| – rymarz | ||
lorifex |
| – płatnerz | ||
lutifigulus |
| – garncarz | ||
lutorissa |
| – praczka | ||
lychnopoeus |
| – świecarz | ||
Macellarius |
| – rzeźnik, handlarz mięsem | ||
Mactator |
| – rzeźnik, handlarz mięsem | ||
Magister |
| – nauczyciel, mistrz | ||
magister (scholae) |
| – nauczyciel | ||
magister civium |
| – burmistrz | ||
magister scholae |
| – nauczyciel (nauczyciel dyplomowany) | ||
magister stabuli |
| – koniusz wielki | ||
magister vigilianus (vigiliarius) |
| – nadstróż | ||
Magnifici |
| – Wielmożni | ||
Magnificorum | Maficor | – Wielmożnych | ||
Magnificus |
| – Wielmożny (w księgach sądowych i parafialnych określenie senatorów w dawnej Polsce), urzędnik grodzki lub ziemski; wspaniały, świetny, okazały | ||
Magnifica Domina | MD | – Wielmożna Pani | ||
Magnificus Dominus | MD | – Wielmożny Pan | ||
magnus mareschaleus |
| – marszałek wielki | ||
malleator |
| – kowal podkuwacz | ||
manicarius |
| – rękawicznik | ||
mansuarius |
| – chłop, zagrodnik | ||
marchio |
| – margrabia | ||
mareschaleus |
| – marszałek | ||
marinarius |
| – marynarz | ||
marsuparius |
| – kuśnierz, miechownik | ||
marsupiator |
| – rękawicznik, tasznik | ||
massarius |
| – dzierżawca, zarządca | ||
materfamilias |
| – gospodyni | ||
materialista |
| – handlarz | ||
matiarus |
| – wędliniarz | ||
medicus |
| – medyk, lekarz | ||
mediastinus |
| – stróż domowy oraz sługa do najpodlejszych posług | ||
mellicida |
| – bartnik, pszczelarz (hodowca pszczół) | ||
membranarius |
| – wytwórca pergaminu, pergaminnik | ||
mendicans |
| – żebraczka | ||
mendicant |
| – żebrak | ||
mendicus |
| – żebrak, bezdomny, biedny | ||
mensarius |
| – bankier | ||
mensator |
| – stolarz (wytwórca stołów) | ||
mercator |
| – kupiec | ||
mercenaire |
| – robotnik najemny, płatny, najemnik; żołnierz najemny | ||
mercenaria |
| – robotnica najemna | ||
mercenarius |
| – pracownik najemny lub sezonowy (pracuje codziennie podczas żniw) | ||
mercenarius diurnus |
| – robotnik dniówkowy, najemnik | ||
meretrix |
| – prostytutka | ||
messor |
| – żniwiarz | ||
messor metator |
| – probierz | ||
mil(l)es |
| – żołnierz | ||
miles ad tempus dimissus ? |
| – żołnierz czasowo zwolniony? | ||
miles dimissus |
| – żołnierz zwolniony | ||
mil(l)es reservalis |
| – żołnierz rezerwista | ||
mililus gregris |
| – żołnierz | ||
mimula |
| – tancerka | ||
Minister |
| – sługa, służący | ||
ministerialis |
| – woźny sądowy | ||
ministerialis generalia |
| – woźny generalny | ||
ministerialis iustitiae (instantiae?) parsimonii | ministerialis iust parsimonii | – woźny w sądzie sprawiedliwości??? | ||
minutor |
| – felczer | ||
molendarius czy mol(l)itoris ? |
| – młynarz | ||
monitor |
| – młynarz | ||
monetarius |
| – mincarz (pracownik wyrabiający monety) | ||
montani salini |
| – górnika solnego | ||
montanista |
| – górnik, górnik solny | ||
murarius |
| – murarz (ogólnie bez podawania specjalności) | ||
murator |
| – murarz (ogólnie bez podawania specjalności) | ||
musicus |
| – muzyk | ||
musicus (instrumentalis) |
| – muzyk, kapelmistrz | ||
mutarius |
| – celnik | ||
nauta |
| – żeglarz, marynarz, flisak | ||
navector |
| – przewoźnik | ||
netor |
| – krawiec (mężczyzna który szyje) | ||
netric |
| – szwaczka (kobieta która szyje) | ||
nigricerdo |
| – czarnoskórnik | ||
