1658 Cessio Advitalitatis per Honestam Annam Brudna facta

Cessio Advitalitatis per Honestam Annam Brudna facta

Actum Feria Quarta ante Festum Ascensionis Domini proxima 1658

Coram Officio Actisque Proconsularibus Gostinensibus Honesta Anna Brudna, olim Famati Nicolai Fałdrowy Civis Gostinensis secundi nuptus vidua relicta, sana mente et corpore existens cum assistentia Honesti Laurentii Czuroł Generi sui in Tutorem ad praesentem actum assumpti palam verbisque expressis recognovit.

Quia illa de Domo olim Mariti sui inter domos Honestorum Ioannis Gagatek et Ludovici Sutoris existente in platea magna in qua advitalitatem habuit a Famato Nicolao Fałdrowy marito suo, liberis seu successoribus eiusdem Fałdrowy sponte ac benevole recedit, prout iudicialiter recessit, successoresque dicti Fałdrowy de eadem advitalitate sua quietavit quietatque actum per praesentem, nihil iuris, dominii, proprietatisque in eadem domo advitalitatis suae in perpetuum reservando.

Quam manumissionem et cessionem praedictae advitalitatis Famatus Franciscus Sztyor nomine Honestae Annae Consortis suae dicti vero Nicolai Fałdrowy filiae et aliarum sororum ipsius iudicialiter existens suscepit pro quarum sororum ratihabitione cavet. Quod Actis susceptum est.

Źródło: Gostyń, „Acta proconsule...” 1636-1677, czystopis, sygn. I/22, s. 222

Anna Brudna, wdowa po Mikołaju Fałdrowym mieszczaninie gostyńskim z jego drugiego małżeństwa, odstępuje dzieciom Mikołaja dom w ulicy Wielkiej między domami Uczciwych Jana Gagatka i Ludwika szewca, na którym to domu miała zapisane jej przez męża dożywocie. Darowiznę tę w imieniu córek Mikołaja przyjmuje jego zięć, Sławetny Franciszek Sztyor.

1630 Intromissio in mediam partem domus iudaei Pytlik

Intromissio in mediam partem domus iudaei Pytlik

Actum 22. Maii 1630.

Famatus Dominus Stephanus Pharmacopola Advocatus Grodziscensis una cum famato Joanne Pyszek collega suo exequentes decretum Gnosi Dni Samuelis Trach Gninski Vice palatini Posnaniensis nec non Tenutarii Grodziscensis. introeuntes personaliter cum Honesto Venceslao Gąsiorski Ministri Terrestri Regni et Dno Jadamek ab obsequiis eiusdem Dni Vicepalatini atque Dno Alberto Kanarek Admodum Rndi Dni Dni Alberti Trach Gninski Canonici Posnaniensi Plebano Grodziscensi famulo mediam domum infidelis Fryderici Pytlik Judaei Grodziscensis penes Synagogam Judaeorum ex una et Judaei Kompryche in platea Judaeorum consistentem providum Gregorium Owczarczyk Gnosi Dni Chlapowski servitorem in eandem mediam domum videlicet hypocaustum inferius et cameram cum ipsorum adiacentiis ad illa spectantibus occasione debiti sexaginta quatuor florenorum Polonicalium Vigore chirographi super hoc debitum Anno retroacto confecti latius canentis autoritate Illsmi et Magci Dni D. Joannis De Bnin Opalinski Palatini Posnaniensis Haeredis in Grodzisko. et auctoritate eiusdem Gnosi D. Vicepalatini Posnaniensis introduxerunt et intromiserunt dando (?) eidem Gregorio Owczarczyk partem praedictam mediam domum cum ipsius omnibus adiacentiis tenendi fruendi possidendi et iuxta beneplacitum eius de eadem media domo (donec ipsi summa prae expressa sexaginta quatuor florenorum Polonicalium exoluta fuerit) disponendi

quod decretum Dni Dni Vicepalatini Dnus Advocatus cum collega suo in absentia eiusdem Fryderici Pytlik Judaei et uxoris eius praesentibus vero Salomone Seniore Judaeo et Doctore aliisque Judaeis Grodziscensibus non contra dicentibus neque impugnantibus executi sunt.

Et ibidem suprapositus Gregorius Owczarczyk ad eandem suprapositam summam providum Nicolaum Carasek suburbanum Grodziscensem fecit et constituit (?) in suum verum et legittimum plenipotentem ab eodem infideli Fryderici Pytlik Judaeo Grodziscensi debitore suo exigendi.

Actum 22 Maii 1630

Źródło: Grodzisk Wlkp., wójtowskie 1627-1641, czystopis, sygn. 1530, s. 245

Wójt wraz ze swym towarzyszem, wykonując dekret Samuela Trach Gnińskiego, podwojewodziego poznańskiego, dzierżawcy Grodziska, w towarzystwie woźnego ziemskiego, służącego wicewojewody oraz parobka plebana miejscowego wprowadzili Opatrznego Grzegorza Owczarczyka, służącego u Chłapowskiego, w posiadanie połowy domu Fryderyka Pytlika, Żyda. Dom ten znajdował się przy ulicy Żydowskiej, między synagogą a domem Żyda Komprycha, a Owczarczyk zajął izbę (hypocaustum) oraz pokój wraz z przyległościami i będzie mógł je użytkować dopóki Pytlik nie spłaci mu 64 złp. długu. Jego ściągnięciem ma się zająć Opatrzny Mikołaj Karasek, podmieszczanin grodziski, niniejszym ustanowiony plenipotentem w tej sprawie.

Podczas wykonywania tej czynności urzędowej obecni byli Żydzi grodziscy wraz z Salomonem, starszym gminy żydowskiej i doktorem, ale bez Pytlika. Intromisji nikt się nie sprzeciwił. 

 

1622 Ratificatio Privilegii pro civitate Magna Cosmin

In Nomine Domini Amen. Ad Perpetuam Rei Memoriam.

Stanislaus a Przyma Przyiemski Palatinus Posnaniensis, Capitaneus Coninensis Dominus et haeres in Magna Coźmin etc.

Significo tenore praesentium quibus expedit, Universis et singulis, exhibuisse coram me Cives meos Cosminenses literas pargameneas Titulo et Sigillo Magnifici olim Andreae Comitis a Gorka Castellani Miedzyrzecensis communitas, Quas et earum [omnia] contenta, ut [et] ego approbare ratificare et confirmare velim, supplicatum est mihi per eosdem, Quarum is tenor fuerat.

„In Nomine Domini Amen. Ad perpetuam rei memoriam. Quoniam facta humana, quantumcunque memorabilia sunt, facile intereunt, nisi literarum officio fuerint [memoriae] commendata. Proinde Nos Andreas secundus [Comes] a Gorka Castellanus Miedzyrzecensis Valcensis Gnesnensis Javoroviensis etc. Capitaneus Majorisque Cosmin Dominus et haeres, Manifestum facimus tenore praesentium, quibus expedit Universis et Singulis, harum notitiam habituris.

Quia inter caetera gratiae et liberalitatis [/libertatis] nostrae officia, cupientes multiplicari et ampliari in bonis ad meliorem conditionem et statum, Incolis et Subditis nostris Civitatis nostrae Magnae Cosmin Utilitati et libertati ipsorum providere. Proinde diligenti intra se deliberatione prohabita [/praehabita] et maturo Amicorum nostrorum freti consilio omniumque generaliter Civium et Subditorum nostrae Civitatis Magnae Cosmin, ac eiusdem totius Suburbii humili postulatione nobis facta, habentes etiam in prospectu Casum infortunii eorundem Civium et Subditorum nostrorum, quod ipsi seu veteres eorum Antecessores negligentia, sua Privilegia, fundationis antiquae eiusdem Civitatis [et] Suburbii ipsis ac eorum Successoribus per Antecessores nostros felicis memoriae donata (: uti ex relatu ipsorum Civium nostrorum accepimus :) per ipsos Cives et Subditos nostros habita amiserint, cupientes itaque eandem haereditatem nostrae Civitatis Magno [/Magnae] Cosmin et eius Suburbii [/Successoribus!] antiquae fundationis et plantationis (: uti videre est :) in statum priorem reducere, atque Census, proventus, reditusque, et quasvis alias obventiones praedecessoribus nostris atque nobis exinde provenientibus non perire, et libertates eisdem [Civibus nostris et] Subditis nostris a Praedecessoribus nostris felicis memoriae donata [/donatas] ampliari, et in melius reducere, tum utilitati et libertati, ipsorum consulere.

Proinde secundum Jus Theutonicum Magdeburgense [/Mandeburgense!] Incolas nostrae Civitatis Magnae Cosmin, Subditos nostros et eorum Successores [/Sukcessores], se regi et gaudere et libertatibus omnibus perpetuisque firmitatibus perfrui volumus.

