1696 Zapis 1500 złotych na Dzienczynie

Actum in judiciis kapturowe nuncupatis per generosos judices in conventu particulari Sredensi cum judicio terrestri Posnaniensi et officio castrensi itidem Posnaniensi ad id deputatos, feria secunda ante festum sancti Bartholomaei Apostoli [20 VIII] proxima anno Domini millesimo sexcentesimo nonagesimo sexto, sub interregno in castro Posnaniensi celebratis.

Generosus Boguslaus Dzierzanowski olim generosi Joannis Christophori bini nominis Dzierzanowski filius recedendo etc. inscribit in bonis suis generaliter omnibus, praecipue vero in bonis villae Dzienczyna in palatinatu Posnaniensi, districtu vero Costensi consistentibus summisque quibusvis pecuniariis habitis et habendis admodum reverendo Stanislao Majewski congregationis Gostinensis sancti Philippi Nerei praeposito totique eidem congregationi Gostinensi nunc et in futurum pro tempore existenti summam mille quingentorum florenorum Polonicalium

in scultetia villae Czaykowo districtus Costensis antea haerentem, nunc vero de manibus generosi Joannis Miaskowski eorundem bonorum Czaykowa possessoris levatam, pro crastina die festi Natalis sancti Joannis Baptistae proxime venturi hic sub simili vadio solvendam.

In quantum vero summam eandem mille quingentorum florenorum Polonicalium is eidem recognoscens dicto admodum reverendo praeposito totique eidem congregationi Gostinensi nunc et in futurum pro tempore existenti, uti creditoribus suis pro tempore et termino superius expressis, non persolverit, et quamdiu summa memorata de consensu et voluntate eorundem creditorum suorum penes se recognoscentem extiterit,

ex tunc is idem recognoscens debebit ac suis cum successoribus tenebitur eisdem creditoribus suis pensionem seu provisionem annuam quotannis et pro qualibet crastina die festi Natalis sancti Joannis Baptistae, a quolibet centum per septem florenos Polonicales ad manus manualemque sive officiosam dicti admodum reverendi praepositi dicti congregationis Gostynensis nunc et in futurum pro tempore existentis, sive etiam ejusdem congregationis Gostynensis plenipotentis vel procuratoris causarum quietationem, dare, pendere et exsolvere eam dictae provisionis annuae solutionem a proxime ventura crastina die festi Natalis sancti Joannis Baptistae incipiendo, et eam singulis annis et crastinis festi praetacti diebus usque ad realem et effectivam summae ejusdem originalis exsolutionem continuando et explendo, idque sub vadio seu vadiis cuilibet pensioni seu provisioni annuae pro aliquo anno retentae correspondentibus.

Citatus hic sive etiam in omni judicio et officio Regni etiam kapturali Posnaniensi respondebit peremptorie.

L. S.

Ex protocollo castrensi Posnaniensi [s. 60] extractum.

(-) Drużyński mp.

Źródło: Święta Góra, „Dopisy Do Rękopisma Zbiór Wiadomości o Swiętéj Górze pod Gostyniem”, sygn. A/11, s. 59-60, wpis LXIV (odpis z wyciągu zatytułowany "Zapis 1500 złotych na Dzienczynie.")

Bogusław Dzierżanowski, syn niegdy Jana Krzysztofa, bierze od Jana Miaskowskiego, posesora dóbr Czajkowa, sumę 1.500 złp. dotąd zapisaną na sołectwie czajkowskim, a od teraz zabezpieczoną na dobrach wsi Dzięczyna, należną gostyńskiej kongregacji filipinów, tutaj reprezentowanej przez czwartego jej przełożonego, ks. Stanisława Majewskiego (1695-1698). Od tej pożyczki będzie płacona Kongregacji prowizja w wysokości 7%.

Z racji trwającego po śmierci Jana III Sobieskiego bezkrólewia zapis sporządzono przed sądem kapturowym, którego sędziów wybrano na sejmiku w Środzie Wielkopolskiej.

Dokument wspomniany w „Zbiorze wiadomości o Świętej Górze pod Gostyniem” na s. 94 (oryg. 186).

1675 Oblata lrarum salvi conductus pro pte spectabilis Hankiewicz servientium

Actum in castro Posnaniensi sabbatho post dominicam Laetare quadragesimalem proximo anno Domini millesimo sexcentesimo septuagesimo quinto.

Ad officium et acta praesentia castrensia Posnaniensia personaliter veniens honestus Stanislaus Kozłowski ministerialis Regni generalis officio notus, sanus existens, obtulit eidem officio ad acticandum et ingrossandum in acta sua literas salvi conductus illustrissimi et reverendissimi Andreae Olszowski Dei gratia archiepiscopi Gnesnensis infrascriptas, manu sigilloque suae illustrissimae celsitudinis propriis subscriptas et communitas, sanas, salvas et illaesas omnique prorsus suspitionis nota prout ex eis apparebat carentes, tenoris talis:

„Andreas Olszowski Dei gratia archiepiscopus Gnesnensis, legatus natus, Regni Poloniae et Magni Ducatus Lithuaniae primas primusque princeps.

Significamus praesentibus literis nostris quorum interest, universis et singulis muneris jurisque esse nostri primatialis, cum durante in longumque protracto moderno interregno ante coronationem et ob absentiam regiam exerceri regalia non possint, petentibus opem jurisque beneficia, pro jure nobis competenti impertiri. [s. 2]

Cum itaque expositum sit nobis nomine spectabilis Matthiae Haukiewicz proconsulis Posnaniensis ipsum in judiciis kapturalibus Posnaniensibus in causa et actione per instigatorem judicii eiusque delatorem generosum Dobrogostium Belędzki subiudicem terrestrem et judicem kapturalem Posnaniensem eidem spectabili proconsuli,

ratione quasi per ipsum temeraria praesumptione in contemptum judiciorum kapturalium et praenominati generosi delatoris, dum idem judicio kapturali assideret, familiae praetorianae in lapideam Bucina nuncupatam, ubi currus famatorum Nerlichow coniugum proprii, delatorem [?] vero, vigore obligationis et decretorum spectantium [?] exstabant super immissionis eorundemque curruum et aliorum praeparamentorum vi violenterque a famulis delatoris receptionis atque ad eundem citatum deductionis etc. instituta,

in contumaciam ipsius tam in anterioribus judiciis, videlicet sub actu feria secunda in crastino festi sanctorum Simonis et Judae Apostolorum anno proxime praeterito millesimo sexcentesimo septuagesimo quarto [29 X 1674], in poena bannitionis perpetuae, quam etiam subsequentibus judiciis feria secunda post festum sancti Andreae Apostoli anno eodem [3 XII 1674], in approbatione eiusdem poenae condemnatum et publicatum esse.

Postulatumque a nobis nomine eiusdem spectabilis Hakiewicz etc. ut ipsi authoritate nostra primatiali per literas salvi conductus, prout de jure, subveniremus. Cui postulationi nos [s. 3] facile annuendo legibusque Regni inhaerendo easdem salvi conductus nostri literas dandas esse duximus damusque praesentibus ad decursum trium mensium, nisi interea coronatio serenissimi regis electi Joannis tertii subsecuta fuerit, ex tunc enim valor praesentium cessaret.

Quibus quidem literis salvi conductus fretus ac munitus, toto secure et absque perhorrescentia quarumvis personarum ubique locorum in Regno dominiisve eiusdem et in civitate Posnaniensi versari, negotia sua quaevis licita et honesta peragere, actus juridicos exercere atque coram quibusvis judiciis et officiis comparere et respondere poterunt [!], personis bonisque ipsius salvis et immunibus, ita tamen ut se paccate gerat, beneficioque harum literarum non abutatur, atque cum parte adversa jure agat et experiatur.

Quod et ad notitiam omnium quorum interest, praesertim vero magistratuum et officiorum judiciorumque Regni nominatim kapturalium deducendo requirimus, ut hasce salvi conductus literas ad acta publica suscipi publicarique faciant, nec a quopiam vim inferri dicto proconsuli permittant, iuxta praescriptum legum publicarum et sub poenis in violatores literarum salvi conductus sancitis.

In cuius rei fidem praesentes manu nostra subscriptas, sigillo quoque nostro muniri iussimus.

Datum Skiernieviciis die vigesima secunda mensis Marcii anno Domini millesimo sexcentesimo septuagesimo [s. 4] quinto.

(-) Andreas Olszowski archiepiscopus Gnesnensis.

Locus sigilli suae illustrissimae celsitudinis.”

Quas quidem literas praeinsertas suprapraefatus ministerialis offerens se die hodierna actu descripta in quatuor partibus fori civitatis praesentis Posnaniensis in frequentia multorum hominum varii status, sexus et conditionis existentium alta, clara, sonorosa, intelligibilique voce sua publicasse, proclamasse et ad notitiam omnium deduxisse attestatus est.

