sobota, 21 czerwca 2014

1676 Inhibitionis et decreti illustris magnifici incisoris Lublinensis Parcensis capitanei etc. oblatae

Inhibitionis et decreti illustris magnifici incisoris Lublinensis Parcensis capitanei etc. oblatae [?]

Actum in Grodzisko feria quarta post festum sancti Bartholomaei Apostoli proxima anno Domini 1676.

Ad officium spectabilis domini Jacobi Kostkowicz advocati Grodziscensis actaque praesentia veniens personaliter spectabilis Jacobus Tarczeski sindicus religiosorum Fratrum Minorum de Observantia Sancti Francisci conventus Grodziscensis obtulit ad ingrossandum in acta praesentia primo inhibitionem Judaicam, secundo decretum curiale inter praefatum conventum ab una, et infideles Judaeos parte ab altera, illustris ac magnifici domini Joannis Caroli de Zurowo in Wisniewiec Daniłowicz incisoris Regni Lublinensis Parcensis capitanei etc. pro tunc tenutarii et domini Grodzisko, quae [?] ab eodem offerente officium praesens suscepit, et in acta sua inscribere mandavit. Cuius inhibitionis et decreti tenor sequitur talis.

„Jan Karol z Żurowa na Wisniowcu Daniłowicz krayczy koronny lubelski parczeski starosta, pułkownik JKMci.

Wiadomo komu wiedziec o tym nalezy tym moim czynię pisaniem. Iz stosuiąc się do swiątobliwy swiętey pamieci wielmoznego JMci pana Jana Leopolda z Bnina Opalinskiego kasztellana nakielskiego, fundacii conventu oycow Bernardynow w miescie Grodzisku. A uwazywszy ze przy wymierzonym załozeniu klasztoru placu kierchała Żydow miasta tegosz, cale tam przecz pomienionego swietey pamieci JMci pana kasztellana nakielskiego, zniesiony y gdzie indziey obrocony summo ludzi przesz czeste Zydow na ono mieysce vizyty et in contemptum chwały Boskiey w kosciele pomienionych oycow, ile bardzo blisko koscioła zostaiący iest y zostaie scandalo authoritate na ten czas dominii mei zakazuie. Aby Żydzi miasta Grodziska stante possessione mea zadnych do kierchala tego schadzek lamentow, ani devociiey swoich czynic niewazyli się. Na co [?] przykazaniu samym tę Zydom praesentialnym y ten moy script przy przycisnieniu herbowny pieczeci moiey podpisuie. Działo się to w Grodzisku die 26 Junii roku 1676.

(-) Jan Karol Daniłowicz Kray: Koron: Lub: Par: Staro: P JKMci.

[Sigillum suprapraefati illustris ac magnifici domini.]”

„Actum in curia Grodziscensi feria quarta post festum sancti Bartholomaei Apostoli proxima anno Domini 16septuagesimo sexto.

In causa et actione iudiciaria quam spectabilis Jacobus Tarczeski sindicus religiosorum Fratrum Minorum de Observantia S. Francisci conventus Grodziscensis nomine ipsorum agens, in et contra infideles Judaeos Grodziscenses occasione violentiae praefati conventus, loci sacri, et personarum spiritualium eius nimirum iniuriae realis, saxo in cervicem proiecto admodum reverendo domino guardiano ante quatuor hebdomadas die festo Scapularis B. V. Mariae sub tempus concionis matutinae peragendo [?] per eosdem Judaeos illatae, tum etiam verborum contumeliosorum iisdem patribus Bernardinis illatorum [?] prout fusius et latius scrutinium huius [?] causae hesterna die peractum obloquitur, instituit et insent[...],

petens super eosdem perfidos Judaeos paenam tanquam contra exorbitantes, et civibus ac fidelibus continuo nocivos extendi et in deprecatione solenni, litiumque omnium expensarum refusione condemnari idque quod iuris et aequitatis sit decidi et sententiari.