Tum Forum publicum ex antiquo Feria 2da in qualibet Hebdomada, et Annualia Fora sive Nundinas pro Festo Sancti Lamparti, Festo Dedicationis Feria 2da post Dominicam Oculi, Festo Pentecoste [/Pentecostes], Festo Sancti Laurentii ipsi Civitati nostrae per Principes Regni huius Incliti donata et approbata declaramus, ex quibus Proventus alias Targowe nobis cedere debet, exceptis iis quae solent post Dominicam Oculi Feria 2da celebrari, de quibus Civitati praedictae exactionem in toto consuetam damus.

Praeterea concedimus eisdem Civibis varias mercaturas cujuscunque generis sint, in commodum suum exercere, et assignamus eis singulis Feriis 2dis Forum equestrinum alias Targ Koński. Concedimus quoque iisdem Incolis, in Utilitatem Reipublicae Civilis Forum Carnarium liberum, quolibet Sabbatho a Festo Sancti Bartholomaei Usque ad Festum Sancti Sabbathi inclusive.

Ne igitur Incolae et Cives nostri subditi, et eorum Successores omnium in Universum Jurium et ordinum modorum Civilium suorum impediri fraudari, annihilari destruique viderentur et per nos aut quosvis alios nostros Successores [/Sukcessores] [legitimos] futuros deprimi, [impediri,] gravari depactarique cernerentur, Igitur in primis ex diligenti nostra largitate et [/ex] speciali gratia et munificentia ipsis incolis et Subditis nostris, et eorum Successoribus dedimus, donavimus, appropiavimus [/appropriavimus] et perpetuis temporibus descripsimus praesentibusque damus, donamus, appropiamus [/appropriamus], adscribimusque omnes libertates ad eorum haereditates, Videlicet domos in Civitate nostra haereditaria Magna Cosmin cum areis earum et praediis, tum alodiis et tuguriis in et extra moenia Ubicunque existentes in Usum eorum.

Qui quidem Cives Subditi nostri [moderni] et eorum Successores tali Privilegio et libertate gaudebunt, quod nec nobis nec Successoribus nostris nec haeredibus postea futuris Ullam penitus exactionem et dationem solummodo ex istis domibus et earum areis, tum praediis, tuguriis et allodiis, tum pro omnibus dationibus nobis et Successoribus nostris exhibere debebunt 30 Marcas pecuniarum ratione exactionis civilis alias Soszu singulis annis perpetuisque temporibus pro quolibet Festo Sancti Martini Episcopi numeri et monetae Polonicalis in Regno currentis, in qualibet marca grossos 48 computando, nec non [et] alias 20 marcas Mansionariis circa Ecclesiam Parochialem Sancti Laurentii in Majori Cosmin depentibus [/degentibus!] Vigore fundationis olim Magnifici Domini Hincae de Rogow protunc haeredis in Cosmin.

Item dicti nostri Cives Cosminenses et posteri eorum, nobis et Successoribus nostris tenebuntur, ratione honorationis alias Poczty, dare et solvere Singulis Annis perpetuis temporibus per Marcas tres cum media et grossos octo pecuniarum pro Festo Sancti Martini. Item ipsos Cives ac Subditos nostros Civitatis nostrae haereditariae Magnae Cosmin et eius Suburbii et eorum posteritatem circa Jura eorum super Villas eorum et haereditates desertas Ciegliny [/Cięgliny] et Chociszewice [/Hociszevice] antiquitus nuncupatae [/nuncupatos] cum omnibus dictarum haereditatum silvis, pratis et omnibus earum Utilitatibus et pertinentiis de quibus nobis Privilegia sua super easdem Villas et haereditates disponentia exhibuerunt perpetue in eorum usum fructum et [eorum] Successorum conferimus et conservamus [/confirmamus], de quibus haereditatibus desertis seu pratis et agris tenebuntur dare et solvere singulis Annis censum consuetum in Utilitatem Reipublicae Civilis.

Insuper causa sublimationis Civitatis nostrae praedictae damus, donamus et conferimus praesentibusque Vendidimus [/dedimus!] adscripsimus [/adscribimus!] Civibus in ea habitantibus et eorum Successoribus tum omnibus Suburbanis ad eandem Civitatem adiacentibus a supremae ditionis nostrae omnes agros [/aggros] in haereditate ipsa nostra Majoris Cosmin sitos in numero Mansos Viginti Quinque cum tribus quartis Mansi, quemlibet Mansum agri [in] quatuor quartis agri singillatim dimensurandos, pro 600 Marcis, quamlibet Marcam per 48 grossos computando numeri et monetae Polonicalis.

Qui agri ita dividuntur incipiendo Primum Campum a Via, qua itur penes praedium nostrum juxta stagnum usque ad molendinum eo tempore nuncupatum Szymek, in latitudinem usque ad agrum, qui vocatur alias Malchrowe Kliny, In longitudinem Vero Usque ad graniciem Villae nostrae Staniewo.

2dum Campum incipiendo ab agro qui vocatur Malchrowe Kliny medietatem agrorum eiusdem campi in latitudinem Mansorum Undecim cum tribus Quartis usque ad agros qui vocantur Przydziałki Ciglinskie [/Cięglinskie], In longitudinem vero incipiendo a via Posnaniensi usque ad graniciem Villae nostrae Staniewo, Aliam medietatem [agrorum] eiusdem 2di Campi incipiendo ab agro qui vocatur Kliny Proboszczewskie y Koszinska [/Kaszunska] Miedza usque ad agrum qui vocatur Paczicinska [/Partyczynska] rola, in latitudinem [/latitudine] mansorum quatuordecim, in longitudinem [/longitudine] vero eorum incipiendo a Stagno Civili penes templum noviter constructum seu a planitie alias Błony [/Błonie] usque ad graniciem Villae nostrae Orla et Borzęcice locum assignatum in fine eorum agrorum alias Kat penes quem esst [/est] quercus signata cruce et sub eo [/ea] scopulus angularis inter Orla et Borzęcice, atque agros Civiles, a quo scopulo per agrum qui tendit versus Borzęcice sunt scopuli in numero Decem, usque ad scopulum sub quercu qui vocatur Matlaskow [/Maslakow] Dąb, ubi finiuntur agri Civiles 2di Campi, excepto agro nostro in fine horum agrorum in haereditate nostra Borzęcice, de quo agro et pratis nostris ipsi Cives subditi nostri tenebuntur nobis et Successoribus nostris quolibet Anno quandocunque [/quamdiuque!] Seminaverint aut fructus aliquos ceperint, dare ac solvere Censum 10 florenorum monetae et numeri Polonicalis in Regno currentis, per grossos 30 quemlibet Florenum computando [/coputando!], pro Festo S. Martini.

Tertii Campi latitudinem incipiendo ab agro [qui] vocatur Partocinska [/Partyczynska] rola usque ad Viam qua itur ad Villam nostram Orla, longitudinem vero eorum incipiendo ab eorum praediis usque ad locum qui vocatur Wroczeny seu Rivulus.

Iisdem Incolis in Jus ipsorum Theutonicum perpetuae et haereditariae possessionis cum omnibus hortis pratis proventibus addictos [agros] hortos et prata antiquitus quolibet spectantibus, et pertinentibus ad dictam haereditatem nostram Cosmin Ipsis Incolis et Successoribus [/Sukcesoribus] eorum perpetue vendidimus [donavimus] et adscripsimus. Qui quidem Subditi nostri et eorum successores [/Sukcesores] ex iisdem singulis mansis sunt adstricti perpetuis temporibus et tenebuntur nobis et Successoribus nostris dare et solvere censum annuum singulis annis per grossos 72, quolibet Festo S. Martini prout ex antiquo solvere solebant, Iisdem Civibus subditis [/subitis] nostris et eorum Successoribus attribuimus donamus et adscribimus pro necessitate Reipublicae Civilis omnes hortos ex antiquo emensuratos [/enumeratos!] circa civitatem Magnam Cosmin, de quibus hortis Censum annuum ad Praetorium secundum taxam eodem anno per Juratos Consules factam possessores eorum solvere perpetuo tenebuntur. Item appropiamus [/appropriamus] adscribimus perpetuoque concedimus Balneum in Civitate nostra Cosmin, ipsis Civibus subditis nostris et eorum successoribus pro utilitate civili et eos circa donationem eiusdem Balnei felicis memoriae Magnifici Domini Lucae de Gorka Avi nostri desideratissime conservamus [/confirmamus].