Quarum quidem literarum originale idem offerens ad se recepit et de recepto officium praesens quitavit quietatque praesentibus.

Ex actis castrensibus Posnaniensibus extractum.

(-) Jerzykowski, mp.

[in dorso] Oblata literarum salvi conductus pro parte spectabilis Haukiewicz servientium. Od JMX Olszowskiego arcybiskupa gniezn. 1675. In causa Nerlicha.

Źródło: Poznań, Dokumenty miasta Poznania, Ekstrakt z akt grodzkich poznańskich, oblaty listu żelaznego wydanego w 1675.III.22 w Skierniewicach przez Andrzeja..., APP sygn. D 517, s. 1-4.

Opis z WBC: Ekstrakt z akt grodzkich poznańskich oblaty listu żelaznego wydanego w 1675.III.22 w Skierniewicach przez Andrzeja Olszowskiego arcybiskupa gnieźnieńskiego i prymasa Polski dla burmistrza miasta Poznania, w związku z pozwaniem go przed sądy kapturowe o zatrzymanie ruchomości Nerlichów, i z powodu nieobecności króla i niemożności odbycia sądów przed koronacją.

1541 Ab heredibus Mylczan civitati Posnaniensi in villa Wynari hereditatem resignatio

Nos consules civitatis Posnanie significamus tenore presentium quibus expedit universis.

Quia coram juditio bannito ville nostre Vynary cui Mathias Scholtis viceadvocatus, Paulus Obrosłek, Michael Barbin et Joannes Mykula scabini iuridice presidebant, constitutus personaliter providus Michael Barbin tanquam plenipotens tutor Michaelis Mylczan et Barbara eiusdem Michaelis Mylczan consors legitima, sani per omnia sponte, nullo eos compellente resignaverunt hereditatem ipsius Michaelis Mylczan in villa Vynary in arie [?] penes viam Naramowska dictam et penes Nicolai Myszlo sitam cum omni iure, dominio et proprietate, prout solus eandem hereditatem tenuit, habuit et possedit, nichil iuris, dominii et proprietatis sibi suisque successoribus in eadem hereditate reservando, civitati Poznaniensi et ipsius legittimis successoribus tenendam, habendam, possidendam.

Quam resignationem famatus Leonardus Cracker consul civilis dispensator acceptavit. Ad quam quidem resignationem honesti Stanislaus et Leonardus praefati Michaelis Mylczan filii personaliter astantes ultro consenserunt. Harum quibus sigillum civitatis nostre est appensum testimonio litterarum.

Actum feria quinta in crastino festi sancti Mathei [22 IX] proxima, anno Domini millesimo quingentesimo quadragesimo primo.

Źródło: Poznań, Dokumenty miasta Poznania, Rajcy miasta Poznania poświadczają, iż w sądzie wiejskim w Winiarach, w którym zasiadali: Maciej Scholtis..., APP sygn. D 317.

Opis z WBC: Rajcy miasta Poznania poświadczają, iż w sądzie wiejskim w Winiarach, w którym zasiadali: Maciej Scholtis landwójt (viceadvocatus), Paweł Obrosłek, Michał Barbin i Jan Mykuła ławnicy - Michał Mylczan i jego żona Barbara sprzedali miastu Poznaniowi dziedzictwo swoje w Winiarach. Rezygnację tę w imieniu miasta przyjął rajca Leonard Cracker jako szafarz miejski.

1623 Dominus rex oppidum visitat

Actum anno Domini millesimo sexcentesimo vigesimo tercio, die vero vigesima nona mensis Iulii, sabbatino die post festum sanctae Annae.	Działo się roku Pańskiego 1623, dnia zaś 29 lipca, w dzień sobotni po święcie świętej Anny.
Serenissimus Sigismundus tertius, Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Litthuaniae, Russiae, Prussiae, Mazowiae, Samogietiae [!], Livoniae nec non princeps Transsilvaniae [!] etc. etc. ac Regni Sueciae rex, Gottorum Vandalorumque etc. etc. haeres, faelicem adventum suum una cum serenissima coniuge sua aliisque multis senatoribus Pobiedzisciis habuit, ibique in curia magnifici domini domini Petri Oppalinsky a Bnin palatini Posnaniensis tunc temporis tenutarii pernoctatus est.	Najjaśniejszy Zygmunt trzeci, z Bożej łaski król Polski, wielki książę Litwy, Rusi, Prus, Mazowsza, Żmudzi, Inflant, jak również książę Siedmiogrodu [!] itd. itd. oraz król Królestwa Szwecji a dziedzic Gotów, Wandalów itd. itd., wraz ze swą najjaśniejszą małżonką i wielu senatorami szczęśliwie zajechał do Pobiedzisk i tam we dworze wielmożnego pana Piotra Opalińskiego z Bnina wojewody poznańskiego, natenczas tenutariusza, przenocował,
Procurante consulatu tunc temporis oppidi huius Andrea Kłopocky, Simone Liczikrupa, Alberto organario, Ioanne Studzich, Ioanne Wesołek, Adamo Muscio consulibus, viceadvocato Mathia Pieczislec, Blasio Pipa, Martino Kroczik, Paulo Smurciwa, Thoma pelione scabinis juratis.	za staraniem ówczesnej rady tego miasteczka: Andrzeja Kłopockiego, Szymona Liczykrupy, Wojciecha organisty, Jana Studzicha, Jana Wesołka, Adama Muszka [?] rajców, landwójta Macieja Pieczyśledź [?], Błażeja Pipa, Marcina Kroczyka, Pawła Smurciwa, Tomasza kuśnierza, ławników przysiężnych.
Mane autem die dominico Posnaniam iter suum faeliciter accepit ibique soleniter ingressus ac honorifice a civibus acceptus est.	Rankiem zaś w niedzielę szczęśliwie wyruszył do Poznania i tam uroczyście wjechał i z uszanowaniem został powitany przez mieszczan.

Źródło: Pobiedziska, Księga radziecka, 1596-1636, sygn. I/11, czystopis, s. 142 (regest na s. 11)

Regest: Przejazd roku tego Zygmunta Trzeciego przez miasto Pobiedziska y przenocowanie.

1624 SRMtas contractum oppidanorum Pobiedziscensium approbat

[przed 29 I 1625]
Ad officium praesens proconsulare oppidi Pobiedziska veniens personaliter famatus Petrus rotifex Gaydzik civis Pobiedziscensis obtulit ad ingrossandum in acta officii praesentis litteras Sacrae Regiae Mayestatis domini nunc clementissimi sanas, salvas et omni suspicionis carentes, quarum litterarum est tenor talis:	Przed urząd niniejszy burmistrzowski miasteczka Pobiedziska przyszedłszy osobiście sławetny Piotr kołodziej Gajdzik mieszczanin pobiedziski przyniósł do wciągnięcia w akta niniejszego urzędu pismo Jego Królewskiej Mości miłościwie nam panującego zupełne, nietknięte i pozbawione wszelkich podejrzeń, którego to pisma osnowa brzmi tak:
„Sigismundus III Dei gratia rex Poloniae, magnus dux Lithuaniae, Rusiae, Prusiae, Masoviae, Samogietiae [!], Livoniae nec non Sueciorum, Gottorum, Vandalorum hereditarius rex.	„Zygmunt III z Bożej łaski król Polski, wielki książę Litwy, Rusi, Prus, Mazowsza, Żmudzi, Inflant, jak również dziedziczny król Szwedów, Gotów i Wandalów.
Significamus praesentibus litteris nostris quibus interest, universis et singulis, exhibitas nobis fuisse litteras papyreas manibus venerabilis Bartholomei de Pobiedzisko Gaydzikowic ecclesie collegiatae Kielcensis viccarii perpetui et famatorum Andreae Kłopocky consulis et Alberti Gwizdka notarii oppidanorum Pobiedziscensium subscriptas ac sigillis ab utrinque obsignatas, sanas, salvas, illesas omnique suspicionis nota carentes, continentes in se fundacionem ducentorum florenorum Polonicalium pro necessitate et usu eiusdem oppidi Pobiedziscensis et subimpressionem eorundem oppidanorum eandem summam recipientium.	Oznajmiamy niniejszym pismem naszym, wszystkim i każdemu, kogo to dotyczy, iż okazano nam dokument papierowy, rękoma czcigodnego Bartłomieja z Pobiedzisk Gajdzikowica, wieczystego wikariusza kościoła kolegiackiego w Kielcach oraz sławetnych Andrzeja Kłopockiego rajcy i Wojciecha Gwizdka pisarza, mieszczan pobiedziskich podpisany oraz obojgiem pieczęci opatrzony, zupełny, nietknięty, nieuszkodzony i pozbawiony wszelkich podejrzeń, zawierający fundację 200 złotych polskich na potrzebę i użytek tegoż miasteczka Pobiedziska oraz podpisy tychże mieszczan ową sumę przyjmujących.
Supplicatumque nobis est ut easdem authoritate authoritate [!] nostra Regia confirmare et approbare dignaremur, donationem venerabilis Bartholomei de Pobiedzisko Gaydzikowic ecclesiae Kielcensis viccarii perpetui ducentorum florenorum in fundos certos una cum censu temporibus perpetuis secundum libitum eius inscriptis [!], ut de hoc obligatio seu contractus super eosdem ducentos florenos ac censu ferie sextae ante dominicam Conductus Paschae anno 1623 latius testatur.	Poproszono nas również, byśmy powagą naszą królewską raczyli potwierdzić i zatwierdzić ten dokument, [mianowicie] darowiznę czcigodnego Bartłomieja z Pobiedzisk Gajdzikowica wikariusza wieczystego kościoła kieleckiego 200 złotych, zapisanych na pewnych gruntach wraz z czynszem na wieczne czasy według jego upodobania, jak o tym szerzej głosi zobowiązanie czyli kontrakt opiewający na kwotę tych 200 złotych i czynsz z piątku przed Niedzielą Przewodnią roku 16231.
Nos itaque praenominatus Sigismundus rex praeinsertas litteras cum omnibus earum punctis, clausulis et articulis ac conditionibus confirmandas et approbandas esse duximus confirmamusque et approbamus praesentibus litteris nostris vimque et robur perpetuae firmitatis obtinere debere volumus. In cuius rei fidem praesentes manu nostra suscriptas sigillo Regni communiri mandavimus.	My zatem, wyżej wspomniany król Zygmunt, załączony dokument wraz z wszystkimi jego punktami, klauzulami i częściami oraz warunkami uznaliśmy za godny potwierdzenia i zatwierdzenia, jak i też potwierdzamy i zatwierdzamy go niniejszym pismem naszym. Chcemy też, by uzyskał wieczystą moc prawną. Zaś dla większej wiary pismo niniejsze ręką naszą podpisane rozkazaliśmy opatrzyć pieczęcią Królestwa.
Datum Warsowiae die XIII mensis Martii anno Domini M D C XXIV, regnorum nostrorum Poloniae XXXVII, Sueciae XXX.	Wydano w Warszawie dnia 13 marca roku Pańskiego 1624, panowania naszego w Polsce roku 37, w Szwecji 30.
(-) Sigismundus rex.”	(-) Zygmunt król.”
Quam approbationem SRM famatus Petrus rotifex inscribi et acticari petiit.	Sławetny Piotr kołodziej poprosił, by to zatwierdzenie JKM wpisano i wciągnięto do akt.