nobilis | Nob. | – szlachetny (właściciel części wsi lub dzierżawca, ogólnie szlachcic) | ||
nobilis(s)a | Nob. | – szlachcianka | ||
Nobilitor |
| – Szlachetnie | ||
nodator |
| – guzikarz (wytwórca guzików) | ||
notarius |
| – pisarz, notariusz, pisarz grodzki lub ziemski | ||
nummularius |
| – mincerz | ||
nuntius |
| – posłaniec, listonosz, goniec, doręczyciel | ||
nutricula |
| – mamka | ||
nutrix |
| – mamka | ||
Oberletnanus |
| – porucznik | ||
obsequa |
| – służąca | ||
obste(t)rix | obst. | – położna, akuszerka (odbierająca dziecko) | ||
obste(t)rix nulla praesens | obst. nulla praesens | - położna, akuszerka (żadna odbierająca czyli nieobecna przy porodzie) | ||
obste(t)rix partui praesens | obst. partui praesens | - położna, akuszerka (odbierająca dziecko czyli obecna przy porodzie) | ||
oeconomus |
| – ekonom | ||
oenopola |
| – sprzedawca win | ||
officialis |
| – oficjalista (urzędnik dworku szlacheckiego, magnackiego) | ||
olearius |
| – olejarz | ||
operarium |
| – robotnika, wyrobnika | ||
operarius |
| – wyrobnik (pracownik najemny, najemnik) | ||
operator |
| – wyrobnik (pracownik najemny, najemnik) | ||
opifex |
| – rzemieślnik | ||
opilio czy ovilo ? |
| – owczarz | ||
opilionis |
| – pasterz owiec | ||
oppidana |
| – mieszczka (mieszkanka małego miasta, warowni) | ||
oppidanus |
| – mieszczanin, obywatel | ||
organarius |
| – organista | ||
organarij |
| – organisty | ||
ostiarius |
| – strażnik przy bramie, klucznik | ||
ovilione |
| – owczarza | ||
ovilionis |
| – owczarz | ||
paedagogus |
| – nauczyciel (pedagog) | ||
palatinida |
| – wojewodzic | ||
palatinus |
| – wojewoda | ||
panes fabricanus inwigilator |
| – pracował przy strażniku fabrycznym | ||
panifex |
| – piekarz | ||
pannarius |
| – sukiennik | ||
pannicida |
| – krawiec sukienny | ||
pannicularius |
| – sukiennik? *) | ||
pannifer |
| – sukiennik? *) | ||
pannifices |
| – tkacze | ||
pannisor |
| – postrzygacz sukna (strzygący kłaczki po wyczesaniu sukna tkanego z wełny ostami) | ||
pannitextores |
| – tkacze | ||
pantolopa |
| – kupiec | ||
papyrifex |
| – papiernik | ||
parchanista |
| – barchannik | ||
passamentarius |
| – pasamonik, szmuklerz | ||
pastellator |
| – wytwórca patelni, panwisarz | ||
pastor |
| – pasterz, proboszcz, pastuch | ||
pastor pecudum |
| – skotarz, pastuch | ||
pauper |
| – biedak | ||
pectinator |
| – gręplarz | ||
pedagogus |
| – nauczyciel (pedagog) | ||
pellarius |
| – kuśnierz | ||
pellio, pellifex, pellifactor |
| – kuśnierz | ||
pelviarius, pelvifex |
| – miednicznik, kotlarz | ||
penesticus |
| – handlarz starzyzną | ||
penfex |
| – snycerz (rzemieślnik wykonujący ozdoby w drewnie) | ||
pennarum structor, pennifex |
| – wytwórca skrzydeł husarskich i ozdób z piór | ||
pensionatus |
| – dzierżawca, najemca czynszowy | ||
per illustris | per Illris | – Przez (jaśnie) oświeconego | ||
perator |
| – kuśnierz, miechownik | ||
preceptor |
| – odbiorca, użytkownik | ||
perceptor magistratualis |
| – piastujący godność wyższy urzędnik | ||
pergamenarius |
| – wytwórca pergaminu, pergaminnik | ||
perifex |
| – snycerz | ||
pharetrator |
| – wytwórca kołczanów i sajdaków | ||
pharmacopola |
| – aptekarz | ||
pictaciarius |
| – łatacz | ||
pictor |
| – malarz | ||
pictor parietura |
| – malarz pokojowy | ||
pilearius, pileo, poleator |
| – kapelusznik, czapnik | ||
pincerna |
| – cześnik, podczaszy | ||