Item super omnes ambitus circa moenia Civitatis Cosmin et [super] fossas [/fossata] alias Przykopi [/Przykopy], excepta piscina [/piscyna] Praepositi Ecclesiae Parochialis penes novam Civitatem alias Glinki, tum macellas [/macellis] pistorum et penestitas alias Budy existentes circa et subtus Praetorium et macellas Figulorum, adscribimus et perpetuis temporibus damus, de quibus omnibus quolibet anno pro Usu et necessitate Reipublicae Magnae Cosmin censum consuetum ad Praetorium solvere tenebuntur.

Item appropiamus [/appropriamus] et attribuimus eisdem Incolis nostris et eorum successoribus [/Sukcessoribus] libera pascua in Planitie alias Błonie [/alias Błonie in Planicie] et sylva nuncupata Zapust et Mniszek, tum adaquationem pecoribus et pecudibus, liberum in stagnis et piscinis nostris propriis haereditariis eisdem Civibus nostris concedimus et admittimus, id tamen sine damno Magnifici Domini. Damus etiam eisdem [/iisdem] Civibus subditis nostris et eorum Successoribus, piscinam post novam Ecclesiam, in ipsa planitie extructam, pro Utilitate Reipublicae Civili [/Civilis]. Item concedimus praedictis Civibus subditis nostris et eorum Successoribus liberam scissionem arborum, ad aedificia construenda Valentium, id tantum cum scitu et Voluntate Magnifici Domini, tum etiam liberam scissionem rubetorum pro sepibus circa hortos et frumenta sepiendis excepto alias Dembowego Chrustu, ratione cuius scissionis arborum rubetorumque ipsi Cives et eorum Successores nobis [et] Successoribus nostris dare et solvere tenebuntur, a quolibet equo vel bove Duos florenos, quemlibet florenum per 30 grossos computando, et grossos 15 numeri et moneta [/monetae] in Regno currentis. Item locum pro construendo [/conservando!] latercinio alias Cegielnice [/Cegielnie] in haereditate nostra Lipowice [/Lipowiec] penes latercinium nostrum iisdem Civibus nostris et eorum Successoribus pro Utilitate Reipublicae [Civilis] damus ac perpetuis temporibus attribuimus.

Concedimus etiam Civibus nostris molendina Ventilia alias Wiatraki in agris suis construere ac aedificare, ex quibus Molendinis cum constructa ac aedificata ab iisdem fuerint nobis et Successoribus nostris, Censum pro Festo Sancti Martini per Unum aureum Ungaricalem solvere tenebuntur. Quae quidem Molendina Civibus praedictis damus facultatem Vendendi, commutandi et in Usum suum meliorem convertendi ita tamen quod non erit licitum praedicta Molendina iisdem Civibus in alium [/alienum] fundum e Civitate [nostra] transferre. Si vero nobis et Successoribus nostris ad Generalem expeditionem Bellicam aliquando [proficisci] contigerit, Extunc praedicti Cives Subditi nostri ac Successores eorum tenebuntur nobis et Successoribus nostris consuetam Bellicam expeditionem exhibere.

Ut autem haec nostra Donatio et Confirmatio Jurium ac Privilegii praesentis ac omnium et singulorum in eo contentorum robur perpetuae firmitatis obtineat, Ut quoque ipsi Cives Subditi nostri et eorum Successores Libertate et Jure suo gaudeant, et ut etiam Redditibus et proventibus nostris et nostrorum posterum [/posterorum] aliquid diminui et detrahi videatur, Eadem Jura Civibus nostris omnibus et singulis per nos more antiquo eis [/nobis] data de nostra speciali munifica gratia innovamus, approbamus, [confirmamus, ut Titulo suo gaudeant legittimo civili eviternie. Et in evidentius eius rei robur ac Testimonia praesens Privilegium nostrum perpetuis temporibus duraturum Sigillo nostro subappenso communiri mandavimus, et manus nostrae propriae Subscriptione ratificavimus] et ratificamus.

Actum et Datum in arce nostra Cosminensi feria secunda post Festum Omnium Sanctorum, Anno Domini Millesimo Quingentesimo Septuagesimo Quinto, Praesentibus Nobilibus Generosis ac Dominis: Domino Luca Jaraczewski de Jaraczew et haeredi in Lukaszewo, Nicolao Noskowski de Golina, Stanislao Lipski Dapifero Calissiensi, Joanne Krzyzanowski Tribuno Posnaniensi, Bartholomaeo Kotlinski, Joanne Jarzina, Fabiano Młodecki, Mathia Wilenski, pro tunc Burgrabio Cosminensi et aliis quam plurimis fide dignis ad hoc vocatis.

Andreas Secundus Comes a Gorka Castellanus Miedzirzecensis Capitaneus Valcensis, Gnesnensis, Jaroviensis [/Jaworoviensis], in Magna Cosmin Haeres manu sua propria.”

Ego itaque Supplicationi eiusmodi locum dando has litteras praeinsertis [/praeinsertas] et earum contenta ratas et gratas habendas in ea consentio his litteris meis atque easdem [/eisdem] approbo ratifico et confirmo, Vimque et robur debitae firmitatis in omnibus punctis clausulis et conditionibus perpetuis temporibus obtinere [/obtineare] debere decerno. Harum testimonio litterarum Quas in maiorem fidem manu mea subscriptas Sigillo meo communiri iusii. Praesentibus Nobilibus ac Generosis Reverendo Patre Adalberto [/Alberto] Trahe [/Trach] [Gnesnensi] Canonico Posnaniensi pro tunc Praeposito Cosminensi, Stanislao Sokolewski [/Sokołowski], Sebastiano Necz, Paulo Golanski pro tunc Burgrabio Cosminensi, Alberto Gurazdowski, Joanne Rzęcicki, Mathia Czernihowski, Martino Piglowski, Wladislao Zorzewski et aliis multis ad praemissa testibus.

Actum et Datum in Arce mea Cosminensi Feria Quinta post Festum Sanctae Hedvigis Anno Domini Millesimo Sexcentesimo Vigesimo Secundo.

(-) Stanislaus Przyiemski Palatinus Posnaniensis mpp.

(-) Katarzyna Xiężna Sapiehzyna Łowczyna WWX Lit.

(-) Kazimierz Xiąże Sapieha GA P.W.X. Lit. mpp.

(-) Andreas Przyiemski Vexilifer [Palatinatus] Calissiensis mpp.

(-) Alexander Przyiemski chorązi Kal.

(-) Ladislaus Przyiemski Castel. Calis. Cap. Medercensis

(-) Katarzyna Przyiemska mpp.

(-) Stanisław Kretkowski mpp.

(-) Jan Kazimierz Sapieha mpp.

(-) Jan Sapieha mpp.

(-) Piotr Sapieha mpp.

Oryginał: Akta miasta Koźmin, APP sygn. 2

Odpis A: Akta miasta Koźmin, APP sygn. 28, s. 196 (łac.-niem. równoległy, pocz. XIX w.?)

Odpis B: Akta miasta Koźmin, APP sygn. 16, s. 7 (łac., 4. ćwierć XVIII w.)

Nie korzystając z oryginału, dokonałem porównania między dwoma odpisami dokumentu.

Najpierw transkrybowałem odpis A, rozwijając jego wszystkie abrewiacje. Następnie uzupełniłem transkrypcję o różnice z odpisem B, które podałem w nawiasach kwadratowych, bez wskazywania, w którym odpisie umieszczoną którą formę. Porównanie obu odpisów wypadło zdecydowanie na korzyść odpisu A.

Trudniejsze do rozwikłania abrewiacje:

cum areis e[a]ru[m]

t[ame]n

Insuper ca[us]a – jedyny przypadek, gdzie autor odpisu B pozostawił nierozwiniętą abrewiację przez kontrakcję (tj. ściągnięcie skrajnych liter słowa ku sobie, z pominięciem środkowych). Odpis A też nie rozwija słowa, ale dlatego, że zdaje się z zasady nie ingerować w abrewiacje.

Wroczeny (tak w odpisie A) – miejsce niejasne dla autora odpisu B, który zanotował „Wroczcny”, przy czym znak przedostatni nie własnym pismem, lecz zapewne imitując znaki graficzne oryginału.

Niżej podaję streszczenie dokumentu, dosłownie za stroną

http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=151779&from=publication

Dokument wystawiono 17 października 1622 roku na zamku w Koźminie.