Źródło: Pobiedziska, Księga radziecka, 1596-1636, sygn. I/11, czystopis, s. 147 (regest na s. 11).

Regest: Zygmunt Trzeci X. Bartłomieja Gaydzikowicza daną summę miastu approbuje, ktorą podał do approbacyi Piotr Kołodzi.

¹ Kontrakt umieszczono w tejże księdze na s. 138-141.

1738 Ingrossatio decreti per perillem et rndmum Byszewski commissarium lati

Actum feria quinta ante festum sancti Andreae Apostoli anno Domini 1738.

Ingrossatio decreti per perillustrem et reverendissimum Byszewski commissarium lati.

Ad officium et acta praesentia advocatialia Crobensia personaliter veniens famatus Josephus Kajerski civis Crobensis obtulit eidem officio inferius subscripto ad acticandum et in acta praesentia ingrossandum decretum, cujus tenor de verbo ad verbum sequitur estque talis.

„Actum in curia arcis Crobensis feria secunda post dominicam Laetare [s. 640] Quadragesimalem [16 III] anno Domini millesimo septingentesimo vigesimo secundo.

Inter partes superius specificatas in termino hodierno ex limitatione [...]perna legitime incidenti ad controversias superius nominatas, quoniam ex una parte civitas indulsit juramento famato Kajerski quoad primum debitum mille florenorum ad ecclesiam Mokronoviensem, illud eadem civitas pro proprio id agnoscit, solvet, praeviis [?] a perillustri praeposito Mokronoviensi pro hoc mille documentis et jurepetendi.

Ad reliqua debita, quae fuerant juramento comprobanda et quae sunt per superius factum decretum sine omni juramento ex realibus documentis agnita, ex una parte, quoniam famatus Kajerski erat circa comprobationem juratoriam ambiguus, ex altera parte, civitate ipsi juramentum indulgente,

omnia debita juramento comprobanda et realiter agnita in se recepit famatus Kajerski per se solvendo, excepto sub numero 4to debito „u JMci Xiędza Czekalskiego komendarza krobskiego złotych dwieście”, item sub numero 6to „u JMci Xiędza Woyciecha Czekalskiego natenczas kaznodzieie krobskiego a teraźnieyszego dolskiego talerów bitych 50 dico pięćdziesiąt facit florenos czterysta Polonicalis monetae".

Quae duo debita civitas in se recepit et componere de modo exolutorio vel summae inscriptionis cum creditoribus debebit provisione pariter a 300 florenis cum originali summa do Pempowa solvet eadem civitas.

Reliqua omnia debita ut superius exolvenda erunt per famatum Kajerski, cui civitas ob majorem concordiam quidquid debet civitati contributionis hibernalis et ducillaris in hanc diem indulsit et in post dat illi libertatem duorum annorum a die hodierna computando a contributione tam hibernali quam ducillari.

Seque mutue in praesentia mei partes ab utrinque quietant in libris advocatialibus, quibus perpetuum ab utrinque indicitur silentium sub poena confiscationis bonorum, inarestationis et incarcerationis quarumcunque contravenientium personarum.

(-) Franciscus Byszewski canonicus Posnaniensis, aeconomus generalis bonorum mensae excellentissimi episcopi Posnaniensis, mp.

Centum viginti floreni sine ulteriori controversia, ut est in decreto, erunt solvendi per famatum Kajerski.

(-) Idem qui supra, mp.

Locus sigilli ejusdem perillustris et reverendissimi Byszewski gentilitii in rubro expressi.”

Źródło: Krobia, Księga wójtowska 1681-1755, sygn. I/11, czystopis, s. 639-640.

Józef Kajerski, mieszczanin krobski, przynosi do wciągnięcia w akta wójtowskie dekret wydany 16 marca 1722 r. przez komisarza ekonomii krobskiej, a ściślej (jak głosi podpis): Franciszka Byszewskiego kanonika poznańskiego, ekonoma generalnego dóbr stołu biskupiego Jego Ekscelencji biskupa poznańskiego. Sprawa dotyczy pewnej listy długów, z której miasto przyjęło na siebie obowiązek spłaty opisanych w dekrecie długów nr 1, 4 i 6, pozostałe ma spłacić Kajerski, za co miasto odwdzięcza mu się, darując mu zaległą hibernę i czopowe, zwalniając go też z obu tych podatków na okres dwóch lat.