pinsor |
| – śrutownik (wytwórca śrutu) | ||
pirarius |
| – kaletnik (wytwórca torebek skórzanych) | ||
piscator |
| – poławiacz, rybak, wędkarz | ||
pistor |
| – piekarz (chleb, bułki) | ||
pistrinus |
| – młynarz | ||
pixidarius |
| – puszkarz | ||
planus |
| – włóczęga | ||
plaustrarius |
| – kołodziej, stelmach | ||
plastes |
| – rzeźbiarz, snycerz | ||
plebaeus |
| – plebejusz | ||
plebeius |
| – gminowy, pospolity lub "należący do niskiego stanu, ten który nie posiadał ziemi ?" | ||
plumbarius |
| – konwisarz | ||
pocillator |
| – cześnik, podczaszy | ||
polentarius |
| – słodownik, krupiarz | ||
Policiei? vigil |
| – stróż policyjny, posterunkowy | ||
polio |
| – płatnerz, zbrojownik | ||
politor |
| – szlifierz | ||
pollinctor |
| – właściciel zakładu pogrzebowego | ||
pomarius |
| – handlarz owoców | ||
popinarius, popinator |
| – kucharz | ||
possessor |
| – dziedzic, dzierżawca | ||
preceptor |
| – kierownik szkoły, nauczyciel | ||
praeceptor scholae |
| – kierownik szkoły | ||
praeco |
| – woźny sądowy | ||
praefectus |
| – zarządca, zwierzchnik | ||
praefectus cohortis |
| – kapitan | ||
praefectus cubiculi |
| – podkomorzy nadworny | ||
praefectus culinae |
| – kuchmistrz | ||
praefectus pontium |
| – mostowniczy | ||
praefectus salinarum |
| – żupnik | ||
praefectus stabuli |
| – koniuszy | ||
praesidium |
| – strażnik | ||
praetor |
| – wójt miejski | ||
praeses stationis via ferrea |
| – kierownik stacji drogi żelaznej, zawiadowca | ||
praxator |
| – piwowar | ||
princeps militum |
| – hetman | ||
prista |
| – drwal | ||
privatus |
| – prywaciarz (?) | ||
procarius |
| – świniopas (pasący świnie) | ||
proconsul |
| – burmistrz, rajca miejski | ||
procurator |
| – zastępca | ||
professor |
| – nauczyciel akademicki | ||
promocondus |
| – piwniczy, szafarz | ||
promus |
| – kuchmistrz, klucznik | ||
propola |
| – handlarz | ||
propugnator |
| – obrońca, opiekun | ||
proreta |
| – dowódca statku | ||
propietarius agri |
| – właściciel ziemi, pola | ||
providus |
| – rozsądny, mądry, przezorny (w księgach sądowych i parafialnych określenie ubogiego rzemieślnika) | ||
proxator |
| – piwowar | ||
proxeneta |
| – pośrednik handlowy | ||
psecas |
| – fryzjerka | ||
pubes |
| – dojrzały, dorosły | ||
puer exercitus |
| – ciura, luzak | ||
purgator caminorum |
| – kominiarz | ||
pyrarius |
| – prochownik | ||
ratiocenatis |
| – rachmistrz | ||
readarius |
| – woźnica | ||
rector scholae |
| – kierownik szkoły | ||
reddituarius |
| – dzierżawca | ||
redemptor |
| – handlarz | ||
referendarius |
| – referendarz | ||
reflektor |
| – druciarz | ||
regens |
| – regent | ||
regimentarius |
| – regimentarz | ||
registrator |
| – regestrant | ||
remex |
| – wioślarz, marynarz | ||
rusticus |
| – wieśniak | ||
restiarius, restio |
| – wytwórca lin okrętowych, powroźnik | ||
revenditor librorum |
| – księgarz | ||
rhedarius |
| – kołodziej, stelmach | ||
ribaklus |
| – włóczęga, organista, bakałarz | ||
ribaldus |
| – rybałt, organista, bakałarz | ||
ribaldus |
| – włóczęga, organista, bakałarz | ||
rotifex |
| – kołodziej | ||
rotifex |
| – kołodziej, stelmach | ||
rubricerdo |
| – czerwonoskórnik | ||
rufficerdo |
| – czerwonoskórnik, kordebanik | ||
ruffifusor |
| – ludwisarz | ||
rurensis |
| – rolnik | ||
rurigena |
| – wieśniak | ||
ruscitus |
| – rolnik | ||
saccarius |
