1738 Interdictum ob Presbytericidium pro toto Decanatu Wschowensi

Josephus Thaddaeus de Kiekrz Kierski,

Dei et Apostolicae Sedis Gratia Episcopus Bolinensis
Sufraganeus Praepositus Cathedralis,

Sede vacante Episcopatus Posnaniensis in spiritualibus et temporalibus
Administrator Generalis

Illustribus, admodum Reverendis, Religiosis, Venerabilibus, Honorandisque Viris, Decanis foraneis, Praepositis, Parochis, Commendariis, Vicariis, Altaristis, aliis Ecclesiarum Secularium Ministris, Regularium vero Custodibus, Gvardianis, Superioribus, in Decanatu Vschowensi Dioecesis Posnaniensis constitutis, Salutem in Domino.

Magno cum animi nostri dolore accepimus, quomodo paucos ante dies Studiosus Joannes Wąśiewicz, ex oppido Kębłowo oriundus, timore Dei postposito, oblitus gratitudinis Professoribus daebitae, instinctu maligni Spiritus ductus, in detestabilem prorumpens audaciam, Religiosum et Admodum Reverendum in Christo Patrem Michaelem Kryger Societatis Iesu residentiae Vschovensis Presbyterum, et ibidem Scholarum Praefectum, ad hospitium dicti Studiosi advenientem, nihil mali evenire sperantem, ipso introitu, per explosionem bombardae pulvere et globulis onustae, animo deliberato et praemeditato, interficere ausus est.

Ne itaque dicto Presbytericidae scelus hujusmodi patratum impunitum transeat, aliisque simila praesumentibus, in perniciosum vergat exemplum, Nos in talibus, dispositioni Constitutionis Synodalis provincialis inhaerendo, eundem Presbytericidam, in sententiam Excommunicationis Papalis ipso facto incurrisse et incidisse, declaramus, ac locum, ubi praefatum Presbytericidium patratum est, nec non omnes Ecclesias tam Parochiales quam Regulares, in Decanatu Vschowensi consistentes, Ecclesiastico subiicimus interdicto, quocirca significamus, et in virtute Sanctae obedientiae et sub excommunicationis poena, Vobis Supra scriptis executionem mandamus, quatenus, ut idem malefactor omnibus innotescat, durante ejusmodi interdicto, a Divinis officiis vestris in Ecclesiis, exceptis Festis Solemnioribus, videlicet Nativitatis, Pachae, Pentecostes, in quibus licitum erit campanas pulsare, et januis apertis alta voce divina officia celebrare, excommunicatis prorsus exclusis, sed interdictis admissis, a longe ab altari stantibus, cessetis. Populo vero omnibus diebus Dominicis et Festivis, sono percussa tabulae, convocato, exhortatione praemissa, et jejuniis indictis, causam ejusdem interdicti nostri exponatis, et praefatum Presbytericidam, ter pulsatis campanis, et candelis accensis ac demum extinctis, in terramque projectis, excommunicatum esse publice denuntietis denuntiarique curetis. Neque in iisdem Ecclesiis vestris Sacramenta aliqua, excepto baptismo parvulorum et poenitentia morentium, administrare audeatis, sepulturam Ecclesiasticam omnino denegando. Quod quidem interdictum et praemissa omnia volumus per vos inviolabiliter observari ac per Decanatum via Cursoria transmitti, et tam diu exequi, donec aliud a Nobis habueritis in mandatis. Hocce quoque edictum ad Fana tam Sectae Lutheranae quam Calvinianae, in eodem Decanatu Vschovensi existentia, extendimus, et in iisdem, stante ejusmodi interdicto, devotionem earundem Sectarum, pulsum campanarum, sub poenis arbitrariis, tum quoque apercionem forium ad eadem Fana, sub poena obsigillationis eorundem, serio inhibemus.

In quorum fidem. Datum in Cancellaria Officii administratorialis Posnaniensis, Die 23 Mensis Novembris Anno Domini 1738

Źródło: Odpisy i ekstrakty protestacji dysydentów w sprawach spornych z władzami kościoła katolickiego z lat 1741-1748, APP "Akta Braci Czeskich", sygn. 2017, f. 73

W etykietach w stopce wpisu wymieniłem kurię biskupią, choć ściśle biorąc, zarządzenie wydała kancelaria administratora diecezji poznańskiej podczas wakatu po śmierci biskupa Stanisława Józefa Hozjusza (13 XI 1738), biskupa sufragana Józefa z Kiekrza Kierskiego. Dokument ten powstał w reakcji na haniebny czyn studenta Jana Wąsiewicza z Kębłowa, który zastrzelił o. Michała Krygera, jezuitę, prefekta we wschowskiej szkole, gdy ten przybył do niego w odwiedziny. Tymczasowy administrator diecezji ogłasza, że student ipso facto zaciągnął karę ekskomuniki. Nakłada też interdykt na miejsce zbrodni oraz na wszystkie kościoły parafialne i zakonne dekanatu wschowskiego. Jedynie w Boże Narodzenie, Wielkanoc i Zesłanie Ducha Świętego będzie księżom wolno przy drzwiach otwartych śpiewać mszę i używać dzwonów, przy zastrzeżeniu, że wierni stać będą z dala od ołtarza. W parafiach obłożonych interdyktem dozwala się jedynie chrzcić niemowlęta i spowiadać konających. Wszystkim parafianom należy odmówić pogrzebu kościelnego. W niedziele i święta należy, zwoławszy lud za pomocą kołatek (tabulae), głosić kazania, ogłaszać zwyczajowe posty oraz każdorazowo ogłaszać ekskomunikę na Wąsiewicza (oczywiście z biciem w dzwony i rzucaniem świec na ziemię), uprzednio podawszy jej przyczynę. Interdykt obowiązuje do odwołania.

Zarządzenie rozciąga się również na zbory luterańskie i kalwińskie funkcjonujące w tymże dekanacie. Nabożeństwa dyssydenckie oraz bicie w dzwony należy na czas interdyktu zawiesić, pod karą opieczętowania zborów.

W odpisie dekretu ktoś pedantycznie poprawił wiele liter wielkich na małe.

Skorygowałem trzy literówki występujące w tekście: Sede vocante na Sede vacante, Presbyterididae (pierwsze wystąpienie słowa) na Presbytericidae, admistratorialis na administratorialis.