1636 Honestus Franciscus Przybylski mnlis Regni gnalis recognoscit proclamationem capitis

Honestus Franciscus Przybylski ministerialis Regni generalis recognoscit proclamationem capitis.	Uczciwy Franciszek Przybylski woźny sądowy złożył zeznanie z obwołania głowy.
Actum feria secunda ante festum sanctorum Simonis et Judae Apostolorum [27 X] proxima, anno Domini millesimo sexcentesimo trigesimo sexto.	Zdziałano w poniedziałek przed świętem świętych Szymona i Judy Apostołów [27 X], roku Pańskiego 1636.
Ad officium et acta advocatialia Gostinensia veniens honestus Franciscus Przybylski ministerialis Regni generalis recedendo recognovit sufficienter peregisse in praesentia duorum nobilium sibi astantium Alberti Sepinsky et Christophori Karkułtowsky [?] capitis proclamationem adversus Andream Habrunc civem Gostinensem feria tertia post festum sancti Francisci Confessoris [7 X] anni praesentis, ad instantiam honesti Alberti servi civilis dicti,	Przed urząd i akta wójtowskie gostyńskie przyszedłszy uczciwy Franciszek Przybylski woźny sądowy, odstępując [itd.] zeznał, iż dostatecznie przeprowadził w obecności asystujących mu dwóch szlachciców, Wojciecha Sepińskiego i Krzysztofa Karkułtowskiego [?] obwołanie głowy przeciwko Andrzejowi Habrunc mieszczaninowi gostyńskiemu we wtorek po święcie świętego Franciszka Wyznawcy [7 X] roku bieżącego, na wniosek uczciwego Wojciecha zwanego sługą miejskim,
quomodo idem Habrunc die vigesima quarta [s. 84] mensis Septembris in domo sua propria honestam olim Annam dicti Alberti consortem legitimam trucidavit tot verberibus videlicet ranę na czele głęboką nad prawym okiem, która do śmierci nie była zagojoną, posinienie od podeptania po piersiach, plecach i ręku, ex quo vulnere atque verberibus mors subsequuta est et ex viva mortuam fecit.	jako iż tenże Habrunc dnia 24 września w domu swym własnym uczciwą niegdy Annę rzeczonego Wojciecha prawną żonę zamordował tylu uderzeniami, mianowicie ranę na czele głęboką nad prawym okiem, która do śmierci nie była zagojoną, posinienie od podeptania po piersiach, plecach i ręku, z której to rany i uderzeń śmierć nastąpiła i żywą w martwą obrócił.
Cum autem publicis vociferationibus idem Habrunc tanquam homicida secundum iuris observantiam ut se judicio sistat vocatus est, primum in loco quo homicidium patratum est, secundo in Cyminczewo antequam cadaver in monumentum positum erat, attamen neque per semetipsum neque per plenipotentem comparuisset.	Ponieważ zaś tenże Habrunc jako zabójca według reguł prawa został publicznie wezwany do stawienia się w sądzie, po raz pierwszy w miejscu, gdzie popełniono zabójstwo, po raz drugi w Cyminczewie nim zwłoki [ofiary] złożono do grobu, jednak ani przez się, ani przez plenipotenta nie stawił się,
Ideo suprapositus Albertus praedictum Franciscum Przybylsky ministerialem Regni generalem in praesentia personali suprascriptorum nobilium protestatus est uti solenniter protestatur in et contra Andream Habrunc homicidam, quod ipse nullam penitus ob causam honestam olim Annam consortem ipsius legitimam immaniter trucidasset1 et ex viva mortuam fecisset1, petiitque per sententiam decerni, ex quo idem homicida toties ad purgandum vocatus non comparet, ut in causa commissae caedis condemnaretur.	zatem wyżej wspomniany Wojciech [wobec?] rzeczonego Franciszka Przybylskiego woźnego sądowego, w obecności cielesnej wyżej zapisanych szlachciców protestował się, jako i uroczyście protestuje się przeciwko Andrzejowi Habrunc zabójcy, iż ten bez żadnej zgoła przyczyny uczciwą niegdy Annę prawną żonę jego okrutnie był zamordował i z żywej w martwą był obrócił oraz prosił, by sądowo rozstrzygnąć, jako że tenże zabójca tyleż razy wezwany do oczyszczenia się [z zarzutów] nie stawił się, aby uznano go winnym w sprawie popełnionego morderstwa.
Quam suam relationem idem ministerialis Regni atque honesti Alberti principalis sui adversus eundem Habrunc factam protestationem in acta praesentia advocatialia inscribi procuravit, memoriali soluto.	Tenże woźny sądowy postarał się, by jego relację oraz by protestację uczciwego Wojciecha, jako głównego wnoszącego2, przeciwko temuż Habrunc wpisano do akt niniejszych, po uiszczeniu pamiętnego.

Źródło: Gostyń, Acta advocatialia Gostinensia, 1635-1659, indukta, sygn. I/37, s. 83-84.

¹ trucidasset, fecisset - w wyniku następstwa czasów zastosowano czas zaprzeszły (Plusquamperfectum), w przekładzie oddany za pomocą form: "był zamordował", "był obrócił". Wcześniej, przy opisie mordu, czas przeszły dokonany (Perfectum): trucidavit, fecit.
² Dosłownie: jako swego (tj. woźnego) przełożonego, pryncypała - woźny składa bowiem relację na wniosek Wojciecha, męża ofiary.

1635 Abrenunciat ex bonis paternis et maternis honestus Vitus Michaelis pistoris filius de villa Antiqua Gostin

Abrenunciat ex bonis paternis et maternis honestus Vitus Michaelis pistoris filius de villa Antiqua Gostin.	Uczciwy Wit, syn Michała piekarza ze wsi Stary Gostyń, zrzeka się dóbr ojczystych i macierzystych.
Actum sabbatho post festum Conversionis sancti Pauli Apostoli [27 I] proxima, anno Domini millesimo sexcentesimo trigesimo quinto.	Zdziałano w sobotę po święcie Nawrócenia świętego Pawła Apostoła [27 I], roku Pańskiego 1635.
Coram officio advocatiali civitatis Gostinae, famato Joanne Lorkowicz advocato et famatis Mathaeo Gestwic, Andrea Drabik, Valentino Porwał, Alberto Aptekarczyk et Alberto Kapustka scabinorum juratorum personaliter constitutus honestus Vitus honesti Michaelis pistoris filius ex Elisabetha primi matrimonii procreatus, sanus mente et corpore existens pure, libere ac manifeste recognovit.	Przed urzędem wójtowskim miasta Gostynia, sławetnym Janem Lorkowiczem wójtem i sławetnymi Mateuszem Gestwic, Andrzejem Drabik, Walentym Porwał, Wojciechem Aptekarczykiem i Wojciechem Kapustka ławnikami przysiężnymi osobiście stanąwszy uczciwy Wit, syn uczciwego Michała piekarza spłodzony z Elżbiety z pierwszego małżeństwa, zdrów na ciele i umyśle jasno, dobrowolnie i otwarcie zeznał.
Quia ipsi satis factum est ex bonis paternis et maternis omnibus tam mobilibus quam immobilibus a honesto Michaele patre et Elisabetha secundi matrimonii matre parentibus ipsius, ex qua satisfactione perfecta et realiter persoluta {...} Michaelem patrem et Elisabetham novercam perpetuis temporibus quietavit uti quietat praesentibus recognitione sua praesenti mediante.	Iż mu się stało zadość z dóbr ojczystych i macierzystych wszelkich, tak ruchomych jak nieruchomych, od uczciwego Michała ojca i Elżbiety z drugiego małżeństwa matki, rodziców jego, z którego to zadośćuczynienia wykonanego i rzeczywiście spłaconego {...} Michała ojca i Elżbietę macochę po wieczne czasy skwitował, jako i kwituje niniejszym za pośrednictwem swego zeznania niniejszego.
Certioris fidei gratia actis ingrossatum.	Dla większej wiarygodności do akt wciągnięto.

Źródło: Gostyń, Acta advocatialia Gostinensia, 1635-1659, indukta, sygn. I/37, s. 17