| – kuśnierz, miechownik | ||
safiaticus |
| – safiannik | ||
saga |
| – czarownica | ||
sagittarius |
| – łucznik, wytwórca strzał | ||
salarius |
| – warzelnik soli | ||
Sale(-i)narius |
| – górnik w kopalni soli | ||
salicida |
| – prasol, solarz | ||
salifex |
| – handlarz soli | ||
salinator |
| – handlarz soli, żupnik | ||
salpista |
| – trębacz | ||
salsamentarius |
| – śledziarz, solarz | ||
samiator |
| – szlifierz | ||
sartor |
| – krawiec | ||
sartorissa |
| – krawcowa | ||
sator |
| – siewca | ||
scabinus |
| – ławnik | ||
scandularius |
| – gonciarz | ||
scholirega |
| – nauczyciel (dosłownie: zarządca szkoły) | ||
sclopetarius |
| – strzelec | ||
scoparius |
| – zamiatacz ulic | ||
scriba |
| – pisarz | ||
scriniarius oraz |
| – boazernik, stolarz, archiwista, pieczęciarz | ||
scrutarius |
| – handlarz starzyzną | ||
sculptor |
| – snycerz | ||
scultetus |
| – sołtys, wójt | ||
sculteti(s) |
| – sołtysa | ||
secretarius |
| – sekretarz | ||
secretarius Consiliarii Status |
| – sekretarz radcy stanu | ||
sector |
| – górnik solny | ||
sellarius |
| – siodlarz | ||
sellator |
| – siodlarz | ||
semi-cmetho |
| – półkmieć (gospodarz na połowie łana) | ||
semicmethonis |
| – półkmiecia | ||
semicmethonissa |
| – półkmieciowa | ||
senator |
| – senator | ||
senex |
| – starzec | ||
sequestrator |
| – egzekutor, komornik (urzędnik ściągający przymusowo należności od dłużników) | ||
serarius |
| – tracz (ewentualnie ślusarz) | ||
serator |
| – ślusarz | ||
sericarius |
| – wytwórca jedwabiu, jedwabniczarz | ||
serifaber |
| – ślusarz | ||
serifex |
| – wytwórca jedwabiu, jedwabniczarz | ||
serifex |
| – wytwórca jedwabiu | ||
serrarius |
| – tracz | ||
serrator |
| – tracz | ||
serva |
| – służąca | ||
servus |
| – sługa | ||
servus aulae |
| – sługa dworski, folwarczny | ||
servus aulicus |
| – sługa dworski, folwarczny | ||
Servus oppidi |
| – sługa ???? | ||
signifer |
| – chorąży | ||
silicarius |
| – brukarz | ||
silvanus |
| – leśniczy ?, borowy, gajowy | ||
similarius |
| – piekarz białego chleba (np. bułki) | ||
simulator |
| – fałszerz, kopista, czasami partacz | ||
skandularius |
| – gonciarz | ||
speciarus |
| – kramarz korzenny | ||
spectabilis |
| – znakomity, dostojny (w księgach sądowych i parafialnych określenie patrycjusza z dużego miasta) | ||
speculator |
| – stróż, wartownik | ||
sportularius |
| – koszykarz | ||
stametor |
| – kamieniarz | ||
stannarius |
| – konwisarz, kotlarz | ||
staterarius |
| – kaletnik, powroźnik | ||
stationarius |
| – kramarz | ||
statuarius |
| – rzeźbiarz | ||
stipus |
| – żebrak | ||
stratarius |
| – siodlarz | ||
structor |
| – murarz, tynkarz | ||
subcamerarius |
| – podkomorzy | ||
subdapifer |
| – podstoli | ||
subditum |
| – poddanego | ||
subditus |
| – poddany | ||
subjudex |
| – podsędek | ||
subpraefectus stabuli |
| – podkoniuszy | ||
subsigniler |
| – podchorąży | ||
subulcus |
| – świniopas | ||
succamerarius |
| – podkomorzy nadworny | ||
sufferator |
| – kowal, podkuwacz | ||
supplicant |
| – biedak | ||
supremum dux exercituum |
| – hetman wielki | ||
sutor |
| – szewc | ||
sylwator |
| – leśniczy, borowy, gajowy | ||
tabellarius |
| – posłaniec, listonosz | ||
tabelnarius |
| – karczmarz | ||
tabernalis arrendator |
| – arendarz karczmy, dzierżawca karczmy | ||
talemetarius |
| – piekarz | ||
tector |
