Die 12 octobris. In Dedicatione basilicæ metropolitanæ Posnaniensis.

Die 12 octobris	12 października
In Dedicatione basilicæ metropolitanæ Posnaniensis.	Rocznica poświęcenia bazyliki metropolitalnej w Poznaniu.
Mescóne primo, Polóniæ príncipe, totáque gente ad Christum convérsis summus Póntifex Ioánnes décimus tértius anno Dómini nongentésimo sexagésimo octávo primam in terris Polóniæ ecclésiam cathedrálem sub título sancti Petri Príncipis Apostolórum in castéllo Posnaniénsi, tunc istíus regni sede principáli, tamquam primǽvam posteriórum eiúsdem terræ ecclesiárum matrem eréxit. Munificéntia autem christianíssimi príncipis ad laudem Dei Omnipoténtis templum pergránde lapídeum more antiquárum basilicárum christianárum exstrúctum et a Iordáno, primo Posnaniénsi epíscopo, consecrátum est. Quo in templo ipsíus príncipis eiúsque fílii Boleslái Chrobry et nepótis Mescónis secúndi, primórum Polóniæ regum, ossa fidéliter cóndita sunt et hucúsque præcláro in sacéllo et monuménto honorífice servántur.	Gdy Mieszko I, książę Polski, wraz z całym narodem nawrócił się do Chrystusa, papież Jan XIII w roku Pańskim dziewięćset sześćdziesiątym ósmym erygował pierwszy na ziemiach polskich kościół katedralny pod wezwaniem świętego Piotra, Księcia Apostołów, w grodzie poznańskim, wówczas głównej stolicy tego państwa, jako świątynię-matkę kolejnych kościołów tej ziemi. Olbrzymia świątynia kamienna, wzniesiona na chwałę Boga Wszechmogącego na wzór starożytnych bazylik chrześcijańskich dzięki hojności najpobożniejszego z książąt, została konsekrowana przez pierwszego biskupa poznańskiego Jordana. Ze czcią złożono w niej kości tego księcia, jego syna Bolesława Chrobrego oraz wnuka Mieszka II, pierwszych królów Polski i dotąd przechowuje się je godnie we wspaniałej kaplicy i grobowcu.
Inter témporum vicissitúdines cathedrális ecclésia Posnaniénsis aliquóties destrúcta et restauráta, tandem médio sǽculo decimoquárto et inítio sequéntis ea, quæ hucúsque viget, perámpla ex lapídibus lateribúsque coctis more góthico cum quinque túrribus atque coróna plúrium cappellárum circa ámbitum insígni arte exstrúcta et decénter altáribus et imagínibus successúque témporis monuméntis pretiosíssimis exornáta est, bonis ínsuper temporálibus abundánter dotáta. Quam ecclésiam Wojtéchus Jastrzębiec de Łubnica epíscopus ineúnte sǽculo décimo quinto solémniter consecrávit eiúsque dedicatiónis anniversárii diem domínicam post festum sancti Bartholomǽi assignávit. Resonábat autem inter altária mœniáque sacrárum ǽdium excélsa laus divína a numerósis canonicórum aliorúmque præbendariórum cœtibus per plura sǽcula diu noctúque exhíbita.	W ciągu wieków katedra poznańska kilkakrotnie była burzona i następnie odbudowywana. Wreszcie w połowie wieku czternastego i na początku kolejnego postawiono okazałą świątynię, która przetrwała do dziś. Zbudowana z wielkim kunsztem z kamieni i cegły palonej, w stylu gotyckim, z pięcioma wieżami i wieńcem licznych kaplic dookoła ambitu, została ozdobiona ołtarzami, obrazami, a z biegiem czasu cennymi nagrobkami. Uposażono ją też hojnie dobrami przemijającymi. Kościół ten na początku wieku piętnastego uroczyście konsekrował biskup Wojciech Jastrzębiec z Łubnicy, wyznaczając dzień rocznicy jego konsekracji na niedzielę po święcie świętego Bartłomieja. Wśród ołtarzy i murów świątyni rozbrzmiewała wzniosła pieśń służby Bożej, pełnionej przez liczne wieki w dzień i noc przez licznych kanoników i innych uposażonych duchownych1.
Tribus etiam prætéritis sǽculis cathedrális ecclésia Posnaniénsis aliquóties fúlgure et incéndio destrúcta iterúmque restauráta est. Quam anno millésimo octingentésimo vigésimo primo Pius séptimus summus Póntifex ad gradum ecclésiæ metropolitánæ evéxit. Novíssime vero cum inter belli calamitátes dénuo exústa esset, salvis tamen sacéllis illustribúsque monuméntis antíqui et recentióris ævi atque áurea quæ dícitur cappélla regáli, Valentínus Dymek archiepíscopus una cum capítulo metropolitáno adiuvánte pópulo fidéli, úndecim annis eam reædificávit atque detécta primǽva constructióne, sublatísque posterióribus additaméntis ad prístinum statum egrégium restítuit et ipso festo eius titulári sanctórum Petri et Pauli Apostolórum anno millésimo nongentésimo quinquagésimo sexto divíno cúltui dénuo mancipávit. Cuius succéssor a Ioánne vigésimo tértio summo Pontífice pro hac ecclésia honóres Basílicæ Minóris obtínuit.	Przez trzy ostatnie wieki kościół katedralny w Poznaniu kilkakrotnie płonął w wyniku uderzenia pioruna lub pożaru, po czym odbudowywano go2. W roku tysiąc osiemset dwudziestym pierwszym papież Pius VII podniósł go do godności kościoła metropolitalnego. Wreszcie w obecnych czasach, po tym jak kościół w wyniku działań wojennych spłonął ponownie, a zachowały się jedynie kaplice, wspaniałe nagrobki dawne i nowsze oraz kaplica królewska zwana złotą, w ciągu jedenastu lat został odbudowany przez arcybiskupa Walentego Dymka i kapitułę metropolitalną, przy wsparciu wiernych. Wówczas, po odsłonięciu pierwotnej konstrukcji i usunięciu późniejszych dodatków przywrócono katedrze pierwotny kształt i w sam dzień święta tytularnego świętych Apostołów Piotra i Pawła roku tysiąc dziewięćset pięćdziesiątego szóstego ponownie oddano ją na potrzeby kultu Bożego. Kolejny arcybiskup poznański uzyskał dla niej u papieża Jana XXIII tytuł bazyliki mniejszej.

Źródło: Officia propria dioecesium Poloniae. Pars altera, Marietti 1965, s. 143-144

Lekcja brewiarzowa na rocznicę poświęcenia bazyliki metropolitalnej w Poznaniu.

¹ Dosłownie: prebendarzy.

² W oryginale kalka z pierwszego zdania wcześniejszego akapitu.