1675 Oblata decreti intromissionis Borowskiego in bona olim Gano

[między 19 a 23 VII 1675]
Honoratus Stanislaus Borowski oppidanus {et sca} Gostinensis, scultetus in Xieginki protunc {obtulit} veniens personaliter ad officium actaque advocatialia Gostinensia obtulit eidem officio intromissionem generosi ac magnifici domini Bork Gostynski, authenticam gentilitii sigillo, in bona omnia immobilia post olim famatum Joannem Worecki divendita successoribus olim Sebastiani Gano sculteti de Kosowo, a {sua} se suaque Anna Ganowna consorte legitima suis in praetensionibus obtentam petiitquae illam ad acta praesentia suscipi et ingrossari.	Zacny Stanisław Borowski mieszczanin gostyński, obecnie sołtys w Księginkach, przyszedłszy osobiście przed urząd i akta wójtowskie gostyńskie przyniósł temuż urzędowi intromisję urodzonego jaśnie wielmożnego pana Bork Gostyńskiego, uwiarygodnioną pieczęcią rodową, w dobra wszelkie nieruchome po niegdy sławetnym Janie Woreckim rozsprzedane spadkobiercom niegdy Sebastiana Gano sołtysa z Kosowa, uzyskaną dla siebie i swej prawnej żony Anny Ganówny w wyniku pretensji i poprosił, by ją przyjąć i wciągnąć do akt niniejszych.
Cuius intromissionis series sequitur estque talis:	Której to intromisji osnowa następuje i brzmi tak:
„Andreas Bork Gostynski dominus haereditarius in media Gostyn et alibi.	„Andrzej Bork Gostyński, dziedziczny pan na połowie Gostynia i na innych dobrach.
Universis et singulis quorum interest aut interesse poterit notum facio. Quia authoritate mea haereditaria, qua fungor hac in parte, famatum Stanislaum Borowski civem Dolscensem maritum honestae Annae olim laboriosi {Stanislai} Sebastiani Gano sculteti Cossoviensis et honestae Agnethis Feckowna coniugum legitimorum filiae, quam et praetactam consortem Ganowna praesentique meo decreto in contumatiam laboriosi Martini Pachura sculteti ad praesens Cossoviensis uti detentoris successionis praefatae Ganowna et suppressoris testamenti et inventarii olim Sebastiani Gano, suae consortis et saepe memoratae Annae Ganowna Borowska parentis,	Wszystkim i każdemu z osobna, kogo to dotyczy lub dotyczyć może, wiadomym czynię. Iż powagą mą dziedziczną, którą w tej sprawie stosuję, sławetnego Stanisława Borowskiego mieszczanina dolskiego, męża uczciwej Anny, niegdy pracowitego Sebastiana Gano sołtysa kosowskiego i uczciwej Agnieszki Feckówny prawnych małżonków córki, oraz [samą] rzeczoną żonę Ganównę moim niniejszym dekretem, przy kontumacji pracowitego Marcina Pachury sołtysa obecnie kosowskiego jako siłą zatrzymującego sukcesję wspomnianej Ganówny oraz ukrywającego testament i inwentarz niegdy Sebastiana Gano, rodzica żony jego i często tu wspomnianej Anny Ganówny Borowskiej,
in płosas, ulesinas, praedium prataque tam circa Gostyn quam in fundo villae civilis Brzezie existentia videlicet in genere omnia bona immobilia empta post olim honoratum Joannem Worecki oppidanum Gostinensem iure successionis per partes et divisiones in capita olim successorum Sebastiani Gano devoluta, intromisi et intromitto utendi [s. 529] fruendi fruendi [!], seminandi et quosvis fructus percipiendi uti [?] sibi melius memoratis coniugibus videbitur tam diu,	w płozy, ulesiny, folwark i łąki, tak koło Gostynia jak i na gruntach wsi miejskiej Brzezie leżące, to jest w ogóle we wszystkie dobra nieruchome uzyskane po niegdy zacnym Janie Woreckim mieszczaninie gostyńskim prawem sukcesji przez udziały i podziały na rzecz1 niegdy spadkobierców Sebastiana Gano spadłe, dopuściłem i dopuszczam [z prawem] użytkowania, obsiewania i czerpania wszelkich zysków jak tylko im, wspomnianym małżonkom, będzie się podobało,
quoadusque in praetensionibus ex parte praetacti testamenti olim Sebastiani Gano nuncupati in anno Domini 1657 et inventarii bonorum illius relictorum confecti non fuerit per praefatum Martinum Pachura et eius consuccessores honestae Annae Ganowna consorti legitimae Borowskiego satis factum.	tak długo, póki w pretensjach ze strony rzeczonego testamentu niegdy Sebastiana zwanego Gano z roku Pańskiego2 1657 i inwentarza dóbr po nim pozostałych sporządzonego nie stanie się zadość uczciwej Annie Ganównie, małżonce prawnej Borowskiego, przez Marcina Pachurę i jego współspadkobierców.
Datum in Drzenczewo manu propria subscriptum et sigillo communitum in fidem maiorem die 21 Septembris anno Domini 1674.	Wydano w Drzęczewie, ręką własną podpisano i poparto pieczęcią dla większej wiary dnia 21 września roku Pańskiego 1674.
(-) Andrzy Borek Gostynski mpp.”	(-) Andrzy Borek Gostyński ręką własną.”

Źródło: Gostyń, Protocollon advocatiale civitatis Gostinensis, 1666-1675, sygn. I/43, s. 528-529.

¹ dosłownie: na głowy.
² dosłownie: w roku Pańskim; prawdopodobnie należy łączyć ze "sporządzonego".

1679 Testamentum spectabilis olim Adami Lesniewicz

Coram judicio bannito necessario spectabilis et famatorum advocati et scabinorum juratorum civitatis Costensis sabbatho post festum Ascensionis Domini Nostri Jesu Christi [13 V] proxima anno Domini millesimo sexcentesimo septuagesimo nono personaliter constitutus spectabilis dominus Adamus Lesniewicz vir consularis civis Costensis iacens in lecto aegritudinis in domo, corpore quidem languidus, mente tamen sanus et rationis compos bene existens hoc quod sequitur in forma condidit testamentum.¹

Naprzód protestował się² i oświadczył wprzód przed Bogiem i Odkupicielem swoim, iż w wierze ś. katolicki, w który urodzony i okrzcony jest, dokonać swego żywota chce. Duszę swoję miłosierdziu Boga Wszechmogącego, a ciało zięmi ku pogrzebowi kościołowi farskiemu kościańskiemu jako matce swojej oddając, zeznał że summy pieniężny nie masz.

W robocie sukien jest żupanów trzy lazurowych podszytych, a to za wszytkę robotę i sukno, które jeszcze jest, uczyni złotych sto siedmdziesiąt. Słodów na mielcuchu jest dwie pszenne sztuczki do jęczmienny orachuje wierteli piąci do zalania.

Na pogrzeb złotych polskich sto do różnych kościołów nakazał, ojcom dominikanom na pozłotę wielkiego ołtarza złotych trzydzieści, ojcom bernardynom złotych trzydzieści, aby za duszę jego Pana Boga proszono, boży obiad na diskrecją³ małżonki swojej, która że dobrze uczyni, za duszę jego daje, tęż małżonkę swoją przy dobrach wszytkich tak domu jako i ogrodzie [s. 8] zostawuje, bo to wszytko za jej własne pieniądze, który to małżonce wszytko w dyspozycją oddaje i odkazuje.

Pan Janowi Krakowczykowi kołderkę zieloną, która kosztowała złotych ośm, oddał. Wesele swoim kosztem jemu wyprawił, który koszt obiecała mu była powrócić siostra nieboszka jego, ale nie powrócieła, zaczym ma się też już tym Pan Jan Krakowczyk kontentować.

Katarzynie siestrzeńce swojej odkazuje grzywien pięć. Item Mariannie grzywien pięć, które pochodzą od rodzony jego. Suknie sprzedać na zniesienie tych siostrzonek rozkazał. Kontusz lazurowy, u niego guzików srebrnych złocistych dwanaście. Item żupan lazurowy, u niego guzików srebrnych złocistych siedmnaście.

Żupan ciemnozielony z guzikami, których jest dwadzieścia – ten Stanisławowi Lampartowi i kontusz lazurowy i z guzikami srebrnymi odkazuje, bo to po jego ojcu. Kontusz granotowy stary z baranami, u niego guzików złocistych dwanaście. Futro wilcze i to po jego ojcu, zaczym się mu należy. Pas jedwabny, czapkę i konia – to wszytko Stanisławowi Lampartowi nakazuje i nakazał.

Pan Kazimierz Cybulski ma się kontentować sześcią łokci sukna, które już dawno odebrał, atoli jednak jeżeli skąd będzie, nakazuje temuż p. Cybulskiemu grzywien dwie.

A ktobykolwiek się chciał znajdować do tego testamentu i czynił się być krewnym a dalekim, uprasza aby nie był przypuszczon do jego ciężki pracy, bo też niewiele zostanie albo nic. Potrzebno duszy ratować, uprasza po wtóre i po trzecie [s. 9] i tych wszytkich pozywa na Sąd Pański, którzy by przeczyli temu testamentowi.

Zeznał, że złotych pięćdziesiąt, które należą do ołtarza ś. Pawła do fary, zostawają na tym gruncie za panem Andrzejem Dokowiczem krawcem mieszczaninem kościańskim.

Działo się przy obecności sławetnych: pana Walentego Renzera rajcy, pana Jakuba Bizgielca [?] wujta, pana Kaspra Nędzerzewskiego, pana Jana Wilczkowica ławnikach, pana Jana Buldskiego [?] pisarza kościańskiego, mieszczan kościańskich, roku i dnia iako wyży.

Za opiekunów obrał małżonce swojej: pana Walentego Renzera rajcę, pana Kaspra Nędzerzewskiego.

Quod quidem testamentum inquantum iuri communi non fuerit contrarium.⁴

[in dorso] Testamentum spectabilis olim Adami Lesniewicz.⁵

Źródło: Kościan, Testamenty mieszczan kościańskich i mieszkańców wsi należących do miasta Kościana, 1640-1690 i XVIII w., sygn. I/22, luzy, s. 7-9

¹ Przed sądem w potrzebie gajonym zacnie sławetnego oraz sławetnych wójta i ławników przysiężnych miasta Kościana w sobotę po święcie Wniebowstąpienia Pana Naszego Jezusa Chrystusa [13 V] roku Pańskiego 1679 osobiście wystąpił zacnie sławetny pan Adam Leśniewicz rajca miasta Kościana, spoczywając na łożu niemocy w domu, na ciele wprawdzie chory, wszakże na umyśle zdrów i na rozumie sprawny, sporządził testament w formie jak niżej.

² złożył oświadczenie.

³ tj. pozostawia decyzji.

⁴ Który to testament, o ile by nie był przeciwny prawu powszechnemu [zdanie urwane?].

⁵ Testament zacnie sławetnego niegdy Adama Leśniewicza.