| – dekarz (spotykane jako tynkarz) | ||
tegularius |
| – dachówkarz, ceglarz (wytwórca dachówek) | ||
telonarius |
| – celnik | ||
teloneator |
| – celnik | ||
tenutarius |
| – dzierżawca | ||
textor |
| – tkacz, sukiennik | ||
thesaurarius |
| – skarbnik, podskarbi | ||
tibialius |
| – pończosznik | ||
tibialus |
| – pończosznik | ||
tinctor |
| – farbiarz | ||
tivunus |
| – ciwun, włodarz | ||
tomeator |
| – tokarz | ||
tomeator tomio |
| – tokarz | ||
tomio |
| – tokarz | ||
tonsor |
| – rytownik ale i fryzjer, golibroda | ||
torarius |
| – pielegniarz | ||
toreutes |
| – grawer | ||
torifex |
| – płatnerz | ||
tormentarius |
| – ludwisarz | ||
tornator |
| – tokarz | ||
tortor |
| – kat | ||
tribunus |
| – wojski | ||
tritor |
| – młocarz | ||
tonarius |
| – bednarz | ||
tibicen |
| – muzyk grający na instrumencie dętym drewnianym *) | ||
tubicen |
| – muzyk grający na instrumencie dętym blaszanym *) | ||
tunnarius |
| – bednarz | ||
tutor |
| – opiekun | ||
tyropola |
| – handlarz sera | ||
unguentarius |
| – perfumiarz, wytwórca maści | ||
urinator |
| – nurek | ||
urnarius |
| – zdun | ||
urnilor |
| – garbarz | ||
usor |
| – konwisarz, odlewnik | ||
usor tormentorum |
| – ludwisarz | ||
usuranius |
| – lichwiarz | ||
utrique |
| – obaj sołtysi | ||
uxor custos pontis |
| – żona strażnika mostów | ||
uxor inquilinus |
| – żona komornika | ||
uxor praepositi |
| – żona naczelnika | ||
uxor voleari |
| – żona wolarza (łacina makaroniczna) | ||
vadi(u)s |
| – poręczyciel | ||
validus |
| – możny | ||
valcata |
| – włóczęga | ||
valvarius |
| – klucznik, szafarz | ||
vecesgerens |
| – namiestnik | ||
vector |
| – woźnica | ||
venator |
| – myśliwy ale i łowczy | ||
venator aulicus |
| – łowczy nadworny | ||
venditor |
| – kupiec | ||
Vennatorissa Terra Lomsensi
|
| – Łowczyni ziemi łomżyńskiej | ||
ver egregius |
| – mąż znamienity: uczony, lekarz, filozof | ||
ver excellens |
| – mąż znamienity: uczony, lekarz, filozof | ||
vespillo |
| – grabarz, karawaniarz (ten kto wynosi zmarłych), profanator grobów (kto je znieważa) | ||
vestiarius |
| – krawiec | ||
vestiplica |
| – praczka | ||
vetcrinarius |
| – weterynarz | ||
vexillifex |
| – chorąży | ||
viator |
| – komiwojażer | ||
vicanus |
| – wieśniak | ||
vicarius |
| – namiestnik | ||
vicarius vexilliferi |
| – podchorąży | ||
vice-cancellarius |
| – podkanclerzy | ||
vice-capitaneus |
| – podstarości | ||
vice-palatinus |
| – podwojewodzi | ||
viego |
| – bednarz | ||
vietor |
| – bednarz | ||
vigil politilis |
| – posterunkowy ? | ||
viglarius |
| – strażnik, stróż | ||
vinctor |
| – bednarz | ||
villanus |
| – wieśniak czyli człowiek wsi | ||
villica |
| – gospodyni | ||
vinitor |
| – winogrodnik (uprawiający winnicę) | ||
vinopola |
| – winiarz | ||
vir consularis |
| – rajca | ||
virgulator |
| – miotlarz, szczotkarz | ||
vitreator |
| – szklarz, hutnik szkła | ||
vitriarus |
| – szklarz, hutnik szkła | ||
vivitor |
| – winogrodnik | ||
vlodarius |
| – włodarz | ||
xylocopus |
| – cieśla | ||
yespillo |
| – grabarz | ||
zonarius |
| – paśnik | ||
zuparius |
| – żupnik | ||
zythopepta |
| – piwowar | ||
zytopoeus |
| – piwowar |
Tabelę opracował: Janusz Wegner pseud. Zatoka (1959-2019)
Dawny adres opracowania:
http://genepedia.pl/index.php/S%C5%82ownik_zawod%C3%B3w_%C5%82ac.-pol.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz