1772 Facultas convolandi ad alia vota

Anno Domini millesimo septingentesimo septuagesimo secundo [?], die vero Veneris decima mensis Julii.	Roku Pańskiego 1772, dnia Wenus1, 10 lipca.
Coram perillustri et reverendissimo domino Joanne Krall U. J. D., canonico cathedrali, judice surrogato Posnaniensi comparens personaliter nobilis Valentinus Salkowski notarius apostolicus, famatae Veronicae de Stulpinskie Wabrowa civissae Sarnoviensis actricis principalis plenipotens, in termino ex literis edicti publici ab officio praesenti in et contra famatum Martinum Waber oppidanum Sarnoviensem ab annis novem profugum emanatis legitime per ecclesias decanatuum Crobensis, Vschovensis et Sremensis via cursoria expeditis, executis et publicatis proveniente, contumaciam ejusdem famati Waber citati quatenus non comparentis nec terminum hodiernum attentantis accusavit, in cujus talem contumaciam productis testimoniis et attestatis fide dignis petiit suae principali ad alia vota convolandi facultatem dari et concedi.	Przed prześwietnym i najprzewielebniejszym księdzem Janem Krall, doktorem praw obojga, kanonikiem katedralnym, sędzią surogatem poznańskim stanął osobiście szlachetny Walenty Salkowski notariusz apostolski, plenipotent sławetnej Weroniki ze Stulpińskich Wabrowej mieszczki sarnowskiej, głównej powódki, na terminie wynikłym z pisma publicznego zarządzenia niniejszego urzędu wydanego przeciwko sławetnemu Marcinowi Waber mieszczaninowi sarnowskiemu, zbiegłemu 9 lat temu. Pismo to rozesłano i ogłoszono przez doręczycieli sądowych po kościołach dekanatów: krobskiego, wschowskiego i śremskiego. Na tymże terminie dzisiejszym ów plenipotent zarzucił kontumację temuż sławetnemu Waberowi, pozwanemu, który nie stawił się ani nie zakwestionował terminu dzisiejszego, wobec której to kontumacji, po przedłożeniu wiarygodnych świadectw i zeznań wniósł o udzielenie powódce zgody na wejście w nowy związek małżeński2.
Et perillustris ac reverendissimus dominus judex surrogatus Posnaniensis supramemoratus in termino hodierno ex edictis publicis ab officio praesenti emanatis, per ecclesias decanatuum Crobensis, Vschovensis et Sremensis legitime publicatis et executis, prout in connotatione processus emanati continetur proveniente, visis et lectis testimoniis et attestatis fide dignis in causa praesenti productis, illisque bene perpensis et trutinatis, ex quibus luculenter patet et demonstratum est famatum Martinum Waber immemorem juramenti circa matrimonium in anno millesimo septingentesimo sexagesimo secundo die duodecima mensis Octobris in ecclesia parochiali Sarnoviensi [s. 303], prout documento ex libris metrices copulatorum ejusdem ecclesiae deducitur, contractum praestiti seque [?] immediate anno contractis variis debitis a creditoribus, ab actrice consorte sua recessisse, eandemque deseruisse.	A prześwietny i najprzewielebniejszy ksiądz sędzia surogat poznański wyżej wspomniany, na terminie dzisiejszym wynikłym z publicznego zarządzenia wydanego przez urząd niniejszy, zgodnie z prawem rozesłanego i ogłoszonego po kościołach dekanatów krobskiego, wschowskiego i śremskiego, jak to zawarto w dokumentacji wytoczonego procesu, po zapoznaniu się ze świadectwami i wiarygodnymi zeznaniami przedłożonymi w sprawie niniejszej oraz ich dokładnym roztrząśnieniu i rozważeniu, z których to jasno wynika i widomym się stało, iż sławetny Marcin Waber, niepomny na przysięgę złożoną przy zawarciu małżeństwa w roku 1762, dnia 12 października w kościele parafialnym w Sarnowie, jak wynika z dokumentu z ksiąg metrykalnych zaślubionych tegoż kościoła3, zaraz następnego roku, zaciągnąwszy różnych długów u wierzycieli, od małżonki swojej odstąpił i tęż opuścił.
Quem licet actrix serio extra limites Regni per subordinatas personas quaerere curavit, nullum tamen hactenus vestigium utrum superstes existat post seriam indagationem factam haberi potest, exindeque diuturnae absentiae mors praerecensiti Martini Waber facile praesumenda venit.	Choć powódka za pośrednictwem różnych osób z wielkim staraniem usiłowała go odnaleźć poza granicami Królestwa, to jednak dotąd po starannych poszukiwaniach nie udało się jej znaleźć śladu potwierdzającego, że żyje, skąd przy długiej nieobecności wspomnianego Marcina Waber łatwo domniemywa się jego śmierć.
Proinde inhaerendo praemissis motivis, tum bullae pontificiae, consideratoque periculo incontinentiae mulieris, suprafatae Veronicae de Stulpinskie ad alia vota convolandi, matrimoniumque cum quopiam alio, praemissis tribus bannis diebus dominicis sese immediate sequentibus publicatis [?] <vel saltim una denuntiatio die festo fiat et super duabus ex rationibus ad mentem Concilii Tridentini dispensat>, contrahendi /: salvo regressu ad Martinum priorem maritum in casu reditus :/ facultatem dedit et concessit, prout dat et concedit decreti praesentis vigore ad praemissa mediante.	Zatem w nawiązaniu do powyższych przesłanek oraz bulli papieskiej4, biorąc pod uwagę ryzyko niewstrzemięźliwości niewiasty, [sędzia] udzielił, jako też mocą niniejszego dekretu udziela wyżej wzmiankowanej Weronice ze Stulpińskich zgody na wstąpienie w nowy związek małżeński z kimkolwiek innym, po ogłoszeniu trzech zapowiedzi w kolejne niedziele lub przynajmniej jednej zapowiedzi w święto przy dyspensie od dwóch [pozostałych] z przyczyn określonych w uchwałach Soboru Trydenckiego /: z zastrzeżeniem powrotu do Marcina, pierwszego męża, gdyby wrócił :/
Praesente me Francisco Grochowski ecclesiarum cathedralis poenitentiario, collegiatae B. M. V. in summo praeposito, divae Mariae Magdalenae primicerio, apostolico et consistorii generalis Posnaniensis actuario notario.	W obecności mojej, Franciszka Grochowskiego, penitencjarza kościoła katedralnego, prepozyta kolegiaty NMP in summo, primiceriusza [kościoła] świętej Marii Magdaleny, notariusza apostolskiego i pisarza aktowego konsystorza generalnego poznańskiego.
Ex actis consistorii generalis Posnaniensis extractum et sigillo perillustris et reverendissimi domini Stephani Rola Skrzebowski archidiaconi Pscevensis, vicarii in spiritualibus et officialis generalis Posnaniensis communitum [?].	Z akt konsystorza generalnego poznańskiego wyciągnięte i pieczęcią prześwietnego i najprzewielebniejszego księdza Stefana Rola Skrzebowskiego archidiakona pszczewskiego, wikariusza in spiritualibus i oficjała generalnego poznańskiego opatrzone.
(-) Franciscus Grochowski apostolicus et consistorii generalis Posnaniensis causarum actuarius notarius.	(-) Franciszek Grochowski, notariusz apostolski i pisarz aktowy konsystorza poznańskiego.