Stanisław Przyjemski, wojewoda poznański*, starosta koniński, dziedzic Wielkiego Koźmina, na prośbę mieszczan koźmińskich powtarza i zatwierdza we wszystkich punktach, klauzulach i warunkach, okazany mu przywilej, wystawiony dnia 7 XI 1575 r. w zamku koźmińskim przez Andrzeja z Górki, kasztelana międzyrzeckiego, wcześniejszego dziedzica w Koźminie. Tr. Andrzej II Górka, kasztelan międzyrzecki, starosta wałecki, gnieźnieński, jaworowski, dziedzic Wielkiego Koźmina, na prośbę tamtejszych mieszczan i przedmieszczan, którzy utracili przywileje fundacyjne, nadane przez poprzednich dziedziców; chcąc przywieść miasto do poprzedniego stanu i uzyskiwać dawniejsze dochody, nadaje im powtórnie prawo magdeburskie, potwierdza dawne targi cotygodniowe w poniedziałki i targi doroczne (jarmarki) w dniu św. Lamberta (17 IX), na święto Dedicationis (po 11 XI), w poniedziałek po niedzieli Oculi (trzeciej niedzieli wielkiego postu), na Zielone Świątki (po siódmej niedzieli po Wielkanocy) i w dniu św. Wawrzyńca (10 VIII), nadane miastu przez książąt polskich, opłatę z nich, zwaną targowe rezerwuje dla dziedzica, z wyjątkiem jarmarku w wielkim poście, z którego dochody oddaje gminie miejskiej; nadaje im też prawo organizowania targu końskiego w każdy poniedziałek oraz wolnego targu mięsnego od soboty przed dniem św. Bartłomieja (24 VIII) aż do Wielkiej Soboty włącznie, z którego dochody oddaje miastu, daje mieszkańcom prawo własności i dziedziczenia domów w Wielkim Koźminie, wraz z gruntami, folwarkami i budynkami, jakie mają poza murami miasta, uwalnia mieszczan od wszystkich świadczeń na rzecz dziedzica, z wyjątkiem czynszu od domów i gruntów (szosu) w wysokości 30 grzywien bieżących pieniędzy polskich od całej gminy miejskiej na rok, i z wyjątkiem 20 grzywien dla mansjonarzy przy kościele parafialnym św. Wawrzyńca, fundowanym przez Hinczę z Rogowa, niegdyś dziedzica w Koźminie, oraz 3½ grzywny i 8 groszy rocznie jako należności zwanej „honorationes alias poczty”**, potwierdza gminie miejskiej jej dawne prawo do użytkowania pustych pól i łąk we wsiach miejskich Ciegliny i Chociszewice, a czynsze z tego płynące przeznacza na potrzeby gminy miejskiej, sprzedaje mieszczanom i przedmieszczanom do rozmierzenia 25 łanów w trzech polach w dziedzictwie swoim Wielki Koźmin, za 600 grzywien groszy od łana, z prawami własności i dziedziczenia, za czynszem rocznym w wysokości 72 groszy od łana***. Gminie miejskiej daje rozmierzone już ogrody, leżące poza miastem, z których czynsz roczny poleca płacić w ratuszu na potrzeby miasta, daje mieszczanom łaźnię publiczną w mieście Koźminie, zbudowaną przez Łukasza z Górki, poprzedniego dziedzica, daje w używanie fosę zwaną przykopem, jednak z poszanowaniem prawa proboszcza kościoła parafialnego do rybołówstwa przy bramie miejskiej w Glinkach, daje im budy chlebowe, garncarskie i kramarskie, stojące obok ratusza, z których czynsz także przeznacza na potrzeby miasta Wielkiego Koźmina, daje gminie prawo wypasu bydła na błoniach i w lasach zwanych Zapust i Mniszek, prawo wodopoju w swoich stawach i jeziorach oraz prawo rybołówstwa w stawie rybnym obok nowego kościoła, prawo wyrębu drzewa na budowę i wycinania zarośli na parkany i płoty, z wyjątkiem dębowego chrustu, za opłatą 2 florenów od każdego ciągnącego konia lub wołu, gminie miejskiej daje miejsce na budowę cegielni obok swojej własnej cegielni, pozwala mieszczanom na ich gruntach budować wiatraki na prawie własności, za czynszem 1 dukata wegierskiego, płaconym rocznie dziedzicowi od każdego wiatraka, nakłada na gminę obowiązek świadczenia zwyczajowych darów w razie gdyby on, lub którykolwiek z następnych dziedziców został wezwany na wojnę. (Wydany dnia 7 XI 1575 r. w zamku koźmińskim).

*Stanisław Przyjemski został wojewodą poznańskim w 1624 r.

**Zwyczajowe opłaty lub podarki, wnoszone zamiast wystawiania asysty z okazji świąt lub przyjazdu dziedzica.

*** Pierwsze pole zaczyna się przy drodze idącej obok folwarku pańskiego, obok stawu i młyna zwanego Szymek, szerokością sięga do gruntu zwanego Malchrowe Kliny, długością do granic wsi pańskiej Staniewo. Połowa drugiego pola zaczyna się od gruntu zwanego Malchrowe Kliny, ma szerokość 11 łanów aż do gruntu zwanego Przydziałki Cieglińskie, długość od drogi poznańskiej aż do granic wsi Staniewo; druga połowa tego pola zaczyna się od gruntu zwanego Kliny Proboszczewskie i Kościńska Miedza, ma szerokość 14 łanów i ciągnie się do gruntu zwanego Particińska Rola, a długością ciągnie się od stawu miejskiego obok nowo zbudowanego kościoła i błonia aż do granic wsi pańskich Orla i Borzęcice. Trzecie pole zaczyna się od gruntu zwanego Partecińska Rola, szerokością sięga drogi idącej do wsi Orla, a długością -miejsca zwanego Wroczewy lub strumyk.

1633 Inscribit Censum annuum Simon Chelka fl. 5 Fraternitati Litteratorum

Inscribit Censum annuum Simon Chelka fl. 5 Fraternitati Litteratorum

Coram iudicio Advocatiali Grodziscensi personaliter constitutus Honestus Simon Chelka adolescens sanus per omnia existens publice ac per expressum recognovit et fassus est

Quia ipse Honorabili Fraternitati Litteratorum in Grodzisko quinque florenos census annui inscribit pro quinquaginta Florenis communis numeri monetae Polonicalis per honestum olim Herek (?) Adamum nomine Evae Kopytkowa (?) sororis suae eidem Fraternitati donatis ac fundatis, florenisque hinc summae additis duodecem a Primatibus huius Fraternitatis ex censu a praefata summa per tres annos non persoluto et retento Sic ut coniunctae summae faciant fl. 62 a qua census annuus quotannis solvendus a Simone Chelka praefatus (?) perpetue in aevum in vim tantum reemptionis inscribitur cum summa praefata in omnibus bonis mobilibus et immobilibus habitis et habendis signanter autem in domo ipsius propria in Circulo fori penes Adamum Szults ex una et defuncti Nabrzuch ex altera parte sita nec non in horto Cholinski dicto in vicinitate Georgii Fraenificis praediolum ex una et hortum Alberti Ampuly altera partibus et in Pratis suis omnibus ex una parte pratorum hospitalium et altera viarum Gnin tendentium iacentibus

Quem censum praefatum quinque florenorum praedictus Simon Chelka a summa fl. 62 cum successoribus suis tenebitur et obligabitur ad quodlibet Festum assumptionis B. Mariae Virginis ad manus seniorum fraternitatis Litteratorum ab anno 1634 quilibet continue se sequenti persolvere ab illorum apocham solutionis factae recipere

Insuper praefatus inscriptor se suosque successores obligat ratione praedicti census ab omnibus inscriptionibus prioribus si quae erant et omni iuridica impetitione praefatam Fraternitatem tueri defendere et evincere ita ut praefata Fraternitas pacifice et quiete quolibet anno praefatum censum quinque florenorum sic (?) ut praemissum est sine quovis impedimento quarumcumque personarum recipere possit

Quod si eandem summam de bonis praefatis praedicto Simoni Chelka eiusque Successoribus transferre contigerit non nisi in bona immobilia haereditaria certa cum Scitu Primatum Fraternitatis praedictae et certificatione ipsorum debebit

Quae obligatio et inscriptio per iudicium praesens in omnibus et singulis punctis suis et clausulis confirmata habere vim et robur de forma iuris temporibus perpetuis

Actum die 29 Mensis Novembris Anno 1633

Źródło: Grodzisk Wlkp., wójtowskie 1627-1641, czystopis, sygn. 1530, s. 356

Szymon Chełka, młodzieniec, zapisuje Bractwu Literatów czynsz roczny 5 złp. od sumy 62 złp. z prawem wykupu (in vim reemptionis – na wyderkaf) na dobrach swoich, tj. na domu w Rynku między domami Adama Szultsa i nieboszczyka Nabrzucha, na zagrodzie zwanej „Cholinski” między folwarczkiem Jerzego Rymarza a zagrodą Wojciecha Ampuły oraz na łąkach swoich między łąkami szpitalnymi a drogą do Gnina.

Uwaga: W dokumencie poprawiono sposób płacenia czynszu: z „Altaristae...” (altaryście) na „ad manus seniorum” (do rąk starszych bractwa).

