1635 Proclamatio capitis Bartholomaei Cwikiełka per Joannem Szpoth

Visio vulneris Bartholomaei Cwikielka

W dom Uczciwego Barthosza Cwikielki Mieszczanina Grodziskiego na cielie chorego obecznie przyszedszy na ządanie iego sławny P. Grigier Ranisch Woith Maciey Ptaskowski y Kasper Brukarczyk Ławniczy widzieli ranę skodliwą u pomienionego Barthosza w ręce prawy na samym łokciu zwierzchu asz do samy kosci głemboką na dwuch członkach długą a na palczu wielgim szeroką przy ktory ranie obaczeli dziurę za skorą głemboką na pułtora członka dobrego ku palczom idączą Ktorą ranę pomieniony Cwikiełka na łozku leząc chory barzo przed tymisz sąsiadami swymi oswiadczył na Jaska Pyskowy syna ze mu ią zadał przes dania zadny przyczyny wdomu Pyski szablią a iusz temu Niedziel trzy obiecuiąc z nim o to prawem czasu swego czynic albo stym quo cum de iuro venerit. Actum die 25 Junii 1635.

Źródło: Grodzisk Wlkp., wójtowskie 1627-1641, czystopis, sygn. 1530, s. 494

Proclamatio capitis Bartholomaei Cwikiełka per Joannem Szpoth

Ad acta praesentia Judicii advocatialis personaliter veniens Providus Joannes Szpoth Ministerialis Terrestris Regni Poloniae Generalis in vim verae ac fidelis suae relationis in haec verba recognovit.

Quia ipse die hodierna tempore antemeridiano circa ductum funebralem corporis interempti Bartholomaei Cwikielka Civis Grodziscensis necem eiusdem ipsi per Joannem Pysczyk illatam in Circulo fori Civilis Grodziscensis publice ac voce magna in frequentia plurimorum hominum seriae (?) verborum sequenti proclamavit

Raczcie iimc (?) wiedziec ysz Jasiek Katharzyny Pyskowy syn tego Barthosza Cwikielkę niebosczyka Miesczanina Grodzickiego sąsiada waszego u siebie wdomu przes zadnego dania przyczyny szablią tak skodliwie przes łokiec ręki prawy ranił ze stey rany smierc oto podiął o ktory takowy zaboi y morderstwo pozostała wdowa małzonka zmarłego dzieci y bracia niebosczykowsczy przerzeczonego Jaska Pysczyka jako zaboicę powoływaią chcąc go prawem konac

Quod maioris (?) authoritatis ergo acticatum est. Actum Sabbatho ante Festum Visitationis B M Virginis anno ut supra.

Źródło: Grodzisk Wlkp., wójtowskie 1627-1641, czystopis, sygn. 1530, s. 497

Rellatio Michaelis Balneatoris Salkałł

Ad officium advocatiale Grodziscense ad instantiam Honesti Alberti Pyszak alias Łukaszewicz personaliter comparens Honestus Michael Salkałł Balneator Civis Costensis per omnia sanus sub conscientia sua prout ipsi Deus cordi est recognovit ac fassus est ex visione animadversioneque saniori vulneris framea inflicti defuncto Bartholomaeo Cwikiełka per Joannem Pysczyk Ze ta rana nie była Smiertelna ale znieszanowania tego umarłego albo gorączki przypascia wtym urazie przes łokiec mogła go osmierc przyprawic a zebym winnego uznawac miał Cyrulika ktory mu tę rane leczeł nie uznawąm poniewasz wtey ranie przes niedozor y przes nie opatrznosc niedbała Cyrulikowę ognia niiakiego nawet y piekielnego y puchliny zadny albo y defectow inszych ktoreby przes Cyrulika przy opatrowaniu tey rany znaidowac sie miały nie widzę ktory mowy moię (?) ssumnieniem swym potwierdząm y na te słowa swe gotowem przysiądz. Actum die 14 Julii anno 1635.

Źródło: Grodzisk Wlkp., wójtowskie 1627-1641, czystopis, sygn. 1530, s. 496

Protestatio Chirurgorum Grodziscensium

Przed tymze Sądem obecznymi bywszy Uczciwi Nykiel Porcełł Wociech Wązik y Jerzy Cyrulik Balwierze Mieszczanie Grodzicczy in omni meliori modo formaque iuris solenniter protestati sunt contra relationem Michaelis Salkał Civis Costensis de nullitate invaliditateque depositionis tum et contra ipsam personum deponentem omniaque dicta ipsius certis ex rationibus suo tempore et loco ad officium quodvis ubi de iure venerit inferendis iterum atque iterum protestando cum propinquis defuncti Bartholomaei Cwikiełka Stanislao et Matthia Cwikła fratribus germanis demortui. Actum die anno ut supra.

Źródło: Grodzisk Wlkp., wójtowskie 1627-1641, czystopis, sygn. 1530, s. 496

Reprotestatio Alberti Pyszek

Eodem iudicio praesens cum adesset Honestus Albertus Pyszek Civis Grodziscensis per omnia sanus audita protestatione solenni chirurgorum Grodziscensium vicinorum suorum nomine privigni sui Joannis Pysczyk solenniter reprotestatus est contra proemissam attestationem per Michaelem Salkał interpositam et factam idque certis de causis et rationibus loco et tempori congruis apud officium quodvis suo tempore nominandis et inferendis tum de omnibus damnis et litis expensis Super quo arrha iuri soluta est. Actum die et anno quibus et supra.

Źródło: Grodzisk Wlkp., wójtowskie 1627-1641, czystopis, sygn. 1530, s. 496

Jan Pysczyk ciężko ranił szablą Bartłomieja Ćwikiełkę. Na żądanie poszkodowanego, wójt i ławnicy dokonują oględzin rany. Po kilku dniach Bartłomiej umiera. Podczas jego pogrzebu, 30 czerwca, ma miejsce tzw. obwołanie głowy (proclamatio capitis), czynność bez której nie można było skazać winowajcy. Woźny ziemski „głosem wielkim” stojąc na Rynku obwieścił nazwisko mordercy, a następnie złożył relację z tej czynności przed sądem wójtowskim.

Mijają 2 tygodnie. Przed urzędem wójtowskim ojczym mordercy Wojciech Pyszek vel Łukaszewicz stawia mieszczanina kościańskiego, łaziebnego, który swoim zeznaniem ma zmniejszyć winę Pysczyka. W odpowiedzi trzej balwierze wraz z braćmi zamordowanego podnoszą zarzut nieważności relacji łaziebnego (protestacja), czemu Pyszek się sprzeciwia (reprotestacja).

Zainteresowanych dalszymi szczegółami sprawy odsyłam do księgi radzieckiej „Actionum Iuridicarum Causarumque Iudicatarum Liber...” sygn. 1538, gdzie znajdziemy relację z pośmiertnych oględzin rany (Visio vulneris lethalis defuncti Bartholomaei Cwikielka, s. 19), trzy kontumacje Pysczyka (s. 21 i 26) czy zapis jego obrony (s. 40).

Uwaga: Relację z obwołania głowy, choć datowaną na 30 czerwca, umieszczono w księdze pomiędzy wpisami z 14 lipca 1635 r.