1701 Świadectwo biskupa poznańskiego o Kongregacji Świętogórnej

Świadectwo biskupa poznańskiego o Kongregacji Świętogórnej z dnia 22 lutego 1701 roku.1
Hieronymus Wierzbowski, Dei et Apostolicae Sedis gratia episcopus Fessensis [?], suffraganeus, praepositus cathedralis, vicarius in spiritualibus, officialis generalis Posnaniensis, custos Varsaviensis.	Hieronim Wierzbowski, z łaski Boga i Stolicy Apostolskiej biskup Fez2, sufragan, prepozyt katedralny, wikariusz in spiritualibus, oficjał generalny poznański, kustosz warszawski.
Universis et singulis, quorum interest vel intererit, significamus:	Wszystkim i każdemu, kogo to dotyczy lub będzie dotyczyć, oznajmiamy, iż:
Congregationem Oratorii sancti Philippi Nerii in monte ad oppidum Gostinium in hac dioecesi Posnaniensi consistentem, bene et canonice in summis variis pecuniariis dotalibus ad sustentationem personarum in ea ad famulandum Deo omnipotenti viventium et victurarum officiose in castris diversis Regni Poloniae inscriptis ad summam centum triginta millium ascendentibus, tum in praedio jure haereditario in perpetuum adscripto constitutam.	Kongregacja Oratorium św. Filipa Neri na górze pod miastem Gostyniem położonym w tejże diecezji poznańskiej została prawidłowo i kanonicznie ustanowiona, uposażona różnymi sumami pieniężnymi urzędowo zapisanymi w różnych grodach Królestwa Polskiego, sięgającymi kwoty 130.000, na utrzymanie osób przebywających tam teraz czy w przyszłości na służbie u Boga Wszechmogącego, ma też prawem dziedzicznym wieczyście zapisany folwark.
In ea viros probos, in sacra theologia speculativa et morali ac philosophia et in aliis artibus doctos esse, et religiose in numero septemdecem vivere, ex quibus sunt presbyteri tredecem, laici quatuor. Presbyteri quotidie divinum officium per turnum officiant, inter quos sunt nonnulli eximii concionatores, quolibet die dominico et festivo, ac aliis solennioribus festis praedicantes, singulique singulis officiis ex electione triennali funguntur.	Składa się ona z zacnych mężów, biegłych w teologii spekulatywnej i moralnej oraz w filozofii i innych naukach. Żyją oni bogobojnie w liczbie 17, w tym 13 kapłanów i 4 [braci] świeckich. Kapłani codziennie po kolei sprawują służbę Bożą. Jest między nimi kilku wybitnych kaznodziejów, którzy głoszą kazania w każdą niedzielę, święto i w inne uroczystości. Na swoje stanowiska wybierani są raz na 3 lata.
Patres et fratres habitationes commodas tam in inferiori quam superiori contignatione habent. Inter habitationes inferioris contignationis refectorium ex una parte ad meridiem amplum, in altera parte oratorium ad septentrionem competens, imaginibus vitam sancti patris Philippi Nerii exhibentibus et altari pervenustae artis cum imagine ejusdem sancti patris Philippi Nerii condecoratum existit. Clausura Congregationis adamussim observatur. Capitula juxta tempora praescripta celebrantur, in quibus de bono ordine, statu et regimine Congregationis, ac servanda disciplina spirituali tractatur. Hi tractatus ad librum Congregationis inscribuntur. Collationes spirituales instituuntur, in quibus varia dubia juxta materias occurrentes, et alias doctrinas iidem patres presbyteri inter se habent.	Ojcowie i bracia mają wygodne mieszkania na dolnym i górnym piętrze. Między mieszkaniami na dolnym piętrze z jednej strony na południu znajduje się obszerny refektarz, z drugiej strony na północy odpowiednia kaplica, ozdobiona obrazami ukazującymi życie świętego ojca Filipa Neri oraz ołtarzem przecudnego rzemiosła z obrazem tegoż świętego ojca Filipa Neri. Starannie przestrzega się klauzury kongregacji. Kapitułę zwołuje się w ustalonych terminach. Podczas niej rozprawia się o porządku, stanie i zarządzie kongregacji oraz zasadach dyscypliny duchowej. Rozprawy te zostają odnotowane w księdze kongregacji. Organizuje się konferencje duchowe, podczas których księża ci roztrząsają różne bieżące problemy oraz inne zagadnienia naukowe.
Ecclesia noviter ex latere cocto ac caemento, magno sumptu fundatorum in non consueta et antiqua, sed eximia ac non reperibili forma in partibus nostris constructa. Cui majorem decorem in successu temporis, copula e medio totius operis in altum eminens addet; ab intus pictura singulari et altaribus multis arte sculptili eleganti factis decorata.	Kościół niedawno zbudowany z cegły palonej i kamienia tłuczonego, wielkim nakładem fundatorów, w kształcie niezwykłym i starym, lecz wyjątkowym i niespotykanym w naszych stronach. Z upływem lat większego piękna doda mu kopuła z pośrodku całego dzieła wzwyż celująca. Wewnątrz kościół przystrojony jest wyjątkowymi obrazami i licznymi, wytwornie rzeźbionymi ołtarzami.
In eadem ecclesia prima Missa matutina hora quinta ad altare majus, in quo collocata est imago Beatissimae Mariae Virginis, miraculis quotidianis clarens, cum expositione Sanctissimi Sacramenti in pixydo, ex indulto nostro, ad sonum organorum et musicarum voce naturali varioque genere instrumentorum sonorose nomen Dei et Deiparae Virginis laudantium celebratur, aliaeque devotiones ex piis fundationibus Christi fidelium absolvuntur. Est et altera imago Dolorosae Beatae Mariae Virginis in altari.	W tymże kościele pierwsza msza poranna odprawia się o godzinie piątej przy ołtarzu wielkim, gdzie umieszczony jest obraz Najświętszej Maryi Dziewicy, codziennie jaśniejący cudami. [Msza ta odprawia się] z wystawieniem Najświętszego Sakramentu w puszce, za naszym indultem, przy dźwięku organów i muzyków głosem przyrodzonym oraz na instrumentach różnego rodzaju dźwięcznie imię Boga i Bogarodzicy Dziewicy wysławiających. Odprawia się tam też inne nabożeństwa z pobożnych fundacji wiernych chrześcijan. Jest i inny obraz Matki Bożej Bolesnej w ołtarzu3.

Źródło: Święta Góra, „Dopisy Do Rękopisma Zbiór Wiadomości o Swiętéj Górze pod Gostyniem”, sygn. A/11, s. 70, wpis LXXXI (odpis).

¹ Tytuł pochodzi od kopisty.
² biskupstwo tytularne in partibus infidelium w Numidii.
³ Pełny zapis dokumentu wraz z osnową nie zachował się, jak zaświadcza ks. Dominikowski w Zbiorze wiadomości o Świętej Górze pod Gostyniem (s. 108).