1633 Dotalicium Niepewny

Dotalicium Niepewny

Coram eodem iudicio personaliter constitutus Honestus Laurentius Niepewny Civis Grodziscensis mente corporeque sanus existens publice palamque recognovit non ad id compulsus sed spontanee recognoscens

Quia ipse amore coniugali erga honestam Annam consortem suam legitimam adductus ideo eidem Annae consorti suae in omnibus bonis suis mobilibus et immobilibus habitis et habendis specifice enim (?) in domo sua ex una penes domum Thomae Bąk et ex altera penes Georgii Rymarz sita in platea ex Circulo fori tendente dedit inscripsit et reformavit ratione dotalicii marcas centum numeri Polonicalis in quamlibet grossos 48 computando Quam inscriptionem praefata Anna coniux legittima Laurentii Niepewny per Honestum Zachariam Neskie (?) tutorem suum dativum pro rato et grato suscipiens petiit sibi actis praesentibus inscribi quod obtinuit arrha iuri persoluta. Actum die anno quibus supra.

Źródło: Grodzisk Wlkp., wójtowskie 1627-1641, czystopis, sygn. 1530, s. 382

Wawrzyniec Niepewny oprawia swojej żonie Annie posag 100 grzywien na dobrach swoich, szczególnie na domu przy ulicy z Rynku idącej, pomiędzy domami Tomasza Bąka i Jerzego Rymarza. Anna przyjęła oprawę przez swojego opiekuna przydzielonego z urzędu (tutor dativus).

1635 Proclamatio capitis Bartholomaei Cwikiełka per Joannem Szpoth

Visio vulneris Bartholomaei Cwikielka

W dom Uczciwego Barthosza Cwikielki Mieszczanina Grodziskiego na cielie chorego obecznie przyszedszy na ządanie iego sławny P. Grigier Ranisch Woith Maciey Ptaskowski y Kasper Brukarczyk Ławniczy widzieli ranę skodliwą u pomienionego Barthosza w ręce prawy na samym łokciu zwierzchu asz do samy kosci głemboką na dwuch członkach długą a na palczu wielgim szeroką przy ktory ranie obaczeli dziurę za skorą głemboką na pułtora członka dobrego ku palczom idączą Ktorą ranę pomieniony Cwikiełka na łozku leząc chory barzo przed tymisz sąsiadami swymi oswiadczył na Jaska Pyskowy syna ze mu ią zadał przes dania zadny przyczyny wdomu Pyski szablią a iusz temu Niedziel trzy obiecuiąc z nim o to prawem czasu swego czynic albo stym quo cum de iuro venerit. Actum die 25 Junii 1635.

Źródło: Grodzisk Wlkp., wójtowskie 1627-1641, czystopis, sygn. 1530, s. 494

Proclamatio capitis Bartholomaei Cwikiełka per Joannem Szpoth

Ad acta praesentia Judicii advocatialis personaliter veniens Providus Joannes Szpoth Ministerialis Terrestris Regni Poloniae Generalis in vim verae ac fidelis suae relationis in haec verba recognovit.

Quia ipse die hodierna tempore antemeridiano circa ductum funebralem corporis interempti Bartholomaei Cwikielka Civis Grodziscensis necem eiusdem ipsi per Joannem Pysczyk illatam in Circulo fori Civilis Grodziscensis publice ac voce magna in frequentia plurimorum hominum seriae (?) verborum sequenti proclamavit

Raczcie iimc (?) wiedziec ysz Jasiek Katharzyny Pyskowy syn tego Barthosza Cwikielkę niebosczyka Miesczanina Grodzickiego sąsiada waszego u siebie wdomu przes zadnego dania przyczyny szablią tak skodliwie przes łokiec ręki prawy ranił ze stey rany smierc oto podiął o ktory takowy zaboi y morderstwo pozostała wdowa małzonka zmarłego dzieci y bracia niebosczykowsczy przerzeczonego Jaska Pysczyka jako zaboicę powoływaią chcąc go prawem konac

Quod maioris (?) authoritatis ergo acticatum est. Actum Sabbatho ante Festum Visitationis B M Virginis anno ut supra.

Źródło: Grodzisk Wlkp., wójtowskie 1627-1641, czystopis, sygn. 1530, s. 497

Rellatio Michaelis Balneatoris Salkałł

Ad officium advocatiale Grodziscense ad instantiam Honesti Alberti Pyszak alias Łukaszewicz personaliter comparens Honestus Michael Salkałł Balneator Civis Costensis per omnia sanus sub conscientia sua prout ipsi Deus cordi est recognovit ac fassus est ex visione animadversioneque saniori vulneris framea inflicti defuncto Bartholomaeo Cwikiełka per Joannem Pysczyk Ze ta rana nie była Smiertelna ale znieszanowania tego umarłego albo gorączki przypascia wtym urazie przes łokiec mogła go osmierc przyprawic a zebym winnego uznawac miał Cyrulika ktory mu tę rane leczeł nie uznawąm poniewasz wtey ranie przes niedozor y przes nie opatrznosc niedbała Cyrulikowę ognia niiakiego nawet y piekielnego y puchliny zadny albo y defectow inszych ktoreby przes Cyrulika przy opatrowaniu tey rany znaidowac sie miały nie widzę ktory mowy moię (?) ssumnieniem swym potwierdząm y na te słowa swe gotowem przysiądz. Actum die 14 Julii anno 1635.

Źródło: Grodzisk Wlkp., wójtowskie 1627-1641, czystopis, sygn. 1530, s. 496

Protestatio Chirurgorum Grodziscensium

Przed tymze Sądem obecznymi bywszy Uczciwi Nykiel Porcełł Wociech Wązik y Jerzy Cyrulik Balwierze Mieszczanie Grodzicczy in omni meliori modo formaque iuris solenniter protestati sunt contra relationem Michaelis Salkał Civis Costensis de nullitate invaliditateque depositionis tum et contra ipsam personum deponentem omniaque dicta ipsius certis ex rationibus suo tempore et loco ad officium quodvis ubi de iure venerit inferendis iterum atque iterum protestando cum propinquis defuncti Bartholomaei Cwikiełka Stanislao et Matthia Cwikła fratribus germanis demortui. Actum die anno ut supra.

Źródło: Grodzisk Wlkp., wójtowskie 1627-1641, czystopis, sygn. 1530, s. 496

Reprotestatio Alberti Pyszek

Eodem iudicio praesens cum adesset Honestus Albertus Pyszek Civis Grodziscensis per omnia sanus audita protestatione solenni chirurgorum Grodziscensium vicinorum suorum nomine privigni sui Joannis Pysczyk solenniter reprotestatus est contra proemissam attestationem per Michaelem Salkał interpositam et factam idque certis de causis et rationibus loco et tempori congruis apud officium quodvis suo tempore nominandis et inferendis tum de omnibus damnis et litis expensis Super quo arrha iuri soluta est. Actum die et anno quibus et supra.

Źródło: Grodzisk Wlkp., wójtowskie 1627-1641, czystopis, sygn. 1530, s. 496

Jan Pysczyk ciężko ranił szablą Bartłomieja Ćwikiełkę. Na żądanie poszkodowanego, wójt i ławnicy dokonują oględzin rany. Po kilku dniach Bartłomiej umiera. Podczas jego pogrzebu, 30 czerwca, ma miejsce tzw. obwołanie głowy (proclamatio capitis), czynność bez której nie można było skazać winowajcy. Woźny ziemski „głosem wielkim” stojąc na Rynku obwieścił nazwisko mordercy, a następnie złożył relację z tej czynności przed sądem wójtowskim.

Mijają 2 tygodnie. Przed urzędem wójtowskim ojczym mordercy Wojciech Pyszek vel Łukaszewicz stawia mieszczanina kościańskiego, łaziebnego, który swoim zeznaniem ma zmniejszyć winę Pysczyka. W odpowiedzi trzej balwierze wraz z braćmi zamordowanego podnoszą zarzut nieważności relacji łaziebnego (protestacja), czemu Pyszek się sprzeciwia (reprotestacja).

Zainteresowanych dalszymi szczegółami sprawy odsyłam do księgi radzieckiej „Actionum Iuridicarum Causarumque Iudicatarum Liber...” sygn. 1538, gdzie znajdziemy relację z pośmiertnych oględzin rany (Visio vulneris lethalis defuncti Bartholomaei Cwikielka, s. 19), trzy kontumacje Pysczyka (s. 21 i 26) czy zapis jego obrony (s. 40).

Uwaga: Relację z obwołania głowy, choć datowaną na 30 czerwca, umieszczono w księdze pomiędzy wpisami z 14 lipca 1635 r.

1628 Powzdanie gruntu przes Soszyną Szultzowey siostrze swey we 100. złot.

Powzdanie gruntu przes Soszyną Szultzowey siostrze swey we 100. złot.