1642 Testamentum honesti Adami Ryta de villa Rokosowo

Testamentum honesti Adami Ryta de villa Rokosowo.¹

Actum feria sexta ante festum Sanctissimae ac Individuae Trinitatis [13 VI] proxima, anno Domini millesimo sexcentesimo quadragesimo secundo.²

Coram spectabilibus Andrea Sztor advocato, Joannes Ciepa scabino iurato atque Alberto Krolicio notario [s. 59] iurato oppidi Poniec, bannitum opportunum judicium celebrantibus, constitutus personaliter honestus Adamus Rytha, corpore quidem valetudinarius, mente tamen sanus et rationis compos existens, in praesentia admodum reverendi Pauli Gołecki parochi Ponecensis nec non reverendi Gregorii Colensis concionatoris Ponecensis, talem bonorum suorum ordinationem fecit et testamentum seu ultimam voluntatem condidit in hunc qui sequitur modum.³

Naprzód duszę swoję Panu Bogu a ciało ziemi podług zwyczaju katolickiego oddać rozkazał.

Na różnych miejscach długów, które jemu winno, zeznanie.

U pana Andrzeja Sztora mieszczanina i wójta ponieckiego złotych półtrzecia sta, które sobie na żywność w chorobie i na cyrulika, który go opatrował, a ostatek na wyprawę ciała swego pogrzebową naznaczył. Z tej także summy złotych półtrzecia set księży poniecki⁴ każdemu z osobna leguje po twardym talarze, a Jego Mości Księdzu plebanowi ponieckiemu czerwony złoty. Po tym na Goruszki zakonnikom na msze złotych dziesięć. Do Osieczny także na msze zakonnikom złotych drugie dziesięć, a ubogim: każdemu po groszy trzy.

Po tym zeznał, że ma pożyczanych pieniędzy:

- u Mikołaja Zięby złotych trzysta w Poniecu.

- Item⁵ u Pawła Floryka kuśnierza w Poniecu złotych sto.

- Item u niegdy Macieja Barthmana złotych dwieście.

- Item u Mikołaja Nyklika złotych sto.

- Item u Adama Owczarza alias Fibika na Przedmieściu Ponieckim złotych trzysta.

Z tej summy tysiąca złotych zwyż mianowany, oddaje grzywien czterysta Janowi synowi swojemu w leciech [s. 60] jeszcze nie dorosłemu, o których panowie opiekunowie niży mianowani dla jego na potem pożytku będą zawiadować.

Z tej także summy Dorocie teraźniejszego małżeństwa małżonce oddaje i leguje grzywien dwieście.

- Item w Gostyniu Cyprian pożyczanym sposobem winien mu złotych sto, z których złotych pięćdziesiąt do Różańca w Gostyniu, a drugie pięćdziesiąt do Różańca w Poniecu leguje, na który dług jest tkanka perłami sadzona w zastawie.

- Item w Gostyniu u jaworskiego formanka Cyprianowego zięcia złotych trzysta, na które jest cerograf: z tych pieniędzy leguje złotych sto na formy do kościoła farskiego ponieckiego.

- Item w Gostyniu u Mateusza Cyprianowego zięcia drugiego pieniędzy grzywien dziesięć, które oddaje na potrzeby kościoła farskiego ponieckiego.

- Item u Jorgi kowala Tłustego w Poniecu złotych sześćdziesiąt i dwa. Te pieniądze na poprawę organ ponieckich oddaje.

- Item w Krobi u rzeźnika, którego Jan Osman brat testatoris⁶ i Łukasz Krętek ociec żony jego dobrze zna, co brał ad rationem⁷ summy złotych trzech set, czego nie dobrał i co jeszcze przydzie, to ojcu żony swojej odkazuje.

- Item w Schowie u Pawła sukiennika złotych półczwarta, który sukiennik z Schowy się wyprzedał, ale jednak urząd schowski przy innych długach i ten dług jego miał zaarestować, i w depozycie miejskim mieć na ratuszu.

- Item u Żydów dwu Smolów w Śrzemie, których Jadam owczarz starokrobski dobrze zna, złotych półtora sta za wełnę, które mu winni dwie lecie będą na jesień. [s. 61]

- Item na Drobninie syn stelmachów winien grzywien jedenaście, które na potrzeby kościoła farskiego ponieckiego oddaje.

Długów małych rozporządzenie.

- Naprzód Tomek Śmiełowski na Śmiełowie miejski wsi miasteczka Ponieca winien mu za skopy złotych dwadzieścia i jeden.

- Item Wojciech Śmiełowski mieszczanin poniecki za wołu dziesięć twardych talerów.

- Item u Walentego Fibika w Miechcinie złotych dziewięć.

- Item u Grygra w Janiszewie złotych sześć.

- Item u owczarza w Gościejewicach pożyczanych złotych sześć.

- Item u kaczmarza w Gościejewicach za skopy, piętnaście twardych talerów, jeden po złotych czterech bez groszy sześci.

- Item u skotarza wiejskiego w Ziemlinie złotych dwa.

- Item u Michała zagrodnika w Karcu złoty szesnaście i gr. 15.

- Item u Pawła Wróbla w Karścu groszy piętnaście.

- Item u Desczyka w Krobi za trzynastu skopów, jeden po dwu grzywien i po gr. trzech, a na to mu zadał złotych dziesięć.

- Item u owczarza pańskiego w Poniecu, który zmarł, złotych dwadzieścia.

- Item u Grapy na Drobninie za konia złotych półdwudziesta.

- Item u Rutki w Krobi pożyczanych pieniędzy złotych dziewięć.

Te tedy długi małe wyży wszytkie opisane na potrzeby kościoła farskiego ponieckiego oddaje i odkazuje.

Potem ma długu pewnego w Sarnowie u płóciennika grzywien sto, które na Osmana brata swego, na Mariannę także i Dorotę siostry swoje oddaje, to jest w równy dział. [s. 62]

Długów drugich rozporządzenie.

- U młynarza w Gostyniu Kuczyńskiego imieniem złotych dwieście, na które ma być cerograf.

- Item u Jego Mości Pana Turzyńskiego w Bałczylesie⁸ złotych trzydzieści.

- Item u tegoż Jego Mości Pana Turzyńskiego złotych siedmdziesiąt, na co jest łyżek dziewięć srebrnych w zastawie i cerograf.

- Item u Jej Mości Paniej Andrzejowy Krzyżanowski złotych trzydzieści, na który dług łańcuszek złoty jest w zastawie.

- Item u młynarza szpitalnego w Poniecu złotych czterdzieści.

- Item długów na różnych miejscach, o których Łukasz Krętek ociec żony testatoris wiedzieć może, na złotych dwieście.

- Item u Śmierzchały w Krobi złotych trzysta zapisanych.

- Item u Domagały także w Krobi złotych półtora sta zapisanych.

- Item u Adama Wajdzika w Gostyniu złotych trzysta.

- Item u jedny pewny ossoby, o który niży mianowani egzekutorowie testamentu tego wiedzą, pożyczanych pieniędzy złotych sto i czterdzieści, na który dług jest pewna zastawa.

Z tych długów wzwyż pomienionych, jeżeli Dorotę małżonkę jego pozostałą Pan Bóg rozwiąże, na dziecię posthumum⁹ grzywien czterysta, tak jako i mianowanemu Janowi synowi swojemu superstiti¹⁰ jako i successori posthumo¹¹ in aequalem porcionem¹² oddaje.

Z tegoż długu mianowanego Annie siestrze swojej, która go w chorobie jego pilnowała, oddaje złotych pięćdziesiąt.

Item bydło rogate, to jest krowę [s. 63] jednę i trzy jałowice, Dorocie małżonce wespół i z dziećmi naznacza.

U Jej Mości Paniej Żytowiecki w Żytowiecku ma długu złotych sto i dziesięć, który dług na potrzeby kościoła farskiego ponieckiego leguje.

Owiec rozporządzenie.

- Naprzód ma w najmie u Jego Mości Pana Turzyńskiego w Bałczylesie owiec dziewięćdziesiąt, które na potrzeby kościoła farskiego ponieckiego sprzedawszy oddaje.

- Potem u Jego Mości Pana Cykowskiego w Kociugach owiec starych sto bez czterech, a z młodymi się dzielić na jesień: te owce Dorocie żenie swojej bez młodych oddaje.

- Item u Jego Mości Pana Marcina Gostyńskiego na Drobninie owiec dwieście, a z młodymi się dzielić na jesień.

- Item u Jego Mości Pana Karszeckiego w Łuszkowie owiec sto, a młodymi się dzielić na jesień.

- Item u młynarza w Markowskim młynie owiec sześćdziesiąt i cztery, a młodymi się dzielić na jesień.

- Item u pana szałtysa w Lesznie owiec starych dwadzieścia w najmie.

- Item u Jorgi Kole w Lesznie także owiec starych dwadzieścia.

Które to owce in numero¹³ czterysta i cztery wespół i z młodymi co się pokaże sprzedawszy, summę pieniężną na fundusz za duszę swoję do kościoła farskiego ponieckiego naznacza i leguje.