Kop.: Parafia Sarnowa, Liber mortuorum ab anno 1744, AAP sygn. PM 263/01, s. 302-303.

Uw.: Ostatnia cyfra roku wystawienia dokumentu jest nieczytelna. W dekadzie 1770-1779 dzień 10 lipca przypadał w piątek w latach 1772 i 1778. Ponieważ odpis dokumentu opatrzono – jak głosi adnotacja – pieczęcią oficjała generalnego Stefana Skrzebowskiego zmarłego w roku 1775, jako rok jego wystawienia przyjmujemy rok 1772.

Wyrok konsystorza poznańskiego zezwalający na drugi ślub z powodu uznania za zmarłego pierwszego małżonka. Weronika Wabrowa skorzystała z niego 25 lipca tegoż roku, kiedy to odbył się jej ślub z Andrzejem Chocieszyńskim, organistą z Dolska. W metryce tego ślubu (Liber copulatorum ab anno 1744, s. 236) określona jako vidua (wdowa).

¹ Dzień Wenus (łac. dies Veneris) – nazwa piątku w tradycji grecko-rzymskiej.

² Dosłownie: by mogła pospieszyć na drugi ślub.

³ Liber copulatorum ab anno 1744, s. 219.

⁴ Bulla papieża Leona X Sacrosanctae universalis Ecclesiae wydana dla Czech, Polski i Węgier 9 VIII 1515. Pozwoliła biskupom i ich oficjałom udzielać zezwoleń na ślub i uprawniać (legitymizować) dzieci zrodzone, gdy wieść ogólna niesie lub uczą słuszne domysły, że drugi małżonek nie żyje. Powołuje się na nią inny wyrok konsystorza poznańskiego w podobnej sprawie: wpis.