Przed tymze sądem potrzebnie ukupionym zagaionym oblicznie stanąwszy uczciwa Pani Dorota Soszyna mieszczka Grodziska maiąca przysobie dotego actu Zaopiekuna sławnego Pana Jana Pyszka mieszczanina Grodz: Zdrowa naciele yrozumie będąncz iawnie iasnie ydobrowolnie przes mianowanego opiekuna swego Zeznała

ysz ona grunt swoi własny dziedziczny Matiaszewski rzeczony podledomu Kozakowego ziednę apodle mielcucha Grzybowskiego stoiący z drugą stronę zaprzedała ysądownie nawiecznosc rozdała ze wszytkim prawem panstwem własnoscią y titułęm dziedzicznym iako iest wswych granicach y przecznicach wydzielony y zdawna wszerz ywzdłusz wokolicznosciach swoich wymierzony iako sama trzymała y uzywała nic tam nasię ani Potomki swoie prawa zadnego niezostawuiąncz Zarazęm ku istotnemu trzymaniu uzywaniu daniu darowaniu zaprzedaniu zafrymarczeniu y ku nalepszemu pozytkowi czasy wiecznemi obroceniu Sławney Pani Elzbiecie Adamowej Szulcewey mieszczce Grodziski siostrze swoiey rodzoney Zasummę złotych sta Polskich w Koronie idących ktorą summę mianowaną omięniona Pani Dorota oney Z gruntow macierzystych według ugodey była winna Sktorey to summey sta złotych pomięniona Pani Elzbieta maiąca przysobie dotego actu Za opiekuna Pana Macieia Adamczyka mieszczanina Grodz: mianowaną Panią Dorotę siostrę swą czasy wiecznemi quietowała. y obiecuie Pani Dorota Soszyna przodrzeczoną Elzbietę siostrę swą y potomki iey względem tego gruntu od wszelakich impedimentow ossob wszelkich bronic y Zastępic toties quoties opus fuerit. Ktore zaprzedanie y wzdanie gruntu zquitem przes sąd ninieiszy są utwierdzone yumocnione miec moc czasy wiecznemi de forma iuris plenissima. Super quo arrha iuri est soluta ut supra.

Źródło: Grodzisk Wlkp., wójtowskie 1627-1641, czystopis, sygn. 1530, s. 137

Protestatio Sochy

Coram officio Advocatiali civitatis Grodziscensis personaliter comparens famatus Andreas Socha civis Grodziscensis prottestował się przeciwko uczciwey Elzbiecie Szultsowey y Macieiowi Adamczykowi mieszczanom Grodziskim

Ze oni przeciwko iemu nescitur quo iure facto condictamine tak zsobą iako y zmałzonką iego Dorotą communicatoque inter se omnes consilio tęsz małzonkę iego opera et industria sua przywiedli dotego ze teyto Pani Adamowey Szultsowey grunt pewny zięmny w Act tutecznych Grodziskich bez wiadomosci yconsensu iego iako tutora własnego clandestine, nullo autem contractu qui semper cum resignatione quorumvis bonorum de iure observatur, powzdała in praeiudicium et levipendium mariti sui. Aisz qui sub tutela vivunt nullum actum Judicialem exercere possunt, vir autem ratione consumati matrimonii uxori suae tutor efficitur exindeque nulla bona sine viri consensu donandi vendendi neque resignandi habet potestatem tedy iterum atque iterum tam de nullitate eiusdem resignationis quam de poena contra quosvis tutores auctores huius mali sancita solenniter est protestatus o którą poenae iako stimi quos in citatione sua declarabit tak spomięnionym Adamczykiem ktory się pod praetextem iakis Tutoriey doprzerzeczony Elzbietey małzonki Pana Adama Szultsa niepotrzebnie się y wtę się sprawę ku oszukaniu iego wdał tempore suo et loco experiri vult. petens eandem suam protestationem in Acta praesentia inscribi. Quod solidavit Actum vigessima septima Julii Anno 1628.

Źródło: Grodzisk Wlkp., wójtowskie 1627-1641, czystopis, sygn. 1530, s. 139

Żona Andrzeja Sochy, Dorota Soszyna, bez zgody męża sprzedała swój grunt siostrze, Elżbiecie żonie Adama Szulca. Andrzej Socha składa w tej sprawie protestację (skargę urzędową). Daty obu zapisów: sprzedaży („powzdania”) i protestacji dzieli 6 dni.

1629 Oblata privilegii per Mieszalina

Oblata privilegii per Mieszalina

[s. 197] Coram eodem judicio magno bannito [19 X 1629] comparens personaliter famata Anna Mieszalina civis Grodziscensis, habens penes se ad hunc actum famatum Albertum Szufla civem Grodziscensem tutorem, obtulit ad acticandum privilegium magnifici domini Stanislai Ostrorog palatini Kalissiensis, cuius tenor talis.

„Ad perpetuum rei memoriam. Nos Stanislaus Ostrorog palatinus Kalissiensis significamus tenore praesentium quibus expedit universis. Quomodo ex premissione [?] Altissimi, dum inimici in oppidum nostrum Grodzisko hostiliter venerunt et bona hominum nostrorum receperunt, circumspectus vero Petrus Mileta recuperans bona ibidem in Grodzisko et literas sive privilegia super haereditatem bona sua, hoc est super hortum qui iacet ante oppidum nostrum Grodzisko transeundo a latrificio praedicti oppidi nostri ad villam Wzdroy super sinistram partem inter nostros hortos et inter nostra augera [?] alias Morgi, habens granities cum villa Kobelniki. Nos audito congruo testimonio quia ipse praedictus Petrus Mileta solvebat censum de praedicto orto, considerando sic recepta privilegia dedimus et damus praefato Petro Mileta ac suis legitimis successoribus literam seu privilegium perpetuum super praedicta bona sua, hoc est super hortum prout praescriptum est. De quo quidem horto praedictus Petrus Mileta et sui legitimi successores debet nobis solvere ac nostris successoribus censum singulis annis prout in privilegio priori ex antiquo fuit scriptum, hoc est quatuor grossos lattos bonis monetae Pragensis et numeri Polonicalis in ternariis Polonicales [?], in quem grossum computando 6, per quemlibet festum sancti Martini sese immediate sequentibus, prout ex antiquo fuit et moris est. Quod absit si quis ex suggestione diaboli ad annos futuros cum literis praefatis Petro Mileta sic receptis ipsius bona aut ipsius successoribus calumniose superlucrare voluerit hab(ere) sive privilegia sic recepta per hanc literam nostram mortificamus et annihilamus. In cuius rei testimonium sigillum nostrum est appensum. Datum in Grodzisko feria 3. ipso die Inventionis Sanctae Crucis anno Domini millessimo quadringentessimo septuagessimo quarto.”

Huic privilegio sigillum erat in rubra caera expressum pergameno appensum.

Źródło: Grodzisk Wlkp., wójtowskie 1627-1641, czystopis, sygn. 1530, s. 196-197

Anna Mieszalina oblatuje w księgach wójtowskich przywilej Stanisława Ostroroga, wojewody kaliskiego z 1474 roku dla opatrznego Piotra Milety. Mileta miał już wcześniej przywilej na zagrodę przed miastem, idąc od cegielni miejskiej do wsi Wzdrój (dziś Zdrój), z prawej strony między pańskimi zagrodami a pańskimi łąkami (?) czyli Morgami. Zagroda ta graniczyła z wsią Kobylniki. Mileta płacił z niej dziedzicowi Grodziska każdorazowo na św. Marcina czynsz: 4 grosze szerokie praskie w trzeciakach polskich (licząc w grosz po 6 trzeciaków). Jako że „z dopuszczenia Bożego” nieprzyjaciel najechał Grodzisk i zagarnął dobra mieszkańców¹, Piotr Mileta odzyskawszy swój majątek udaje się w sprawie jego własności do Ostroroga, a ten na tych samych zasadach co poprzednio udziela mu na zagrodę przywileju wieczystego.

Urzędnik wprowadzający treść przywileju do księgi miejskiej zaznaczył, że do pergaminowego dokumentu przymocowana była pieczęć wyciśnięta w czerwonym (przywilej urzędników ziemskich) wosku.

¹ Mowa zapewne o rajdzie Jana II Szalonego na Wielkopolskę, przy wsparciu króla węgierskiego Macieja Korwina. Por. SHG, hasło Kościan, pkt. 6Ba: http://www.slownik.ihpan.edu.pl/search.php?id=19793&q=1474&d=7&t=0&s=3

1630 Oblata resignationis macelli per Rozwozny

Oblata resignationis macelli per Rozwozny

Actum prima Martii 1630

Comparens personaliter providus Adamus Rozwozny incola Grodziscensis [coram officio Advocatiali Grodziscensi] obtulit resignationem macelli Wschowae per Matthaeum Digas sibi factam quam actis praesentibus ingrossari et inscribi petiit. quae est talis.