Porro cum iidem citati Judaei principalem huius causae nolerent prodere, qui et easdem violentias, tumultus factos [?] minime fassi sunt. Ideo illustris ac magnificus dominus Joannes Carolus de Żurowo in Wisniowiec Daniłowicz incisor Regni Lublinensis Parcensis capitaneus, etc. pronunc idque intuitu causarum illustris ac magnificae dominae Zophiae Eleonorae de Miłosław quondam piae memoriae magnifici domini Joannis Leopoldi de Bnin Opalinski castellani Naclensis, et modernae ex secundario voto matrimoniali [?] consortis, in Grodzisko, et villarum eius tenutarius et dominus, cum suis assessoribus nempe admodum reverendis Martino Dobrzyc plebano et decano foraneo Grodziscensi, Valentino Romieniewicz altarista Sanctissimi Rosarii et commendario Grodziscensi, atque generosis Stanislao Brudnoski, Jacobo Idzikoski, eo in consideratione habito, quod pars citata tumultum et violentiam loci sacri, et personarum religiosarum eius intulit, verbisque contumeliosis easdem personas spirituales affecit postposito suprapraefati illustris magnifici judicis edicto, in sepulchretum tumultuarie antiquum ingressa est,

ideo partem citatam nimirum perfidos Judaeos delinquentes puniendos paena peccuniaria tanquam communes, siquidem de principali non constat, qui principalis puniendus esset de iure praescripto capitali pro fabrica templi religiosorum Fratrum Minorum de Observantia Sancti Francisci conventus Grodziscensis exnunc ad manus praefati sindici summam ducentarum marcarum, et ratione edicti postposita illustris ac magnifici judicis summam florenorum centum pro reparatione altaris sancti Antonii in templo Grodziscensi eorundem patrum Bernardinorum existentis extradendam esse solennemque deprecationem per [?] personas dignas faciendam censuit simulque decrevit.

Praecipiendo dictis Judaeis Grodziscensibus generaliter omnibus, ut nullus eorum audeat ingredi idem sepulchretum, et ibidem suam Judaicam acclamationem sub praetextu ipsorum devotionis absolvere, sub paena mille marcarum Polonicalium usque ad decisionem causae ratione huius sepulchreti antiqui simulque praecipiendo ut quam citissime, actio et causa illorum huius sepulchreti antiqui in foro fori decisionem ultimariam obtineat. Cui suprapraefatae decisioni praefati Judaei ut satisfaciant, illustris ac magnificus judex suprapraefatus mandat, et praecipit sub paena mille marcarum Polonicalium.

(-) Joannes Carolus Daniłowicz incisor Regni, Lublinensis Parcensis capitaneus, [...] M R mpp.

[Sigillum suprapraefati illustris ac magnifici domini judicis.]”



Źródło: Grodzisk Wlkp., wójtowska 1669-1677, czystopis, sygn. 1504, s. 577

Jakub Tarczewski, syndyk klasztoru bernardynów w Grodzisku Wlkp. oblatuje w aktach wójtowskich dwa dokumenty wydane przez dziedzica miasta, Jana Karola Daniłowicza:
1) Zakaz wstępu Żydom na ich cmentarz („kierchał”) przy klasztorze bernardynów, z 26 czerwca 1676 r.
2) Dekret sądu dworskiego w sprawie między konwentem bernardynów a gminą żydowską, z 26 sierpnia 1676 r.

Drugi dokument dotyczy zajścia w święto Szkaplerza NMP (16 lub 19 lipca), kiedy to Żydzi znieważyli słownie bernardynów, a przede wszystkim podczas porannego kazania obrzucili kamieniami gwardiana (jeden z kamieni ugodził go w kark). Sąd w składzie: dziedzic jako sędzia oraz czterech asesorów: pleban, komendarz i dwóch szlachciców, nałożył na Żydów kary pieniężne za przestąpienie poprzednio wydanych zakazów oraz zagroził karą 1000 grzywien w przypadku, gdyby któryś z nich poważył się wejść na teren starego cmentarza. Nakazał też jak najszybsze rozstrzygnięcie sprawy przed sądem wyższej instancji (in foro fori).

Lektura:
- Piotr Bartkowiak, Rola i działalność mniejszości żydowskiej w Grodzisku Wlkp. w XIX i XX wieku, „Grodziskie Zeszyty Historyczne” 2003.

Autor: o
Etykiety: , , , , ,

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Subskrybuj: Komentarze do posta (Atom)