Na ostatek, cokolwiek by się zebrało, tak z długów w testamencie niniejszym wypisanych (oprócz tych, które [s. 64] iuxta voluntatem testatoris¹⁴ legowane są), jako i które by się na potem gdzieżkolwiek, o których nie pamięta, znalazły, a zgromadzone i odebrane by [?] beły, to baczeniu i w moc do dyspozycyjej jak najlepszy panom egzekutorom testamentu tego zleca i oddaje.

Huius testamenti et ultimae voluntatis suae executores bonorumque suorum dispensatores constituit et ore proprio nominavit famatos Albertum Krolicium, Joannem Ciepa cives Ponecenses, Osmanium civem Krobensem fratrem suum germanum, Lucam Krętek uxoris suae parentem; dans et conferens ipsis omnimodam potestatem eandem suam dispositionem ad effectum perducendi et finaliter in omnibus punctis et articulis iuxta praescriptum suum perficiendi. Quam ordinationem universam morte sua confirmavit.¹⁵

Źródło: Poniec, Księga wójtowska i ławnicza – testamenty, 1626-1736, protokół, sygn. I/48, s. 58-64

¹ Testament uczciwego Adama Ryta ze wsi Rokosowo.

² Zdziałano w piątek przed świętem Najświętszej i Nierozdzielnej Trójcy [13 VI], roku Pańskiego 1642.

³ Przed zacnie sławetnymi Andrzejem Sztor wójtem, Janem Ciepa ławnikiem przysiężnym oraz Wojciechem Królikiem pisarzem przysiężnym miasteczka Poniec, sprawującymi sąd z potrzeby gajony, stanąwszy osobiście uczciwy Adam Ryta wprawdzie na ciele chory, na umyśle jednak zdrowy i na rozumie świadomy, w przytomności przewielebnego Pawła Gołeckiego proboszcza ponieckiego, jak również wielebnego Grzegorza Kolskiego (?) kaznodziei ponieckiego, taką rozporządzenie dóbr swoich uczynił i testament czyli ostatnią wolę ułożył w sposób, jak niżej następuje.

⁴ księży ponieckiej (ta księża – rzeczownik zbiorowy, odmieniany jak rzeczownik rodzaju żeńskiego liczby pojedynczej; por. tytuł planktu „Posłuchajcie, bracia miła”).

⁵ Także.

⁶ testatoris (łac.) – testatora czyli spadkodawcy.

⁷ na poczet.

⁸ Bączylas.

⁹ pogrobowe.

¹⁰ pozostałemu przy życiu.

¹¹ spadkobiercy pogrobowcowi.

¹² w równych częściach.

¹³ w liczbie.

¹⁴ zgodnie z wolą testatora.

¹⁵ Którego to testamentu i ostatniej woli swej wykonawcami i dóbr swych szafarzami ustanowił i własnymi ustami wyznaczył sławetnych Wojciecha Królika, Jana Ciepę mieszczan ponieckich, Osmana mieszczanina krobskiego brata swego rodzonego, Łukasza Krętka żony swej ojca; dając i udzielając im pełnej władzy doprowadzenia swej dyspozycji do skutku i wreszcie wykonania jej we wszystkich punktach i zapisach zgodnie z jego poleceniem. Któremu to zarządzeniu w całości nadał moc prawną przez swą śmierć.

1741 Subdit se laboriosus Joannes opilio magnifico Kowalski

Actum feria secunda post dominicam Sexagesimae [6 II] proxima anno Domini 1741.	Zdziałano w poniedziałek po niedzieli Sześćdziesiątnicy1 [6 II] roku Pańskiego 1741.
Subdit se laboriosus Joannes opilio magnifico Kowalski. [s. 651]	Pracowity Jan owczarz poddaje się wielmożnemu Kowalskiemu.
Ad officium et acta advocatialia Crobensia, id est ad famatum Casimirum Mulczynski protunc advocatum Crobensem, tum famatos Mathiam Drozdzak, Joannem Ryszkiewicz, Jacobum Poprawski scabinos illius juratos personaliter statutus laboriosus Joannes opilio de Sylesia oriundus palam, libere, benevole verbisque expressis recognovit praesentibusque recognoscit.	Przed urządem i aktami wójtowskimi krobskimi, to jest przed sławetnym Kazimierzem Mulczyński natenczas wójtem krobskim oraz przed sławetnymi Maciejem Drożdżakiem, Janem Ryszkiewiczem i Jakubem Poprawskim, jego ławnikami przysiężnymi osobiście stanąwszy pracowity Jan owczarz ze Śląska pochodzący,  otwarcie, dobrowolnie i wyraźnie zeznał i niniejszymi zeznaje.
Quia ipse ductus certis rationibus animum suum permoventibus beneficiisque sibi per magnificum Thomam Wierusz Kowalski haeredem bonorum Chwałkowa sat abunde praestitis, praecipue vero quod idem magnificus Kowalski eidem recognoscenti reo mortis ob damna eidem magnifico Kowalski per eundem recognoscentem illata condonavit,	Iż on, wiedziony pewnymi racjami pobudzającymi jego wolę i dobrodziejstwami jemu przez wielmożnego Tomasza Wierusz Kowalskiego dziedzica dóbr Chwałkowa przeobficie mu wyświadczonymi, zwłaszcza zaś iż tenże wielmożny Kowalski tegoż zeznającego na śmierć skazanego za krzywdy temuż wielmożnemu Kowalskiemu przez tegoż zeznającego wyrządzone ułaskawił,
proinde ex his et aliis rationibus se solus sua propria in persona una cum consorte sua Helena ac liberis suis Joanne, Friderico, Rosina, Justina, Marianna procreatis et procreandis subdidit, subjecit et incorporavit, prout quidem subdit, subjicit et incorporat omnesque labores et servitia ab aliis subditis praestari solita eidem magnifico Kowalski ac ejus successoribus, eorundem bonorum haeredibus, se praestiturum offert ac se se declarat.	zatem z tych i innych powodów sam w swej własnej osobie wraz z żoną swą Heleną i dziećmi swymi Janem, Fryderykiem, Rozyną, Justyną i Marianną, dotąd spłodzonymi i tymi, które w przyszłości spłodzi, poddał się, podporządkował i wcielił, jak też poddaje się, podporządkowuje i wciela, oświadczając i zobowiązując się świadczyć wszelkie prace i powinności przez innych poddanych zwykle świadczone temuż wielmożnemu Kowalskiemu i jego spadkobiercom, tychże dóbr dziedzicom.
Quam quidem subditionem idem recognoscens rotha in jure praescripta juramento comprobavit, prout vere et realiter subditus cum uxore et liberis suis existens eidem magnifico haeredi domino suo obedire et persistere in eisdem bonis est adstrictus.	Który to akt poddaństwa tenże zeznający poparł przepisaną prawem rotą przysięgi, jako będąc prawdziwie i rzeczywiście poddanym wraz z żoną i dziećmi swymi został zobowiązany do posłuszeństwa temuż wielmożnemu dziedzicowi, panu swemu i pozostania w tychże dobrach.

Źródło: Krobia, Księga wójtowska 1681-1755, sygn. I/11, czystopis, s. 650-651

[1] Niedziela Sześćdziesiątnicy (łac. dominica Sexagesimae, zwana też od pierwszego słowa formularza mszalnego niedzielą Exsurge) – druga niedziela Przedpościa, do 1969 roku poprzedzającego Wielki Post w Kościele katolickim. Trzecia niedziela Przedpościa (niedziela Pięćdziesiątnicy) była niedzielą poprzedzającą Środę Popielcową, zaś poszczególne niedziele Wielkiego Postu nazywano: I, II, III itd. niedzielą Czterdziestnicy.

1654 Illres et magici Opalenscy coniuges inscronem donationis lapideae approbant

Actum in Pysdri feria sexta post festum Nativitatis Beatissimae Mariae Virginis proxima anno Domini millesimo sexcentesimo quinquagesimo quarto.

Illustres et magnifici Petrus a Bnin Opalenski pallatinus terrarum Podlachiae et Catherina a Leszno coniuges, ipsa quidem Catherina cum eiusdem magnifici pallatini mariti sui assistentia, recedendo etc. recognoverunt.

Quia ipsi satisfaciendo inscriptioni per generosum Albertum Jarochowski illustri et admodum reverendo Thomae Lezynski abbati Wachocensi, Sacrae Regiae Maiestatis thesauri notario, donationem nomine eorundem magnificorum recognoscentium lapideae in platea Patrum Societatis Jesu Varsaviae iacentis per eundem Jarochowski coram actis maioris cancellariae Regni factam [?] in toto et in parte in omnibusque eiusdem donationis punctis et clausulis conditionibusque universis approbant et ratificant, ita prout eadem donatio coram actis memoratis facta latior est,

eandemque lapideam eidem illustri et admodum reverendo Lezynski in posessionem et quemvis usum fructum dimittant et intromissionem iuxta juris formam affectatam et affectandam admittant ac pro evictione sufficienti [?] ab omnibus impedimentis quarumvis personarum eidem illustri et admodum reverendo abbato Wachocensi et eius legitimis successoribus sanguine vinctis cavent et fideiubent, sub vadio sex millium et quingentorum florenorum [... ... ...] in officio castrensi Posnaniensi [...]debunt[...]