„Actum Coram Officio Civili Wschovensi die 26. Julii Anno 1629.

Coram Officio Civili Wschovensi actisque praesentibus civilibus Wschowensibus comparens personaliter famatus Matthaeus Digas civis Grodziscensis sanus mente et corpore existens publice et per expressum recognovit quia macellum suum in nova Civitate Grodziscensi inter Valentinum Grzybowski ex una et Joannem Gładysz altera partibus situm cum totali ipsius haereditate et omnibus ad hoc quovis modo spectantibus et provenientibus nihil iuris dominii et proprietatis in eodem macello pro se et suis Successoribus reservando seu excipiendo famato Adamo Rozwozny dicto civi Grodziscensi eiusque legitimis Successoribus pro centum et decem florenorum quemlibet 30. grossos computando resignavit. Et iam ex nunc praedictus Matthaeus praefato Adamo dedit realem Intromissionem et actualem possessionem per Advocatum et Scabinos in praedictum macellum et eius haereditatem totalem in loco bonorum capiendo (?). Super quo memoriale soluttum est.

Locus + Sigilli

Ex Actis civilibus Wschowensibus extractum.”

Źródło: Grodzisk Wlkp., wójtowskie 1627-1641, czystopis, sygn. 1530, s. 229

Mateusz Dygas sprzedaje swoją jatkę (macellum) położoną w Grodzisku, na Nowym Mieście, Sławetnemu Adamowi Rozwoźnemu za 110 złp. Choć obie strony transakcji to mieszczanie grodziscy, urzędowy zapis sprzedaży wykonano we Wschowie, a po 7 miesiącach jej odpis oblatowano w księdze wójtowskiej w Grodzisku.

[coram officio...] - fragment opuszczony, dodany w formie przypisu ze znakiem „^”

1639 Hna Elisabeth Gembalina de Villa Brzezie oppignorat ulesinam vel agrum certum sub Pożegowo

Hna Elisabeth Gembalina de Villa Brzezie oppignorat ulesinam vel agrum certum sub Pożegowo

Actum ipso die Cynerum Anno Domini Millesimo Sexcentesimo Trigesimo Nono

Coram eodem officio actisque Consularibus oppidi Gostyn personaliter comparens Honesta Elisabeth Gembalina de Villa Civili Brzezie dicta Providi Martini Gembala Cmethonis Consors legitima ipsa perse et per Famatum Albertum Zielonek Civem Gostynensem ex Consensu Mariti in tutorem sponte assumptum et ab officio approbatum sana mente et corpore existens fassa est

se oppignorasse Certum agrum sive ulesinam Sub Pozegowo penes agrum seu ulesinam Successorum Joannis Wosiek existentem latitudinis sulcorum quatuordecem et longitudinis prout idem agrum (?) se extendit excepto Prato ibidem Contiguo in suum usum et utilitatem reservato Honesto Simoni Vectori Suburbano Gostynensi in Summa Triginta florenorum polonorum per mediam sexagenam quemlibet Computando ad annos dumtaxat quatuor, et in deffectu non persolutionis Summae praefatae praefatus Simon Vector agrum praedictum tenebit possidebit modo obligationis abhinc ad annos tres Completos, et sex annis se sequentibus usque ad plenariam solutionem praedictorum triginta florenorum.

Quae Inscriptio debiti admissa et Confirmata habere vim et robur perpetuae firmitatis in omnibus et singulis suis punctis de forma iuris.

Źródło: Gostyń, „Acta proconsule...” 1636-1677, czystopis, sygn. I/22, s. 11

W samą Środę Popielcową roku 1639 Gembalina, żona kmiecia Gembały z Brzezia, zastawia rolę „czyli ulesinę” pod Pożegowem, o szerokości 14 zagonów, położoną przy ulesinie spadkobierców Jana Wośka, zastrzegając sobie na swój użytek łąkę do tej roli przylegającą. Zastawnikiem jest Szymon Vector (czyli furman), przedmieszczanin gostyński, który pożycza Gembalinie 30 złp., w każdy złoty licząc oczywiście po pół kopy groszy.

1606 Inscriptio oblata a Nobili Joannis Jorkowsky Margarethae Brzoska

Inscriptio oblata a Nobili Joannis Jorkowsky Margarethae Brzoska

Ad Juditium praesens Actaque praesentia Nobilis Joannes Jurkowsky obtulit Inscriptionem Castrensem Districtus Costensis a Nobili Margaretha Swyniarska Viduae vero relictae olim Nobilis Laurentii Brzosky Actisque praesentibus inscribi petiit cuius petitioni annuentes praesentem Inscriptionem ingrossari concessimus et admissimus Cuius tenor a Verbo ad Verbum sequitur talis.

Actum in Costen feria quarta post Dominicam Cantate proxima Anno Domini Millesimo Quingentesimo Octagesimo Quarto

Constituta personaliter coram officio Domini Capitanei Maioris Poloniae Generalis et Actis praesentibus districtus Costensis Nobilis Margaretha Swiniarska olim Nobilis Mathiae Swiniarsky filia Nobilis vero olim Laurentii Brzosky consors derelicta Recedendo a iure terrestri et districtibus (?) suis propriis in quibus ipsa et bona eius consistunt Et si cum omnibus bonis ac successoribus suis quo ad Actum praesentem Jurisdictioni Capitaneali Castrensi Posnaniensi incorporando et subiciendo sana mente et corpore existens sponte libere ac manifeste recognovit

Quia ipsa ob suficientem et plenariam satisfactionem sibi per Nobilem Joannem Jorkowsky praedicti olim Mariti sui sororinum ac successorem legitimum pro infrascriptis (?) praestitam, eundem Nobilem Joannem Jorkowsky de tota et integra reformatione suo dotaliciali (?) ac Summa Ducentorum Quinquaginta florenorum peccuniae Dotis et totidem Dotalitii et per praedictum olim Laurentium Maritum suum in bonis quibusvis ac summis peccuniiariis coram officio Capitaneali Castrensi Posnaniensi facta (?) inscripsit et reformavit ut de hoc reformatio Dotalitii latius disponit, Quietat absolvit et liberum temporibus perpetuis mittit, Tum et eandem Reformationem eidem Margarethae per praefatum olim Laurentium Brzosky coram Actis praefatis Castrensibus Posnaniensibus modo praemisso factis intoto cassat Porro advitalitatem mutuam cum eodem suo marito Laurentio Brosky sibi factam quo ad bona et possessiones bonorum quorumvis sibi a dicto olim Laurentio suo marito servientium (?) tum et bona omnia mobilia ipsam exui eiusdem advitalitatis competentia (?) summasque peccuniariis excepit (?) quibus ex iure suo advitalitiali (?) ipsa Margaretha eidem Joanni Jorkowsky iam ex nunc cedit in omni et pleno robore sibi reservat ad quam quidem reservationem advitalitatis praedictae is idem Joannes Jorkowsky personaliter coram officio stans sua personali recognitione libera interveniendo (?) consensit consentitque per presentes super quo is idem Joannes Jorkowsky memoriale officio solvit.

Locus Sigilli

Ex libro Capitaneali Districtus Costensis Extractum

(-) Andreas Porczinsky Actorum eorundem (?) Notarius

Źródło: Grodzisk Wlkp., Liber Actionum Scabinalium 1594-1609, sygn. 1529, s. 596

Szlachetny Jan Jurkowski oblatuje w urzędzie wójtowskim w Grodzisku inskrypcję z 1584 r. z ksiąg grodzkich kościańskich, której opis niżej za Dworzaczkiem.

Oryginał: Kościan grodzkie Gr. 38, inskrypcje i relacje / indukta, f. 174v

Teki Dworzaczka nr 3305
1584 Małgorzata Szwinarska, c. o. Macieja Szw., wd. po ol. Wawrzyńcu Brzoska, kwit. Jana Jurkowskiego ol. męża siostrzeńca i spadkob. z opr. swej 250 złp.

Paleografia: peccuniiariis – zapisano “peccunijarijs”

1639 Hna Dorothaea submissionem fecit ad persolvendum Summam Centum florenorum certi et liquidi debiti Hnae Anastasiae Kopina pro Hno Martino filio suo

Hna Dorothaea submissionem fecit ad persolvendum Summam Centum florenorum certi et liquidi debiti Hnae Anastasiae Kopina pro Hno Martino filio suo

Sub eodem actu [feria 2da ante Dominicam Palmarum proxima 1639]

In Causa et actione iudiciaria inter Honestam Anastasiam Kopina actricem et Martinum Kotlarek Coram Officio Proconsulari Vertente et agitata, occasione Summae Centum florenorum polonicalium peccuniae per eundem Martinum Kotlarek a praedicta Kopina mutuo acceptorum et hucusque non persolutorum Officium Proconsulare Gostyniense dictum Conventum pro non solutione summae praefatae in Carcerem imponeri demandavit sententia praesenti mediante.

