1627 Donatio causa mortis Lempasiczce

Donatio causa mortis Lempasiczce.

Przed tymze sądem powiatkowym zagaionym stanąwszy oblicznie sławny pan Stanisław Lempasik mieszczanin grodziski, sanus per omnia existens iawnie y dobrowolnie zeznał y actem ninieiszym zeznawa, ze on uczciwey pani Reginie niegdy sławnego Marcina Lynki mieszczanina poznanskiego corce, małzonce swy miłey, dobra swoie własne pracą swą, a spomocą tey to małzonki nabyte y pięniedzmi spolnemi ukupione, to iest:

- dom w rinku podle domow Adama Dąmbrowy z iednę a Adama Schulca z drugi strony stoiący y ze wszitką gieradą domową y bydłęm wszelakim, [s. 105]

- sad na Wolsztinski ulicy podle sadu Jurgi rymarza a podle ogroda Ampuliney,

- mielcuch z ogrodęm tak oranym iako y ritym, ze wszytkim zbozęm co w robocie ma y co na mielcuchu zostanie, podle domu Grankowey a podle domu u Walany kołodziki,

- do tego złotich pięcsett polskich, kazdy po groszy 30 rachuiąncz,

owdzięczaiąc y z wszytkie prace y pomocy, ktore przes lat niemało z sobą mięszkaiąc w stanie małzenskim przy ozdobięniu y przy mnozęniu gospodarstwa domowego podeymuie, takze y posługi wszelakie, ktore w chorobie iego czas niemały staraiąc się o zdrowie iego iako cnotliwa małzonka czynieła, donatione caussa mortis¹ zapisuie y powzdaie, iakoby nalepszym y gruntownieiszym mogło bydz tribem prawnym donatione caussa mortis,

Takowym sposobem, iezliby tegosz pana Stanisława Pąn Bog wszechmogący pierwey niżeli małzonkę iego stego swiata zabrac raczeł, tedy te wszytkie pomięnione dobra tasz małzonka iego mocą tego zapisu ma otrzymac, ze wszitkim prawem, panstwem, własnoscią, titułem dziedzicznym y będzie miała moc y wolnosc te mianowane dobra zaprzedac, darowac y według upodobania swego, iako się iey będzie zdało nalepiey, obrocicz bez wszelaki trudnosci y contradictiey² successorow iego. Ostatek gruntow, ktore zostaną, takze y towary iako: sukna, żelaza, wozy, konie – to wszitko powinnym³ iego nalezec będzie, sktorych to dobr pięc sett złotich wyzy zapisanych tey to małzonce będą powinni zapłacic.

Tego iednak dokładaiąc, iezliby też pomięniona małzonka pierwy nizeli pąn małzonek iey stego swiata zeszła, a zwłaszcza bez potomstwa, tedy te wszytkie dobra oney zapisane na tegosz pana Stanisława, a nie na powinne iey przypasc maią, a on stych to dobr powinnym iey, ktorzy się nabliszy bydz znaidą⁴, czterzysta złotich wydac będzie powinien, ktoremi contentowac się będą. Ktorey to conditiey, bacząc wielką łaską y sczodrobliwosc tego małzonka swego, a to ze on iako pobozny a bogoboiny małzonek [s. 106] z nią sczyrze y w zgodzie a miłosci krzescianski zyie, namniey nie contradicowała⁵, y owszem schęcią y dobrowolnie przes sławnego pana Zachariasza kusnierza mieszczana grodziskiego, opiekuna do tego actu za pozwolenięm mianowanego małzonka sobie wezwanego y od urzędu approbowanego, pozwoleła y dar tęn sądowy od niego za wdzięczne przyęła, co iey dopuszczono y sądem ninieiszym we wszitkich conditiach umocniono y utwierdzono.

Przy ktorym actie pąn Stanisław Lęmpasik reformatie⁶ dwie, ktore teyze Reginie małzonce swey u act wuitowskich przed tym pierwey uczynieł, cassował y mortificował⁷ czasy wiecznemi, nie chcąc aby na potym iaką moc mieć więcey miały. Super quo arrha iuri est soluta. Die et anno ut supra⁸ [26 III 1627].

Źródło: Grodzisk Wlkp., wójtowskie 1627-1641, czystopis, sygn. 1530, s. 104-106

Stanisław Lempasik i jego żona zapisują sobie wzajemne dożywocie, unieważniając poprzednie dwie oprawy posagu (pewnie również przyjmujące formę wzajemnego dożywocia). Szerzej o takiej umowie w artykule: „Polskie prawo ziemskie. Stosunki majątkowe między małżonkami.”

¹ donatione causa mortis – darowizną na wypadek śmierci.

² contradictia (z łac. contradictio) – sprzeciw.

³ powinny – krewny.

⁴ „powinnym iey, ktorzy się nabliszy bydz znaidą” - kalka z łacińskiej konstrukcji nominativus cum infinitivo.

⁵ contradicować (z łac.) – sprzeciwiać się.

⁶ reformacja (łac. reformatio) – oprawa posagu.

⁷ mortificować (łac. mortificare) – unieważnić.

⁸ Od czego opłacono sądowi pamiętne. Dnia i roku jak wyżej.