Ex protocolo actorum castrensium districtus Pysdrensis extractum.

(-) Maxinski, mp.

[in dorso] Illustres et magnifici Opalenscy coniuges inscriptionem donationis lapideae approbant.

Źródło: Trybunał Koronny Lubelski, Ekstrakty z akt sądów grodzkich pyzdrskich, sygn. 1558, s. 6-7

Piotr z Bnina Opaliński wojewoda podlaski wraz z żoną Katarzyną aprobuje zapis wykonany przed aktami kancelarii wielkiej koronnej przez Wojciecha Jarochowskiego na rzecz Tomasza Leżeńskiego, opata wąchockiego, pisarza skarbu JKM. Mocą tego zapisu Opalińscy darują (=sprzedają?) ks. Leżeńskiemu kamienicę przy ulicy Jezuickiej w Warszawie, pod zakładem 6.500 złp.

1679 Kłodnicka illri et mco Grudzinski subdapiferro Regni contractum tenebitur certum

Actum in castro Naclensi feria quinta in crastino festi sanctae Luciae Virginis et Martyris [14 XII] anno Domini millesimo sexcentesimo septuagesimo nono.	Zdziałano w grodzie nakielskim w czwartek nazajutrz po święcie świętej Łucji Panny i Męczennicy [14 XII] roku Pańskiego 1679.
Coram officio et actis etc. generosa Agnes Kłodnicka olim generosi Alexandri Kłodnicki subdapiferri Braczłaviensis consors derelicta vidua, sana, recedendo etc. recognovit.	Przed urzędem i aktami itd. urodzona Agnieszka Kłodnicka niegdy urodzonego Aleksandra Kłodnickiego podstolego bracławskiego żona pozostała wdowa, zdrowa, odstępując itd. zeznała.
Quia ipsa certum scriptum seu contractum illustri et magnifico Stephano a Grudna Grudzinski subdapiferro Regni etc. ipsique ad manus traditum et servientem de actu et data in eodem scripto specificatis [?] in toto et in parte atque omnibus eiusdem scripti seu contractus ligamentis, punctis et universis conditionibus in ibidem specificatis roborat, confirmat et ratificat, eundemque contractum seu scriptum se tenere, conservare inviolabiliter submittit et obligat, recognitione praesenti mediante.	Iż ona pewien skrypt czyli kontrakt jaśnie wielmożnemu Stefanowi z Grudny Grudzińskiemu podstolemu koronnemu itd., na jego ręce złożony i jego dotyczący (?), zawarty i spisany pod datą w tymże skrypcie wyszczególnioną, tak w całości jak i w części i we wszystkich tegoż skryptu czyli kontraktu zobowiązaniach, punktach i wszelkich warunkach tamże wyszczególnionych roboruje, zatwierdza i ratyfikuje oraz do przestrzegania i nienaruszonego zachowania tegoż kontraktu czyli skryptu zobowiązuje się mocą niniejszego zeznania.
Ex protocollo castrensi Naclensi rescriptum [?] (-) Strzałkowski mp.	Odpis z protokołu grodzkiego nakielskiego. (-) Strzałkowski1 ręką własną
(-) Joannes Proski capitaneus Naclensis.	(-) Jan Proski starosta nakielski
[in dorso] Kłodnicka illustri et magnifico Grudzinski subdapiferro Regni contractum tenebitur certum.	[in dorso] Kłodnicka zobowiązuje się jaśnie wielmożnemu Grudzińskiemu podstolemu koronnemu do przestrzegania pewnego kontraktu.

Źródło: Trybunał Koronny Lubelski, Ekstrakt z akt sądu grodzkiego nakielskiego, sygn. 1560, s. 4-5

¹ Franciszek Stanisław Strzałkowski, podpisek i regent grodzki nakielski.

Dość treściwa roboracja, skracająca wstępne formuły, do tego przemilczająca datę zawarcia roborowanego kontraktu.

1579 Inter GG. Kaczkowscy fratres roboratio contractus

Actum in Pysdri feria sexta ante dominicam Quadragesimalem Oculi proxima, anno Domini millesimo quingentesimo septuagesimo nono.

Constituti personaliter coram officio et actis praesentibus domini capitanei Maioris Poloniae generalis districtus Pysdrensis, generosi Caspar ex una, et Andreas Kaczkowsczy partibus ex altera fratres germani, a iure terrestri et districtu suis propriis in quibus ipsi et bona eorum consistunt recedendo, et se cum omnibus bonis successoribusque suis, iudicio sive officio capitaneali castrensi Posnaniensi quoad actum praesentem submittendo et incorporando, sani mente pariter et corpore existentes, sponte, libere, publice et per expressum recognoverunt, ac se et suos successores sibiipsis invicem mutuo et respective in omnibus bonis suis haereditariis, obligatoriis mobilibus et immobilibus, nunc habitis et in posterum quocunque iuris titullo habendis, inscribunt et obligant,

contractum seu intercisam certam de actu in villa Wszeborz feria sexta in crastino festi sancti Gregorii anni praesentis inter se mutuo conscriptam sigillisque ac manibus suis propriis obsignatam et subscriptam, aliter prout in eodem ipso contractu seu intercisa latius extat descriptum, tam in parte quam in toto tenere, complere et inviolabiliter observare,

sub vadio trium millium florenorum per triginta grossos computatorum [?] peccuniae Polonicalis in casu non completionis praemissorum omnium et singulorum in praefato contractu seu intercisa descriptorum per aliquam partem aut eius successores, alterae parti ipsum contractum seu intercisam in toto ac in parte complendo seu observando, ad solvendum toties quoties opus fuerit succumbendo [?], cittataque aliqua partium praefatum contractum seu intercisam in toto vel in parte non tenens aut non observando vel eius successores per partem alteram eundem contractum seu intercisam in toto et in parte tenendo seu observando aut eius posteros citatione literali in praedictum iuditium sive officium capitaneale castrense Posnaniense, quibus se et successores suos bonaque sua omnia ambae partes praefatae praesentibus incorporaverunt,

tum in primo citationis termino tanquam peremptorio talis pars cittata debebit suique successores debebunt toties quoties opus fuerit stare, parere, respondere et a iudicio vel officio non recedendo, soluto ante omnia vadio nihilominus inscriptioni praesenti in toto ac in parte toties quoties opus fuerit satisfacere ac decretum totumque iuris progressum, tum et exequutionem rei iudicatae in quovis iudicio vel officio usque ad finalem determinationem causae, iuxta suam praesentem submissionem pati,

renunciando in hac parte omnibus exceptionibus, motionibus, appellationibus ad prosequendum [?] easdem adcitationibus, inhibitionibus, decretis quibusvis in simili prolatis, nec differendo eundem terminum ordine iuris in talibus observato, actione pro maiori conventione Regni generali sive particulari, bello, litteris Regalibus, absentia a Regno interregno, servitiis Regiis et Reipublicae, vera vel simplici infirmitate, successorum minorennitate, statutis laudatis et in futurum quomodolibet laudandis, poena trium et ter trium marcarum peccuniae, diverticulis et coloribus iuris quibusvis quaesitis, exquirendis, excogitatis [s. 5] et excogitandis, ac aliis omnibus iuris remediis de iure et consuetudine fieri ac decerni solitis in quocunque gradu existentibus, ac penitus nihil quo evadat praemissa in auxilium sibi assumendo, dilationibus ullis etiam de iure concessis non laborando, intempestiva citationis aut alterius districtus ministerialis terrestris positione praemissa non evadendo, nullosque deffectus praesenti inscriptioni et citationi ex eadem emanati [?], tum et relationi subsequutae obiiciendo sub amissione suae totius et integrae causae.

Quibus omnibus praemissis se benivole ipsae ambae partes submiserunt et ea in se bona quaevis sua et successores suos libere praesentibus assumpserunt, nulla in praemissis praescriptione terrestri obstante. Super quo memoriale officio ambae partes praefatae solverunt.

Ex actis capitanealibus castrensibus districtus Pysdrensis extractum.

Źródło: Trybunał Koronny Lubelski, Ekstrakty z akt sądów grodzkich pyzdrskich, sygn. 1558, s. 4-5

Kasper i Andrzej Kaczkowscy, bracia rodzeni, roborują kontrakt zawarty między sobą we Wszeborzu pod zakładem 3.000 złp. Zapis przed sądem grodzkim pyzdrskim, lecz przedmiot kontraktu pod jurysdykcją sądu grodzkiego poznańskiego. Obfita liczba klauzul w drugiej części dokumentu charakterystyczna dla okresu od połowy XVI do połowy XVII wieku.