Eamdemque (?) accedendo personaliter ad officium praesens Proconsulare Honesta Dorothaea Kotlarka vidensque filium suum Martinum Carceribus traditum et non habens unde solvere summam praetactam praedictus Martinus Kotlarek, sponte ac benevole dicta Dorothaea Kotlarka submisit pro filio suo Martino summam praefatam Centum florenorum Honestae Anastasiae Kopina suisque Successoribus legitimis pro Festo S. Mathaei Apostoli in anno Domini 1639 persolvere, Casu vero si eandem Summam pro tempore suprascripto solvere neglexerit Extunc debebit et tenebitur dare realem intromissionem et actualem possessionem in domum suam propriam et hortum ibidem contiguum dictae Anastasiae Kopina seu eius Successoribus legitimis. Ob maius robur actis ingrossatum.

Źródło: Gostyń, „Acta proconsule...” 1636-1677, czystopis, sygn. I/22, s. 15

Marcin Kotlarek za niespłacenie długu 100 złp. Uczciwej Anastazji Kopinie zostaje decyzją sądu burmistrzowskiego wtrącony do więzienia. Matka Kotlarka, Dorota, zobowiązuje się spłacić dług syna do święta św. Mateusza 1639 roku. Jeśli w tym czasie nie wywiąże się ze zobowiązania, zezwolić musi na wprowadzenie wspomnianej Anastazji Kopiny lub jej prawnych następców w posiadanie swojego domu i ogrodu.

Błędna data roczna zapisu: 1638 zamiast 1639.

1654 Decretum ratione Successionis post fata H. olim Bartholomaei Miecel Rotificis

Decretum ratione Successionis post fata H. olim Bartholomaei Miecel Rotificis

Actum Feria Quarta ante festum SS. Philippi et Jacobi Apostolorum proxima A. D. 1654

In termino hodierno ex limitatione seu assignatione D. Proconsulis Civitatis Gostinensis proveniente seu incidente, personaliter comparentes Famatus Joannes Płachetka Civis Ponecensis olim Honestae Annae Honesti olim Bartholomaei Miecel Rotificis Civis Gostinensis primi nuptus legitimae Consortis Parens, nec non Famati Valentinus Lezyk et Lucas Postrzygaczyk Cives Ponecenses Honestae Margarithae itidem Civis Ponecensis (?), Matris olim Honestae Sophiae etiam praefati olim Bartholomaei Rotificis secundi nuptus legitimae Consortis Plenipotentes et mandatarii, prout authentico instrumento sub sigillo Consulari Civitatis Ponecensis de suo mandato et constitutione nos sufficienter informarunt atque docuerunt.

Qui quidem Successores tam primi quam secundi nuptus dicti Rotificis Consortium adcitatis testibus Famatis videlicet Thoma Bystrzycki Aurifabro et Joanne Gagatek Pannifice Civibus Gostinensibus idque ad meliorem informationem et cognitionem Causae occasione successionis post praefatas olim Consortes earumque Successores sub tempus pestis grassantis demortuos. Qui testes sub iuramento et onere conscientiae suae in hunc qui sequitur modum recognoverunt, testimoniumque fidelis veritatis deposuerunt.

Et primo quidem Famatus Thomas Bystrzycki Aurifaber Civis Gostinensis memor iuramenti et conscientiae suae recognovit. Quod inprimis Famatus olim Bartholomaeus Rotifex pater familias vita functus sit. Deinde Matthias ex olim H. Anna primi nuptus Consorte ipsius legitima susceptus filius. Deinde Thomas et Jacobus minorrenes ex Sophia nuptus secundi Consorte legitima suscepti filii, tum et ipsa Mater eorum Sophia post praefatos filios suos Vita functa est. Ad extremum vero Andreas ex primo Matrimonio susceptus filius et tantum deposuit.

Secundus autem testis Famatus Joannes Gagatek Pannifex Civis Gostinensis memor iuramenti et conscientiae suae idem quod et primus testis et verbis ferme iisdem recognovit.

Ex qua recognitione et depositione praedictorum testium tam Famatus Joannes Płachetka olim Honestae Annae filiae suae dicti vero Bartholomaei primi nuptus Consortis legitimae pater naturalis, Ingenui vero Andreae ultimo post omnes demortui filii Avus, quam et Plenipotentes Honestae Margarithae Honestae olim Sophiae Matri, praedicti vero olim Bartholomaei secundi nuptus Consortis legitimae, quilibet eorum suo pro interesse et in favorem suum, decretum in Causa successionis sese concernenti (?) ferri et promulgari petierunt atque postularunt.

Et Famatus Dominus Proconsul cum Consulibus Civitatis Gostinensis visis videndis, et perpensis perpendendis, maturoque iudicio praehabito, et usus consilio Jurisperitorum, tum et sumpta informatione ex testibus ad eum effectum Citatis et iuratis, talem Sententiam diffinitivam seu decretum in ea Causa tulit atque promulgavit. Quod videlicet in defectu descendentium consanguineorum in linea recta existentium Ascendentes succedere debent, Atque ita post praefatum olim Andream ultimo post omnes demortuum primi nuptus filium, Successionem praefatus Joannes Płachetka Civis Ponecensis tanquam Avus ipsius obtinere eique cedere debet. Post Thomam vero et Jacobum minorrenes secundi nuptus filios, ex quo mater eorum legitima Sophia post eorum fata vita functa est: ideo etiam eadem sors dictorum filiorum paterna ex quo in sinum Matris Sophiae secundi nuptus admortua est, ideo etiam post fata eius Honesta Margaritha Honesti olim Davidis Ermur Civis Ponecensis Consors vidua relicta tanquam post nepotes suos et filiam suam teneat et possideat, ita ut aequaliter utraque pars omnia bona mobilia quam immobilia inter se dividere et distribuere debeat, quod praesenti decreto facere iniunxit, statuit, decrevit, prout iniungit et decernit, hac sua sententia et decreto mediante super quo utraque pars acquievit.

Źródło: Gostyń, „Acta proconsule...” 1636-1677, czystopis, sygn. I/22, s. 161

Zaraza panująca w Gostyniu zabiła Bartłomieja Miecela, kołodzieja i całą jego rodzinę: żonę Zofię, dwóch dorosłych synów z pierwszego i dwóch małoletnich z drugiego małżeństwa. Przed sądem burmistrzowskim stają więc najbliżsi krewni spoza Gostynia: Jan Płachetka oraz – przez swoich plenipotentów – Małgorzata Ermur, prosząc sąd o rozstrzygnięcie kwestii sukcesji.

         Spadkobiercy:

         A. Jan Płachetka obyw. poniecki

         A.1. (+) Anna x (+) Bartłomiej Miecel kołodziej obyw. gostyński (I żona)

         A.1.1. (+) Maciej

         A.1.2. (+) Andrzej

         B. Małgorzata x (+) Dawid Ermur obyw. poniecki

         B.1. (+) Zofia x (+) Bartłomiej Miecel kołodziej obyw. gostyński (II żona)

         B.1.1. (+) Tomasz małoletni

         B.1.2. (+) Jakub małoletni

         Inne osoby występujące w akcie:

         Walenty Lezyk obyw. poniecki – I plenipotent Małgorzaty Ermur

         Łukasz Postrzygaczyk obyw. poniecki – II plenipotent Małgorzaty Ermur

         Tomasz Bystrzycki, złotnik, obyw. gostyński – I przypozwany świadek ze strony spadkobierców

         Jan Gagatek, sukiennik, obyw. gostyński – II przypozwany świadek ze strony spadkobierców

Plenipotenci Małgorzaty Ermur przedkładają pełnomocnictwo do reprezentowania jej w tej sprawie, wystawione przez urząd radziecki w Poniecu. Następnie obaj przypozwani świadkowie pod przysięgą wyliczają kolejne ofiary zarazy z rodziny Bartłomieja (na ostatku zmarł Andrzej), po czym Jan i plenipotenci Małgorzaty oczekują na decyzję sądu.

Sąd Burmistrzowski orzekł: w braku zstępnych krewnych w linii prostej, dziedziczyć powinni wstępni. I tak, sukcesję po ostatnim synu zmarłego z pierwszego małżeństwa, Andrzeju, ma wziąć Jan Płachetka jako dziad jego. Dobra zaś po zmarłych małoletnich synach Bartłomieja z pierwszego małżeństwa tj. po Tomaszu i Jakubie, oraz po ich matce a swojej córce Zofii weźmie Małgorzata Ermur.

Paleografia: Częste zmiany ręki i kroju pisma w tym dokumencie.